از هنگام آغاز به کار شبکه اجتماعی ایکس یا همان توییتر سابق در سال ۲۰۰۶، خبرنگاران از آن برای تعامل با دنبال‌کنندگانشان و انبوه‌سپاری اطلاعات برای گزارش‌های خود استفاده کرده‌اند.
اما از وقتی که این پلتفرم، علامت تأیید حساب یا تیک آبی را به یک گزینه پولی تبدیل کرد -- بدون آن که فعالیت، شهرت یا اصالت کاربران را در نظر بگیرد -- تشخیص دادن منابع معتبر از حساب‌های جعلی و فریب‌کارانه، دشوارتر شده است.
این تیک آبی که اکنون با پرداخت حق اشتراک قابل دسترس است، قبلاً توییتر آبی (Twitter Blue) نام داشت و اکنون (X Premium) نامیده می‌شود. ایووجی پرِشِس (Ewuji Precious)، خبرنگار آزادِ نیجریه‌ای، در این باره می‌گوید: «ایکس با سرعت در حال تبدیل شدن به مکانی تأییدشده برای کاربران تأییدناشده است. مردم تا حدی به کسانی که حسابشان تیک آبی دارد، صرفنظر از صحت آنچه پُست می‌کنند، بیشتر اعتماد دارند تا آنها که حساب کاربری‌شان عادی (و بدون تیک آبی) است.»
در ادامه این مطلب، آنچه را که خبرنگاران درباره سیاست‌های تازه این پلتفرم و چگونگی دامن زدن آن به انتشار اطلاعات نادرست و اطلاعات دروغ باید بدانند، می‌خوانید.
بیشتر بخوانید: چگونه با انتشار اطلاعات نادرست در رسانه‌های اجتماعی مقابله کنیم
سیاست تازه تیک آبی و اطلاعات نادرست
در گذشته، کاربران ایکس (توییتر) از طریق یک روند رایگانِ درخواستِ راستی‌آزمایی، برای گرفتن تیک آبی تقاضا می‌کردند که لازمه آن، داشتن حساب «معتبر، مشهور و فعال» بود. درخواست مقام‌های دولتی، شرکت‌ها، سلبریتی‌ها، کنشگران، سازمان‌های خبری، خبرنگاران و امثال آنها برای دریافت تیک آبی معمولاً تایید می‌شد.
بِتی اِمبایو (Bettie Mbayo)، خبرنگار راستی‌آزما و یکی از مؤسسان رسانه راستی‌آزمایی Stage Media در لیبریا، می‌گوید: «تیک آبی علامتی بود برای نشان دادن این که این کاربران، تأییدشده هستند و بنابراین می‌توان به آنها اعتماد کرد. در مقابل، امروز، هر کاربری می‌تواند با پرداخت ۸ دلار در ماه، یک تیک آبی در کنار نام خود داشته باشد.»
از همین رو، اطلاعات نادرست تکثیر شده است. یک مطالعه آزمایشگاهِ Quant در مرکز مقابله با نفرت دیجیتال دریافته است که ۲۵ درصد توییت‌های مشترکانِ X Premium در ارتباط با اوکراین، واکسن و تغییرات اقلیمی، حاوی اطلاعات نادرست بوده است.
انتشار اطلاعات نادرست در این پلتفرم، در جهان واقعی هم پیامدهایی داشته است. در جریان جنگ سودان، تیک آبی حساب نیروهای شبه‌نظامی این کشور یعنی نیروهای واکنش سریع (RSF) برداشته شد. یک حساب جعلی که تیک آبی داشت، خود را به‌عنوان این گروه شبه‌نظامی جا زد و به دروغ ادعا کرد که محمد حمدان دقلو، رهبر آن، کشته شده است. این پُست در زمانی کوتاه یک میلیون و هفتصد هزار بار دیده شد. حساب جعلی که این خبر دروغ را منتشر کرده بود، بعدتر حذف شد.
