در حالی که اینترنت و جهانی شدن، گزارشگری را درباره یک کشور از بیرون از آن کشور آسانتر از همیشه ساخته است؛ خبرنگارانی که مستقیماً در آن کشور حضور ندارند باید از مخاطرات نشر اطلاعات نادرست و یا صدمه رسیدن به منابع، آگاه باشند.
تایید منابع یا راستی آزمایی از خارج یک کشور معمولاً دشوارتر است؛ به خصوص در مناطق جنگ زده و مناطقی که آزادی مطبوعات وجود ندارد. همچنین، بی توجه لازم به بافت و تاریخ یک منطقه، خبرنگاری که از خارج آن، گزارش تهیه می کند، شاید طعمه نوشتن بی در نظر گرفتن ظرافت ها و یا توضیح نادرست مسائل و جوامع شود.
آنچه در این مطلب می خوانید، توصیه های سه خبرنگار که تجربه گزارشگری از خارج از یک کشور معین را دارند، برای تهیه گزارش دقیق و اخلاقی‌ست.
بر چالش‌‌های زبانی غلبه کنید
خبرنگاران غیربومی در خارج از کشور، نخست باید به مانع زبانی رسیدگی کنند. Emily Fishbein علیرغم آن که در سطح کاربردی به زبان برمه ای صحبت می کند، ترجیح می دهد برای انجام مصاحبه های از راه دور، از خبرنگاران محلی کمک بگیرد تا از صحت و دقت مصاحبه ها مطمئن باشد.
با توجه به اوضاع امنیتی ناگوار در میانمار پس از کودتای فوریه سال ۲۰۲۱، هر نوع اطلاعات غلطی نه تنها درستی گزارش او را با خطر روبرو خواهد ساخت، بلکه به منابع او نیز آسیب خواهد رسانید. هر وقتی که ممکن باشد Fishbein نام خبرنگار یا خبرنگاران محلی را که در انجام مصاحبه ها و یا نوشتن مقاله به او کمک کرده اند در نشریه ذکر می کند و حق‌التحریر مطلب را نیز با آنها تقسیم می کند.
Jared Olson، یک خبرنگار آزاد که در مورد هندوراس گزارش تهیه می کند و پیوسته بین مکزیک و هندوراس در سفر است، می گوید: «حتی اگر به زبان یک کشور سخن می گویید هم، آموختن زبان فنی موضوع گزارش و اصلاحات محلی منابع تان مهم است.»
او می افزاید: «اگر کسی در مورد مسائل فنی حرف می زند و یا با افرادی مثل کشاورزان که به لهجه محلی سخن می گویند، حرف می زند، با واژه های محلی بسیاری برخورد می‌کند که فهمیدن آنها دشوار خواهد بود.»
Jayson Casper، خبرنگار اعزامی Christianity Today در خاورمیانه که رویدادهای کشورهایی مثل اوکراین و نیجریه را نیز پوشش می دهد، با توجه به وضعیت، درباره به کار گرفتن مترجم تصمیم می گیرد. او می گوید: «من عربی حرف می زنم و به طور کلی می توانم به راحتی مصاحبه های رسمی انجام دهم؛ اما از منابع می خواهم صبور باشند و فرصت بررسی نقل قول های مستقیم شان را به آنان می دهم. در سطوح بالاتر اما، وقتی دقت حیاتی باشد، از مترجم استفاده می‌کنم.»
مطلب ما را درباره خبررسانی یک شبکه تلویزیونی از آذربایجان از بیرون از این کشور اینجا بخوانید.
امنیت منابع را حفظ کنید
وقتی در مورد مناطقی که آزادی مطبوعات در آنها محدود است و یا درگیری های مسلحانه در آنها جریان است، گزارش تهیه می کنید، امنیت منابع در خطرند. از همین رو اهمیت دادن به امنیت منابع، به همه چیز اولویت دارد. Casper می گوید: «من از منابعم پیروی می کنم، زیرا در کل آنها بهتر از من خطرهایی را که به علت صحبت با یک خبرنگار متوجه شان است می دانند. اگر من خطری را احساس کنم که آنها نمی کنند، تمام عواقب احتمالی را بررسی می کنیم.»
او می افزاید: «اگر ساکت بودن برای یک منبع بهتر باشد، حتی اگر این کار به مقاله من ضرر برساند، من در جایگاهی نیستم که آنها را وادار به حرف زدن بکنم. معمولاً می توانید مقاله تان را با به‌کارگیری منابع دیگری روایت کنید.»
در میانمار، Fishbein برای مطمئن شدن از امنیت منابع و خبرنگاران محلی، چندین گام بر می دارد. می کوشد مصاحبه ها را از طریق اپلیکیشن های ایمن مانند Signal تنظیم کند و انجام دهد. او برای جلوگیری از نظارت ارتش بر این گفتگوها از روش های دیگری مانند ارسال و دریافت پیام هایی که به گونه خودکار پاک می شوند هم استفاده می‌کند.
او برای خبرنگاران محلی امکان آن را فراهم می سازد که در جریان تهیه گزارش، اطلاعات تازه را وارد کنند، اما برای حفظ امنیت آنان، از نام مستعارشان استفاده می کند.
