در حالی که آزادی مطبوعات در نیجریه در حال کاهش است، خبرنگاران به گونه فزاینده‌ای هدف حملات قرار می‌گیرند. در آستانه انتخابات پارلمانی سال ۲۰۲۳ در این کشور آفریقایی، خبرنگارانی که رویدادهای سیاسی راپوشش خبری می‌دهند، با رویدادهایی نگران کننده از جمله تهدید از سوی مقامات و بازداشت‌های خودسرانه روبرو هستند.
Adesola Ikulajolu خبرنگار و راستی آزمای نیجریه‌ای روزی را که نیروهای نهاد امنیت ملی نیجریه او را در ایالت Osun در جنوب‌غرب این کشور آزار دادند هرگز فراموش نمی‌کند.
این خبرنگار مشغول تهیه گزارش از انتخابات فرمانداری برای Centre For Journalism Innovation & Development بود که یک افسر نهاد امنیت ملی نیجریه که ماموریت داشت نظم عمومی را تامین کند، Adesola را به خاطر عکس‌برداری از رای‌دهندگان در یک مرکز رای‌دهی، بازجویی کرد.
او می‌گوید: «[این ماموران دولتی] موبایل مرا ضبط کردند و بعضی از عکس‌هایی را که تازه گرفته بودم حذف کردند. اگر با آنها همکاری نمی‌کردم، آماده بودند که مرا به ون‌شان انتقال بدهند. [سرانجام] موبایلم را به من پس دادند و گفتند که بی‌درنگ از آنجا خارج شوم.»
این رویداد قلب Ikulajolu را از ترس پر کرد: «من گزارش‌ها را خوانده‌ام و دیده‌ام که نهاد امنیت ملی نیجریه با مردم چه برخوردی می‌کند. اگر مرا می‌بردند، نمی‌دانم چه بر سرم می‌آمد. اما با وجود ترس، کارم را متوقف نساختم؛ باید به مشاهده و گزارشگری ادامه می‌دادم.»
قضایایی مثل این در نیجریه کم اتفاق نمی‌افتد. در چند سال اخیر رویدادهای آزار و اذیت، بازداشت و پیگرد خبرنگاران و سازمان‌های رسانه‌ای از سوی ماموران امنیتی افزایش یافته‌اند. این حملات، پدیده تازه‌ای نیستند ولی افزایش آنها در ماه‌های اخیر خبرنگاران را بیشتر نگران کرده است.
بر اساس گزارشی که نهاد Coalition For Whistleblowers Protection And Press Freedom در سال ۲۰۱۹ میلادی تهیه کرده است، بین سال‌های ۱۹۸۵ و ۲۰۱۹ در نیجریه ۳۵۲ رویداد آزار خبرنگاران ثبت شده بود. سال گذشته (International Press Center (IPC دست کم ۴۰ رویداد حمله بر آزادی مطبوعات را در برابر ۴۹ روزنامه‌نگار مستندسازی کرد.
گزارشگران بدون مرز با مطالعه ۱۸۰ کشور جهان، نیجریه را در رده ۱۲۰ آزادی مطبوعات قرار داده است. بر اساس این گزارش: «نیجریه یکی از خطرناک‌ترین و دشوارترین کشورهای غرب آفریقا برای خبرنگاران است که در آن خبرنگاران معمولاً هدف جاسوسی، حمله و بازداشت‌های خودسرانه قرار می‌گیرند و حتی کشته می‌شوند.»
مطلب ما را درباره تلاش خبرنگاران نیجریه‌ای برای حفظ امنیت خود حین تهیه گزارش از تنش‌های جدایی خواهانه اینجا بخوانید.
تهدیدهای اخیر خبرنگاران
در ماه ژوییه Omoniyi Feranmi، یک روزنامه‌نگار ورزشی برای روزنامه Premium Times هنگام خبررسانی از آخرین انتخابات فرمانداری در ایالت Ekiti در جنوب‌غرب نیجریه بازداشت شد. تنها کاری که Feranmi انجام داده بود، فیلم‌برداری از نزاع میان رای‌دهندگان و فرستادن آن به اتاق خبرش بود. هنگامی که او از آن محل خارج می‌شد، ماموران امنیتی او را متوقف کردند و متهمش کردند که درگیری‌ها را او آغاز کرده است. «به من گفتند که علت بروز مشکلات در این مرکز رای‌دهی من بودم. یکی از آنها آمد و مرا زد. تهدیدم کردند که مرا از خانواده‌ام دور خواهند کرد. مثل این بود که در جهنم باشم.»
در ماه اوت سال ۲۰۲۰، Sikiru Obarayese، خبرنگار روزنامه Daily Post در جریان کار روی یک گزارش مخفی درباره تطبیق محدودیت‌های ویروس کرونا در جنوب‌غرب نیجریه برای نخستین بار بازداشت شد. به گفته مقامات، تنها جرم او تصویربرداری از ماموران امنیتی در حال لت و کوب مردمی بود که قواعد پوشیدن اجباری ماسک را زیر پا گذاشته بودند.