در یک نمونه دیگر، چند حساب جعلی خودشان را به عنوان حساب‌های شبکه تلویزیونی خبری و سرگرمی Citizen TV Kenya در کنیا جا زدند و اطلاعات نادرست منتشر کردند.
یکی از این حساب‌های جعلی، که بعداً تعلیق شد، ادعا کرده بود که دکتر اِس کِی ماچاریا (Dr. SK Macharia)، مالک، مؤسس و مدیر شرکت رسانه‌ای Royal Media Services، درگذشته است. انتشار این پُست تا زمانی ادامه داشت که شبکه تلویزیونی Citizen در ایکس و فیس‌بوک به رازگشایی و رد آن دست زد.
آلفرد اولوفِمی (Alfred Olufemi)، روزنامه‌نگار نیجریه‌ای که برای روزنامه PUNCH کار می‌کند، می‌گوید: «الگوریتم ایکس به مشترکانِ X Premium اولویت می‌دهد و کسانی که مشترک هستند، درصدر فضاهای توییتری قرار دارند. اگر مشترک باشید، وقتی کامنت می‌گذارید یا توییت می‌کنید، بازدیدکنندگان بیشتری خواهید داشت.»
بیشتر بخوانید: راه‌هایی برای صیانت خبرنگاران از خود در فضای مجازی
مقابله با اطلاعات نادرست و اطلاعات دروغ در ایکس
خبرنگاران در ایکس با اطلاعات نادرست بیشتری مواجه هستند و به همین دلیل بسیار مهم است که درباره آنچه هم‌رسانی می‌کنند، محتاط‌‌انه‌تر از گذشته انجام شود. به گفته لویس اوگبِدِه (Lois Ugbede)، خبرنگار راستی‌آزمای رسانه Dubawa، «خبرنگاران باید از شرکت در کنشگری و انتشار محتویات جانب‌دارانه خودداری کنند، زیرا این کار می‌تواند اعتبار آنها را خدشه‌دار کند، واعتبار برای خبرنگاران، ارزشی حیاتی است.»
اوگبده (Ugbede) همچنین خبرنگاران را تشویق می‌کند که «قبل از هم‌رسانی اطلاعات، آن را راستی‌آزمایی کنند»، تا اعتماد کاربران را حفظ کنند و از پخش اطلاعات نادرست هم جلوگیری کرده باشند.
وی می‌افزاید: «مردم به این علت توییت‌ها را به اشتراک می‌گذارند که احساس می‌کنند اطلاعات آنها درست است. یکی از راه‌هایی که خبرنگاران می‌توانند کار راستی‌آزمایی را در این راستا انجام دهند، این است که منبع اطلاعات را بیابند و شبکه‌هایی داشته باشند (برای مثال شبکه راستی‌آزمایی آفریقا که شبکه‌ای از سازمان‌های راستی‌آزمایی در آفریقاست) که بتوانند از آن اطلاعات بگیرند.»
بوسولا اجیبولا (Busola Ajibola)، معاون برنامه خبرنگاری مرکز خلاقیت و توسعه خبرنگاری، می‌گوید که خبرنگاران همچنین می‌توانند از ابزارهایی مثل Spoonbill، Pipl.com و AI Detector برای آزمودن اصالت اطلاعات در ایکس استفاده کنند.
او می‌افزاید: «این ابزارها به شناسایی اطلاعات مشخص از سوی کاربران ایکس کمک می‌کند و بسیاری از اوقات به افشا شدن هویت کسانی که پشت توییت‌ها هستند، و بررسی اصالت حساب، کمک می‌کند. دانستن موقعیت و تاریخ باز شدن حساب‌ها به شما کمک زیادی می‌کند بفهمید که حساب مورد نظرتان، معتبر است یا جعلی.»
تصویر از آنسپلش، عکاس: Bastian Riccardi
مقالات بیشتری نوشته
