خبرنگاران به طور پیوسته شاهد وقوع رویدادها هستند و به گردآوری اطلاعات می پردازند و مصاحبه می کنند. اگر بدانند چگونه می توانند از این مستندات در محیط قانونی یا دادگاه استفاده کنند، به ویژه در شرایطی که جرائم بین المللی در برخی نقاط جهان در حال روی دادن است، مثل تنش داخلی میانمار یا تجاوز روسیه به اوکراین، مطالب آنها می تواند فایده دوچندان داشته باشد.
راهنمای تازه ای که از سوی Centre for Law and Democracy (مرکز قانون و دموکراسی) منتشر شده، گام‌هایی عملی به خبرنگاران ارائه می دهد که در این راه می تواند به آنها کمک شایانی بکند. در این مطلب به محتوای این راهنما می پردازیم.
Toby Mendel، مدیر اجرایی این مرکز، می گوید که نمی توان با این نوع اطلاعات مثل گزارش های خبری رفتار کرد چرا که دادگاه ها قوانین بسیار خاصی درمورد شواهد و مستندات دارند.
مطلب ما را پیرامون تهیه گزارش از شرایط کنونی مردم اوکراین اینجا بخوانید.
این راهنما توصیه های خود را بر سه جرم جدی بین المللی متمرکز کرده است که بر اساس تعاریف دادگاه جرائم بین المللی رم تببین شده است. نیازی به آن نیست که خبرنگاران با جزییات این قوانین آشنا باشند اما دانستن کلیات آنها بسیار مفید خواهد بود.
نسل کشی: هر عملی که به قصد تخريب یا از میان بردن همه یا بخشی از یک گروه ملی، قومی، نژادی یا مذهبی انجام شود که ممکن است شامل کشتار جمعی یا وارد کردن آسیب جدی جسمی یا روحی یا مانع شدن از زاد و ولد در این گروه شود.
جرائم علیه بشریت: هر عملی که به شیوه حمله به هر گروه غیرنظامی انجام شود که ممکن است شامل شکنجه، بردگی، تجاوز یا قتل باشد. در برخی موارد به کار بردن ادبیات نفرت آلود نیز نمونه ای دیگر از این دست است.
جرائم جنگی: نقض جدی یا شدید مواد کنوانسیون‌های ژنو و قوانین برخوردهای نظامی بین کشورها یا داخل آنها که ممکن است شامل مواردی چون قتل، شکنجه، تجاوز یا حمله به ساختمان های آموزشی یا حملات شیمیایی و سوءاستفاده از غیرنظامیان به عنوان سپر حمله باشد.
این راهنما می افزاید که در زمان توجه به این نوع جرم ها خبرنگاران باید نهایت تلاش خود را در مستند کردن آنچه مشاهده می کنند به کار گیرند و این یافته ها را که فراتر از تنها عکس خواهد بود، حفظ کنند. البته فایل های دیداری و شنیداری به اثبات موارد جرم در دادگاه کمک شایانی خواهند کرد اما اصولا هر قدر جزئیات بیشتری در اختیار خبرنگاران باشد، اثبات جرم در دادگاه کار ساده تر و علمی تری خواهد بود.
وقتی با شاهدان عینی یا با قربانیان مصاحبه می کنید، حتما از آنها رضایت آگاهانه بگیرید، آن هم ترجیحا به شیوه امضا یا فایل ضبط شده دیداری یا شنیداری. این راهنما می افزاید که این اقدام سبب رفع تردید احتمالی در مورد رضایت شاهدان می شود و استفاده آینده از گفته ها یا اطلاعات آنها را در دادگاه، به شیوه ای که مورد پذیرش و تایید دادگاه باشد، میسرتر می سازد.
مطلب ما را پیرامون کاهش آزادی مطبوعات در جهان اینجا بخوانید.
طبق توصیه این راهنما، با توجه به افزایش حساسیت درباره مستند کردن شواهد جرائم بین المللی، خبرنگاران باید گام های احتیاطی بیشتری برای صیانت از اطلاعات دیجیتال و فیزیکی که در اختیار دارند، به ویژه وقتی دولت کشوری در این نوع جرائم سهیم است یا احتمال مشارکت آن در این نوع جرائم می رود، به کار گیرند.
اطلاعاتتان را به شیوه ای رمزآلود حفظ کنید، و اطلاعاتی را که روی ابزار الکترونیکتان ذخیره کرده اید، پس از انتقال به جایی امنتر، پاک کنید و هویت منابع اطلاعاتتان را نیز محو یا مخفی کنید. استفاده از اپلیکیشینی به نام eyeWitness که به طور خودکار اطلاعاتی را که روی گوشی تلفن همراهتان وارد کرده اید، پاک می کند، بسیار مفید است، به ویژه از آن روی که این اپلیکیشن روی صفحه اصلی گوشی تلفنتان مستتر می شود و دیده نخواهد شد، در نتیجه احتمال یافته شدن آن نیز اندکتر است.
مندل می گوید همچنان که خبرنگاران این گام ها را هنگام انجام کار برمی دارند، باید توجه داشته باشند که این راهنما با هدف تکمیل گزارشگری حیاتی که خبرنگاران آن را انجام می دهند، تنظیم شده است و با این قصد تهیه نشده که آنها را از کار مهم و اصلی شان در محلی که از آنها گزارش تهیه می کنند، دور نگاه دارد.
او می گوید: «هدف ما این است که به خبرنگاران آموزش بدهیم که از آنچه ممکن است با آن مواجه شوند، استفاده کنند، نه آن که از کار اصلی خود باز بمانند. توجه به این راهنما و به کار گرفتن توصیه های آن نوعی فعالیت برای گردآوری اطلاعات است و با هدف گسترش فعالیت حرفه ای خبرنگاران انجام گرفته است.
نکته دیگری که مندل به آن اشاره می کند، آن است که خبرنگاران نباید اجازه دهند رعایت توصیه های این راهنما به اخلاق حرفه ای خبرنگاری آنها لطمه ای بزند. مثلا با آن که ممکن است برای کمک به انجام کارتان به منابع محرمانه اطلاعات نیاز یا دسترسی داشته باشید، استفاده از این نوع اطلاعات در دادگاه ممکن است به افشای هویت کسانی که با آنها صحبت کرده اید یا از آنها اطلاعات گرفته اید، نیاز داشته باشد.
راهنما در چنین موارد توصیه می کند که به خبرنگاری حرفه ای تان اولویت بدهید و تلاش کنید که هویت منبع خود را مطابق اخلاق خبرنگاری حفظ کنید و از فاش کردن آن بپرهیزید.
مندل می گوید امیدوار است که خبرنگاران از این راهنما برای این استفاده کنند که دریابند جرم بین المللی چیست و هر خلافی به این سطح نمی رسد. وی همچنین امیدوار است که خبرنگاران گام هایی عملی را برای راستی آزمایی اطلاعات خود بردارند تا اگر به حضور در دادگاه نیاز داشته باشند، بتوانند با درک شرایط لازم این کار را انجام دهند تا دلایل یا شهادتشان محکمه پسند باشد.
وی می افزاید: «عدالتخواهی و تلاش برای مجازات مجرمان و جانیان راهی برای کاهش از میزان جرائم بین المللی است. پی‌گرد قانونی مجرمان بخش مهمی از کار مهار سطح جرم در جامعه است.»
تصویر از آنسپلش، عکاس: Magdalena.
مقالات بیشتری نوشته