Obarayese می‌گوید که در ماه اکتبر سال ۲۰۲۱ میلادی در حالی که از اعتراضات در برابر خشونت‌های پلیس در ایالت Osun در جنوب‌غرب نیجریه گزارش تهیه می‌کرد دوباره از سوی گروه ویژه ضد سرقت (Special Anti-Robbery Squad) مورد اذیت و آزار قرار گرفت. یکی از افسران حاضر در آنجا، به علت فیلم‌برداری از این اعتراضات با این خبرنگار برخورد کرد و تلفن همراه و دیگر وسایل او را ضبط کرد. درعرض یک ساعت، این خبرنگار رسماً «به علت فیلم‌برداری از این افسر بخش به نقض آرامش» متهم شد. ولی بعداً این اتهام برداشته شد و او آزاد گردید.
او می‌گوید: «این دو حمله، بر من اثرهایی داشته‌اند؛ وقتی می‌خواهم درباره موضوعی کار کنم، ترس از حمله دوباره به فکرم می‌آید. بیشتر اوقات قبل از هر کاری، انجام آن را بازبینی می‌کنم. این، نسبت به کاری که انجام می دهم به من احساساتی القا می‌کند.»
هر چند Obarayese و Feranmi در این برخوردها با ماموران امنیتی آسیبی جسمی ندیدند، داده‌های کمیته محافظت از خبرنگاران (CPJ) نشان می‌دهند که بین سال‌های ۱۹۹۲ و ۲۰۲۱ میلادی ۱۲ خبرنگار نیجریه‌ای کشته شده‌اند.
مطلب ما را در درباره ابزاری برای مبارزه با گسترش اطلاعات نادرست در کنیا، در اینجا بخوانید.
تامین امنیت خبرنگاران
به گفته کمیسیون ملی مستقل انتخابات نیجریه، پس از بازگشت سلطه حکومت غیرنظامی، همه انتخابات‌های این کشور با خشونت همراه بوده‌اند. با نزدیک شدن انتخابات پارلمانی سال ۲۰۲۳ در نیجریه، خبرنگاران می‌خواهند که برای گزارشگری امن، در برابر نهاد امنیت ملی محافظت شوند. Kareem Azeez، یکی از ناظران انتخاباتی نهاد (CJID) می‌گوید: «خبرنگاران به این علت که چشم مردم پنداشته می‌شوند، اول آماج حمله قرار می‌گیرند. هر چیزی ممکن است، اما امنیت باید کلیدواژه همه خبرنگارانی باشد که انتخابات را پوشش خبری می‌دهند.»
Ikulajolu هم می‌گوید: «خبرنگاران وظیفه‌شان را انجام می‌دهند؛ ماموران امنیتی باید بدانند که خبرنگاری جرم نیست.»
Obarayese از نیروهای امنیتی می‌خواهد این حق خبرنگاران را که بربنیاد قوانین نیجریه بتوانند بی ترس از آزار و ارعاب از انتخابات گزارش تهیه کنند، رعایت کنند.
در کنار ارتباط با مقامات، Lekan Otufodunrin، رییس اجرایی Media Career Development Network می‌گوید که خبرنگاران در هنگام خبررسانی در محل، باید متوجه امنیت شان باشند. «موقعی که خبرنگاران هدف حمله قرار می‌گیرند، نشر اطلاعات آن منطقه متوقف می‌شود و این موضوع دردناکی درباره نیجریه است. به خبرنگاران به اندازه لازم احترام گذاشته نمی‌شود. بسیاری از افسران پلیس حتی نمی‌دانند که قانون چه می‌گوید.»
به گفته او «امنیت خبرنگاران باید جدی گرفته شود. باید با امنیت فردی آغاز شود. خبرنگاران باید بررسی امنیتی انجام دهند تا مطمئن شوند که خودشان را در معرض خطرهای غیر ضروری قرار نمی‌دهند؛ به ویژه خبرنگارانی که در جریان انتخابات از مناطق پرتنش خبررسانی می‌کنند و نمی‌توانند برای امنیت شان به نهادهای امنیتی دولت اتکا کنند.»
یک گزارش سال ۲۰۲۰ (IPC) به نام چگونگی حملات بر خبرنگاران در نیجریه با منعکس کردن همین نیاز، توصیه می‌کند که: «یک کتابچه راهنمای امنیت با راهکارهای به روز برای تشخیص و گزارش‌دهی درباره تهدیدها در برابر امنیت خبرنگاران برای خبرنگاران و حرفه‌ای های رسانه تهیه شود.»
Lanre Arogundade، رییس اجرایی IPC، به انستیتو رویترز می‌گوید: «رسانه‌ها باید درباره این که چرا [خبرنگاران آماج حمله قرار می‌گیرند] سوال‌های بسیاری مطرح کنند. این یک واقعیت است که آزادی مطبوعات در این کشور تضمین نشده است.»
تصویر از آنسپلش، عکاس: Nnaemeka Ugochukwu
مقالات بیشتری نوشته
