آخر هفته‌ها، گروهی از آموزگاران رسانه‌ای و مترجمان، با اتوبوسی پر از لپ‌تاپ و ابزار عکاسی و دوربین‌های فیلم‌برداری، به مناطق دوردست سامتسخه-جاواخِتی (Samtskhe Javakheti) و کِوِمو کارتلی (Kvemo Kartli) در جنوب گرجستان سفر می‌کنند. آنها به روستاهایی می‌روند که بیشتر مردمان آنها آذری و ارمنی‌اند و به زبان گرجستانی صحبت نمی‌کنند. این سفرها با هدف آموزش بنیادهای خبرنگاری چندرسانه‌ای به جوانان انجام می‌شود. این «استودیوی سیار» که از سال ۲۰۱۷ به این سو، از سوی انستیتو روابط عمومی گرجستان (GIPA) فعال شده و آزمایشگاه رسانه‌ای GIPA این انستیتو نام گرفته است، زاییده افکار Nino Ivanishvili (نینو ایوانیشویلی)، رئیس دانشکده خبرنگاری و مدیریت رسانه قفقاز در این انستیتوست.
بیشتر بخوانید: خبرنگاران گرجی، بیمناک از زندگی تحت «قانون روس»
شیوه کار برنامه
آزمایشگاه رسانه‌ای GIPA یک برنامه یک‌ساله است که به پنج ماژول تقسیم شده است: روایت‌گری چندرسانه‌ای، روایت‌گری با عکس، روایت‌گری ویدیویی، سواد رسانه‌ای و رسانه‌های اجتماعی. این آزمایشگاه رسانه‌ای، از مناطق منزوی گرجستان، از جمله روستاهایی که فرصت‌های آموزشی در آنها بسیار نادرند، ۳۰ شرکت‌کننده را جذب می‌کند. Nino Makhviladze (نینو ماخویلادزه)، یکی از استادان GIPA و مدیر این آزمایشگاه رسانه‌ای، می‌گوید: «در مناطق دوردست، مشکل حمل و نقل وجود دارد. ما شرکت‌کنندگان را از روستاهای مختلف، با اتوبوس به محل آموزش می‌آوریم و بعداً آنها را باز می‌گردانیم.»
طی هر ماژول، جوانان شرکت‌کننده، ایده‌های گزارش‌هایی را پرورش می‌دهند که با استادان GIPA، یعنی آموزگاران این آزمایشگاه رسانه‌ای روی آنها کار می‌کنند. در پایان هر ماژول، جشنواره‌ای برگزار می‌شود که در آن، شرکت‌کنندگان، گزارش‌های خود را که متمرکز بر مسائل اجتماعی روستاهای خودشان است ارائه می‌کنند. در این جشنواره، اعضای خانواده و دوستان شرکت‌کنندگان و همچنین نمایندگان رسانه‌ها و حکومت‌های محلی حضورمی‌یابند. ماخویلادزه می‌گوید: «همه می‌توانند ببینند که جوانان ما درباره چه‌چیزی می‌خواهند صحبت کنند. گزارش‌های آنها، مسائل منطقه‌ای و یا موضوعات مهم دیگری را که امروزه، مشکل‌زا پنداشته می‌شوند به‌تصویر می‌کشند. آنها آگاهی عمومی را درباره این مشکلات افزایش می‌دهند.»
GIPA از مستندسازان و خبرنگاران شناخته شده ارمنستان، آذربایجان و گرجستان دعوت می‌کند که به‌عنوان داوران این جشنواره‌ها حضور پیدا کنند و قوی‌ترین طرح‌های رسانه‌ای را ارزیابی کنند. به برندگان، ابزارهای تصویربرداری و دوربین‌های فیلم‌برداری، میکروفون، لپ‌تاپ و گواهی‌نامه‌های ویژه اهدا می‌شود.
به گفته ماخویلادزه، این جوایز، جوانان را تشویق می‌کند که پس از فارغ‌التحصیلی از این برنامه هم به کار خود ادامه دهند: «ما می‌گوییم به شما آموزش می‌دهیم که چگونه گزارش تولید کنید، چگونه گزارش را به اشکال دیجیتالی مختلف بازگو کنید. وقتی ما رفتیم، وسایل تولید را در اختیار خواهید داشت تا بتوانید به گزارش‌گری ادامه دهید.»
GIPA با مراکز آموزشی جوانان همکاری می‌کند تا بتواند از دفترهای آنها برای آموزش‌های آزمایشگاه سیار استفاده کند. وسایل هم معمولاً در محل آموزش نگهداری می‌شوند تا شاگردان بتوانند در جریان هفته که روی گزارش‌های خود کار می‌کنند، به آنها دسترسی داشته باشند. در پایان برنامه، شرکت‌کنندگان از هر دو منطقه برای شرکت در جشنواره نهایی، به تفلیس می‌روند. آنجا به شرکت‌کننده‌ای که قوی‌ترین طرح را ارائه داده، بورسیه داده می‌شود تا بتواند به رایگان در GIPA (که یک دانشگاه خصوصی است) تحصیل کند. امروز این برنامه هشت فارغ‌التحصیل دارد که در این انستیتو به رایگان درس می‌خوانند.
