«پسرم شاید به جنگ فراخوانده شود. من وحشت زده شده ام. چه می توانم بکنم؟»، «آیا با ماشینی که به نام من ثبت نیست می توانم از مرز عبور کنم؟»، «این واقعیت دارد که اگر تتو (خال‌کوبی) زیادی داشته باشم، به ارتش فراخوانده نخواهم شد؟»
اینها برخی از پرسش های آشفته ای هستند که Helpdesk.media از طریق خط تلفن ویژه اش به آنها پاسخ داده است.
مؤسس این وبسایت می گوید این نهاد نوپا (استارت آپ) خبری که به زبان روسی فعالیت می کند تنها در ۹ روز بیش از ۲۰ هزار پرسش دریافت کرده است. یک گروه ۵۰ نفره -- که از راه دور و در دفترهایی در کیف، تفلیس و ریگا فعالند -- به پرسش های مخاطبان که تقریباً ۶۰ درصدشان روس و ۴۰ درصدشان اوکراینی هستند پاسخ می دهد. Ilia Krasilshchik مؤسس این استارت آپ می گوید: «ما یک تیم مشترک از خبرنگاران روس و اوکراینی هستیم - شرایطی منحصر به فرد در اوضاع فعلی.»
درباره کار خبرنگاران زن اوکراینی اینجا بیشتربخوانید.
Ben Smith، یکی از مؤسسان [وبسایت خبری] Semafor که ستون نویس سابق روزنامه نیویورک تایمز است، Helpdesk را این گونه توصیف می کند: «خدمات خبرنگاری برای مردم در مناطق جنگ زده.» او این استارت آپ را «یکی از جالبترین طرح های رسانه ای که از جنگ اوکراین سر برآورده است»، می داند.
Helpdesk در کنار فعال ساختن خط تلفن ویژه، داستان هایی را درباره جنگ اوکراین در تلگرام و اینستاگرام منتشر می کند. شمار افرادی که برای کسب اطلاعات به این سازمان خبری مستقل رو می آورند خیره کننده است. Krasilshchik می گوید هر ماه ۲.۵ میلیون کاربر از حساب اینستاگرام Helpdesk بازدید می کنند و هر روز ۳ میلیون کاربر به حساب تلگرام آن سر می زنند. (تلگرام یکی از محدود پلتفرم هایی است که روس ها می توانند در آن به منابع خبری مستقل دسترسی داشته باشند و در ماه های اخیر بیشترین تعداد دانلود را در روسیه داشته است.)
Krasilshchik آنچه را که به Helpdesk مبدل شد، بلافاصله پس از آغاز جنگ اوکراین راه اندازی کرد. (نسخه انگلیسی این رسانه قبلاً War.evidence نامیده می شد.) Krasilshchik قبلاً ناشر Meduza، یکی از رسانه های خبری مستقل روسی زبان بود و برای مدتی از کار خبرنگاری کناره گیری کرده بود تا برای شرکت فن آوری روسی Yandex کار کند.
او می گوید: «می دانستم تنها کاری که اکنون می توانم انجام دهم، بازگشت به رسانه است.» ولی او می خواست مستقیماً به مردم کمک کند.
وی می افزاید: «این یک درگیری ابدی است: نمی توانید خبرنگاری و فعالیت سیاسی را با هم ترکیب کنید. ناگهان فکری به ذهنمان رسید: می توانستیم دو برنامه را در ۱ طرح اجرا کنیم. قسمت اول آن، رسانه ای در پلتفرم های اجتماعی بود (ما در این زمینه تجربه ۱۵ ساله کار در بهترین رسانه روسیه را داریم)، قسمت دوم هم Helpdesk که از سوی کارشناسان پشتیبانی حرفه ای به راه افتاد که من از سال های کارم در Yandex با آن آشنا بودم. قسمت دوم، فعالیت کاملاً غیر خبرنگاری است؛ اما به شیوه ی که هر دو طرف به همدیگر کمک می کنند.»
تعجب آور نیست که بیشتر سوال های مطرح شده از این Helpdesk درباره خودداری از خدمت اجباری سربازی در ارتش روسیه است. وقتی Vladimir Putin رئیس جمهور روسیه بسیج نظامی را اعلام کرد، Helpdesk فوراً یک راهنمای آنلاین را در مورد اجتناب از گزینش شدن در ارتش منتشر کرد. («به یاد داشته باشید که می توانید در روسیه پنهان شوید، جنگ می تواند از تعقیب کیفری و زندان خطرناک تر باشد.»)