وی می گوید: «من همیشه پیش از آن که گزارش را برای تهیه به کسی محول کنم، و سپس در جریان نوشتن مقاله، با هم تیمی هایم گفتگو می کنم تا دریابم که آیا آنان با جهت گزارش راحت و موافق هستند یا نه و این که آیا ترجیح می دهند در گزارش نام مستعارشان ذکر شود یا نه.»
به گفته Fishbein، از زمان کودتای نظامی میانمار در سال ۲۰۲۱، بافت سیاسی حساس این کشور ایجاب کرده است که خبرنگاران و منابع شان درباره مجازات اجتماعی از سوی دوستان و خانواده های شان نگران باشند؛ چیزی که منابع شاید پس از مصاحبه با رسانه ها تجربه کنند.
Olson می گوید در هندوراس یافتن منابعی که روبروی دوربین در باره نقض حقوق بشر، جرایم دولتی و جرایم سازمان یافته حرف بزنند بسیار دشوار است.
باری، در جریان مستند سازی یک سوءاستفاده مشخص از سوی حکومت هندوراس، یک شاهد کلیدی که Olson با او مصاحبه کرده بود درخواست کرد که به علت تغییر در اوضاع امنیتی، نقل قول های مستقیم او یکسره از گزارش برداشته شوند. به نظر Olson، به این گونه درخواست ها باید احترام گذاشته شود.
او می گوید: «از یک جهت، این کار برای گزارش ویران کننده بود؛ اما می دانستم که باید آن را بپذیریم. ما آن نقل قول ها را از گزارش برداشتیم و گزارش هم خوب از آب در آمد.»
مطلب ما را درباره ذکر نام ۸ خبرنگار، از جمله یک خبرنگار میانماری در سخنرانی برنده جایزه نوبل صلح اینجا بخوانید.
از دقیق بودن گزارش مطمئن شوید
خبرنگاران در خارج از یک کشور برای درک بافت های محلی و اوضاع کشوری که آن را پوشش خبری می دهند باید همه تلاش شان را به کار بندند. Fishbein می گوید: «یک مقاله ضعیف، بیشتر از خاصیت، ممکن است صدمه بزند. بسیار مهم است مقاله ای داشته باشیم که وضعیت را به گونه جامع و طوری نشان بدهد که اطلاعات تازه ای را به خوانندگان انتقال دهد و همچنین بسیار واضح و دقیق باشد.»
کار نزدیک با خبرنگاران محلی به Fishbein این امکان را می دهد که از زمینه مشخص گزارش، درک عمیقتری داشته باشد. او و همکارانش همچنین می کوشند مصاحبه ها و مواد خبری بیشتری نسبت به آنچه که معمولاً در گزارش جا می دهند، بگیرند تا از صحت اطلاعات مطمئن باشند.
او می گوید: «سپس، همه چیز را دوباره بررسی می کنیم و می توانیم پیشینه آن را بدانیم؛ مثلاً زمینه و تاریخچه موضوع، افراد مختلفی که در موضوع دخیل هستند و دیدگاه های گونه گون را در باره آن.»
Olson یادآور می شود که حتی اگر عملاً در کشور[هایی] که از آن گزارش تهیه می کنید حضور نداشته باشید، گزارشگری پیوسته از یک کشور یا یک منطقه بهتر از تهیه گزارش های تکی است که می تواند مصداق «parachute reporting» باشد.
به گفته Olson: «مشکل این است که در بسیاری از این موارد، خبرنگاران تجربه کار مکرر را با این کشورها ندارند. شما حداقل باید یک منطقه را پیوسته پوشش خبری بدهید تا بدانید آنجا چه می‌گذرد.»
Casper برای مطمئن بودن از صحت اطلاعات، بسیار مطالعه می کند، حقایق را دوباره می آزماید و از فراست، عقل سلیم و قضاوت درست پیروی می کند.
او می گوید: «وقتی واقعیت هایی باشند که منابع گفته باشند، مثل هر گزارشی، آنها را دوباره بررسی و با منابع دیگر تایید کنید و همچنین از فراست خودتان بهره بگیرید تا بدانید که اظهارات آنان با درک شما از واقعیت همخوانی دارند یا نه. باید مسائل ناآشنا را با سرعت دریابیم و فروتنی لازم را داشته باشیم تا به خودمان شک کنیم.»
در همه موارد، خبرنگاران باید آن چه را رخ می دهد به بهترین وجه گزارش کنند. در جاهایی که جنگ جریان دارد، دیدگاه ها و واقعیت ها شاید به شدت متفاوت باشند؛ شیوه گردآوری و بازپخش آنها می تواند برای افرادی باشد که در آنجا حضور دارند حکم مرگ یا زندگی داشته باشد.
از همه مهمتر این است که خبرنگاران اخلاقیات اصلی خبرنگاری را به یاد داشته باشند. Casper می گوید: «البته که خبرنگار، اعتقادات و پیش فرض های خودش را دارد و گزارش را باید به شیوه‌ای تنظیم کند که مورد علاقه خواننده واقع شود و به وی درک عمیقتری از موضوع بدهد. به نظر من، با پابند بودن به این دو اصل، من خودم را به اندازه لازم از گزارش بیرون نگه می دارم.»
تصویر از آنسپلش، عکاس: Element5 Digital
مقالات بیشتری نوشته