بیشتر بخوانید: راه‌های موفق آموزش خبرنگاری به جوانان علاقمند
موانع
برای ماخویلادزه، مدیریت این آزمایشگاه یک تجربه پرچالش بوده است، هرچند او سال‌ها در مدیریت طرح‌های خبرنگاری منطقه‌ای تجربه دارد. یکی از این چالش‌ها، یافتن جوانان برای شرکت در این برنامه بوده است. ماخویلادزه می‌گوید: «این کار نیازمند درک اولویت‌ها و علایق جوانان مناطق مختلف بود. جذب جوانان و چگونگی ارائه برنامه، یک چالش بزرگ بود.» GIPA با وزارت آموزش و پرورش و نمایندگان محلی آن در این مناطق کار کرد تا در این زمینه به آنها کمک کنند. آنها کمک کردند که ماخویلادزه بتواند برای معرفی این طرح به کودکان و نوجوانان و والدین آنها، به مدارس محلی سفر کند. موانع زبانی، یک چالش دیگر بود. دانش‌جویان GIPA، در این زمینه به آموزگاران کمک می‌کنند و گفته‌های آنها را به آذری و ارمنی که زبان مردم این مناطق است ترجمه می‌کنند. به گفته ماخویلادزه: «از یک طرف، هر دو سو در این سناريو برنده بودند، چرا که مانع زبانی وجود نداشت و شرکت‌کنندگان همه‌چیز را به زبان مادری خود می‌آموختند. دیگر این که باعث اعتمادسازی بیشتر می‌شد، زیرا جوانان می‌دیدند که گرجی‌ها، ارمنی‌ها و آذری‌ها در کنار هم هستند؛ می‌توانستند روابط مثبت را ببینند.»
نمونه‌های موفق
Sevak Gabriyelyan (سِواک گابریلیان)، یک جوان ۲۳ ساله از منطقه سامتسخه- جاواختی، یکی از فارغ‌التحصیلان آزمایشگاه رسانه‌ای GIPA و برنده جایزه بزرگ این برنامه در سال ۲۰۱۹ است. او که حالا در سال سوم تحصیل در GIPA است، تنها ۱۸ سال داشت که به آزمایشگاه رسانه‌ای پیوست و فیلم‌برداری، عکس‌برداری و تدوین را آموخت. او می‌گوید: «این برنامه به شما کمک می‌کند که بهترین نسخه ممکن گزارش خود را بسازید.» مستندی که گابریلیان به‌خاطر آن برنده جایزه اصلی آزمایشگاه رسانه‌ای شد، بر مشکلات آب آشامیدنی در روستای او تمرکز داشت. بعد از انتشار آن، حکومت محلی به این مشکل رسیدگی کرد. گابریلیان می‌گوید: «ما با این فیلم به موفقیت دست یافتیم و فکر می‌کنم که در حل مشکل آب آشامیدنی نقش داشتیم. شهرداری به دنبال تهیه و انتشار این گزارش، بودجه‌ای را به حل این مشکل اختصاص داد.»
برخی از فارغ‌التحصیلان، استودیوهای کوچک عکاسی یا فیلم‌برداری ایجاد و فعال کرده‌اند و دیگران هم به آموزش مهارت‌های چندرسانه‌ای به جوانان این مناطق روی آورده‌اند. Gulchin Ismayilova (گلچین اسماعیلوا)، از روستای کِوِمو کارتلی، توانست بعد از شرکت در این برنامه در سال ۲۰۲۱، شغلی به‌دست آورد. او زمانی را به یاد می‌آورد که مردم روستای او، به دیدن دختران در حال کار با دوربین عادت نداشتند: «این کار برای مردم محل، بسیار بیگانه بود. اما آهسته آهسته به آن عادت کردند و مشکلات ما پایان یافت. بعد از آن، به فکر مسائل محلی افتادیم و درباره آنها گزارش تهیه کردیم، به‌خصوص به چگونگی بازگو کردن این روایت‌ها با ویدیو و عکس. این برای من گام بزرگی بود.»
دانشی که وی به‌دست آورده، به او کمک کرده که در نخستین مرکز رادیویی منطقه خودش، در یک دوره کارآموزی پذیرفته شود که اخیراً به شغل تمام‌وقت تغییر یافته است. امروز اسماعیلوا که یک خبرنگار حرفه‌ای است، به گزارش‌گری از مسائل مهم در منطقه خود ادامه می‌دهد. او می‌گوید: «آن‌چه آزمایشگاه رسانه‌ای GIPA به من یاد داده، در انجام کارم به من کمک می‌کند.»
تصویر از آنسپلش، عکاس: Ivars Utināns
مقالات بیشتری نوشته
