در پی یک کنفرانس خبری طی نشست اقتصاد جهانی داووس در سوییس در سال ۲۰۲۰، Vanessa Nakate که فعال زیست محیطی اوگاندایی است، از گوشه عکسی که همراه با شماری فعال محیط زیست سفیدپوست گرفته بود، حذف شده بود. این عکس انعکاس جهانی پیدا کرد و ناکاته که بسیار خشمگین شده بود، صدای رسایی برای شیوه صحیح خبرنگاری زیست محیطی در آفریقا شد.
از سال ۲۰۰۹ تاکنون خبرنگاران و نویسندگان آفریقایی بسیاری به کلی گویی های و گزارش های غیردقیقی پرداخته اند که خبرنگاران سفیدپوست و غیرآفریقایی و گاه حتی خبرنگاران آفریقایی هنگام تهیه گزارش زیست محیطی از قاره آفریقا به کار می برند و تلاش کردند آفریقایی را به تصویر بکشند که رسانه ها آن را نشان نمی دهند، از سی ان ان و دیگر رسانه های معتبر و مشهور گرفته تا رسانه های کوچکتر و کم اهمیت تر.
در تلاشی برای مبارزه با پوشش خبری غیردقیق و سرشار از کلی گویی، یک نهاد غیر انتفاعی به نام آفریقای بدون فیلتر یا Africa No Filter نخستین آژانس خبری دیجیتال قاره آفریقا را به نام bird بنیان گذاشتند که هدف و کوشش آن نشان دادن جلوه هایی از زیبایی آفریقا و فاصله گرفتن از حکایات و روایات تکراری و تاریک و منفی این قاره است.
اما تا آن موقع دیگر دیر شده بود چون بسیاری از نیجریه ای ها تصمیم گرفته بودند آب نمک بنوشند و حمام آب نمک بگیرند. یک هفته بعد، دو شهروند جان خود را از دست اند و بیست تن دیگر به سبب نوشیدن آب نمک بستری شدند. شهروندانی که فوت کرده بودند به سبب افزایش شدید فشارخون درگذشته بودند که به طور خاص به مصرف نمک زیاد مربوط است.
در خصوص کووید و اطلاعات نادرستی که پیرامون آن رواج یافته و منتشر شده است نیز فعالیت مشابهی در جهتی دیگر انجام شده تا تردیدها و اشتباهات را پیرامون آفریقا از میان ببرد.
International Centre for Investigative Reporting یا ICIR یا مرکز بین المللی گزارشگری تحقیقی می خواست با این رویداد مبارزه کند. در سال ۲۰۲۰ به همین دلیل FactCheckHub را تاسیس کرد تا با انتشار اطلاعات غلط مبارزه کند. Bamas Victoria که این گروه را مدیریت می کند می گوید هدف آن مبارزه با اطلاعات نادرست و غیردقیق و تلاش برای دور کردن مردم از گمراهی و عقاید کذب است.
CrossCheck Nigeria نهادی است که با همکاری نهادهای دیگر راستی آزمایی نیجریه ایجاد شده و با هدف مبارزه با شیوع اطلاعات غلط در سال ۲۰۱۹ در آستانه انتخابات سراسری آن کشور فعال شد. و از زمان آغاز فعالیت موفق شده تا گفته های سیاستمداران، رهبران روحانی و شهروندان نیجریه را راستی آزمایی کند.
The Hub به راستی آزمایی ادعاهای سیاستگران نیز می پردازد، مثل گفته یکی از وزرای آن کشور که در ماه ژوییه گفت که نیجریه پنج درصد از موارد مرگ و میر ناشی از کووید - ۱۹ را در آفریقا داشته است.
ICIR طی مدت فعالیت خود کارگاه ها و وبینارهای متعددی را برگزار کرده است و دوره های آموزشی را نیز برپا کرده تا به میزان آگاهی و دانش مردم پیرامون شیوه های شناخت و تشخیص اطلاعات نادرست بیافزاید.
The Hub همچنین مردم را ترغیب می کند تا ادعاهایی را که می خواهند از صحت یا سقم آن اطمینان یابند از راه واتس اپ یا از راه پر کردن فرمی در وبسایت برای مسئولان و گردانندگان وبسایت بفرستند و بعد از نتیجه تحقیق مربوط به آن آگاه شوند.
به رغم موفقیت های The Hub ویکتوریا گفت که گاهی دستیابی به داده های معتبر برای کار راستی آزمایی دشوار است و چالش دیگر هم ترغیب و تلاش برای قانع کردن نهادهای دولتی در زمان ضرورت برای در اختیار گذاشتن داده ها و اطلاعات و پاسخگویی به پرسش هایی است که مطرح می کنند یا برایشان می فرستند.
مهمترین موضوع در این راستا، دوری از کلی گویی و دادن اطلاعات نادرست به مخاطبان و رسانه های دیگر است که این نوع نهادها در تلاش برای مبارزه با آن و جلوگیری از رواج آن هستند. برد یا برنده هم نهادی است که در مشارکت با دیگر نهادها در تلاش برای تصريح و شفافیت بخشی به فعالیت های خبرنگاری پیرامون و با تمرکز بر آفریقاست.
تصویر از پکسلز، عکاس: Nothing Ahead.
مقالات بیشتری نوشته