این راهنما فوراً از سوی دولت روسیه مسدود شد. اما Helpdesk هنوز هم به پرسش های فردی پاسخ می دهد و اطلاعاتی را درباره امکان رفتن از روسیه به کشورهایی مانند فنلاند، نروژ، گرجستان، روسیه سفید، مغولستان و غیره به روزرسانی می کند.
مثلاً هفته گذشته، حساب تلگرام Helpdesk توصیه کرد که شهروندان از مراجعه به پاسگاه Ozinki در قزاقستان احتراز کنند، زیرا مسافران آنجا ناگزیر بودند تا سه روز را در صف منتظر بمانند. مدت زمان انتظار در منطقه Komsomolsky تنها «تقریباً یک روز» یا کمتر بود؛ اما به علت «خراب بودن وضعیت» آن پاسگاه و «هوای سرد» به خوانندگان توصیه شد که همین راه را برگزینند.
برای پاسخ دادن به کسانی که در مورد فشار روانی سؤال می کنند، گردانندگان Helpdesk از یک کتاب راهنما استفاده می کنند. اگر کسی که تلفن را پاسخ می‌دهد، نگران باشد که کسی که تماس گرفته می خواهد خودکشی کند، می تواند از طریق یک سازمان همکار، پشتیبانی روانی حرفه ای ارائه کند.
در کنار حساب های فعال در رسانه های اجتماعی، Krasilshchik در نظر دارد که در ماه آینده، اپلیکیشنی را راه اندازی کند که به Helpdesk کمک خواهد کرد تا گفتگوهای بهتری با مراجعان بکند.
Krasilshchik می گوید: «منطقی نیست که وب سایتی راه اندازی کنیم، روسیه ظرف چند روز آن را خواهد بست. اینترنت روسیه به اندازه ای پر سرعت هست که بتوان از خدمات گفتگو (چت) استفاده کرد؛ این کار مشکلی نخواهد داشت. هدف اصلی این است که این گفتگوها امن باشند.»
مطلب ما را در مورد ابزاری برای تسهيل گفت و گوی خبرنگاران در اوکراین اینجا بخوانید.
او می افزاید: «از همین رو ما سیستم چت (گفتگو)ی خودمان را ساختیم که با رمز عبور محافظت شده است. احراز هویتی در کار نیست، می توان از این سیستم کاملاً ناشناس استفاده کرد، می توانید هر وقت بخواهید گفت و گوهای تان را حذف کنید. ما هفت روز بعد از حل یک موضوع، گفت و گوها را به گونه خودکار حذف می کنیم.»
Helpdesk هیچ اطلاعاتی پیرامون هویت کسانی که پرسش های شان را مطرح می کنند، گردآوری نمی کند و حدس زدن سبب این کار دشوار نیست. Krasilshchik میانگین عمر، جنسیت یا موقعیت کسانی را که از Helpdesk کمک می خواهند نمی داند؛ تنها چیزی که می داند این است که بسیاری از آنان وحشت زده اند.
گروه Helpdesk کار خبرنگاری اش را -- از جمله داستان های دست اول درباره گزینش اجباری در ارتش و شواهد تصویری درباره شکنجه در شهرهای زیر تسلط روسیه -- همچون راهی می بیند که می تواند مردمان بیشتری را به سوی این خط تلفن ویژه بکشاند.
Krasilshchik می گوید: «پشتیبانی به ما توان آن را می دهد که بدانیم روس ها و اوکراینی ها در چه شرایطی هستند، این موضوع بسیار مهم است؛ زیرا در روسیه تقریباً هیچ خبرنگاری نمانده است.»
گردآوری منابع مالی برای Helpdesk دشوار بوده است؛ زیرا کارت‌های اعتباری عمده، Visa و Mastercard، فعالیت های شان را در روسیه به حالت تعلیق درآورده اند.
اما این سازمان می تواند از غرب پیشتیبانی مالی دریافت کند و از سوی شرکت سرمایه گذاری خطرپذیر North Base Media مستقر در ایالت مری‌لند [در ایالات متحده آمریکا]، منابع مالی به دست آورده است. Helpdesk تا کنون ۱.۶ میلیون دلار گردآوری کرده و Krasilshchik انتظار دارد که بودجه سالانه آن به ۳ میلیون دلار برسد.
او می گوید: «هم اکنون ما برای چند ماه منابع مالی داریم. ولی بعد از آغاز بسیج نظامی، ما باید افراد بیشتری استخدام می کردیم؛ از همین رو باید پول بیشتری گردآوری کنیم.»
View this profile on Instagram
Служба поддержки (@helpdeskmedia) • Instagram photos and videos
این مقاله نخست از سوی Nieman Lab منتشر شده بود و با اجازه آنان بازنشر می شود.
تصویر از آنسپلش، عکاس: Philbo UA