این مطلب بخش نخست از دو مقاله ای است که به بیان دیدگاه ها و تجارب تعدادی از زنان خبرنگار اوکراینی در بجبوحه جنگی که به دنبال حمله روسیه به اوکراین ادامه یافته، می پردازد.
این مقاله بر اساس گفت وگوهایی تهیه شده که با Nataliya Gumenyuk که برای چندین نشریه معتبر خبری مطلب می نویسد، و یکی از موسسان آزمایشگاه خبرنگاری Public Interest است، Angelina Kariakina که او نیز از موسسان این آزمایشگاه و مدیر یکی از شبکه های خبری رادیو تلویزیون دولتی اوکراین به نام Suspilne است، و Iryna Slavinska که تهیه کننده ارشد و مجری رادیو فرهنگ Suspilne است، انجام گرفته است.
Iryna Slavinska از احساس ناامنی می گوید، آن هم تنها چند روز پیش از آن که یک راکت روسی به خانه Vira Hyrych، خبرنگار رادیو آزادی، اصابت کرد. او می گوید: «من متوجه هستم که زندگی من به عنوان یک مجری رادیو در اوکراین به هیچ وجه به اندازه خبرنگاران و دیگر همکارانم که از صحنه جنگ گزارش تهیه می کنند، در خطر نیست. در بسیاری از شهرهای مورد حمله روسها، روشن است که خبرنگاران هدف حمله قرار می گیرند، به ویژه خبرنگاران رادیو و تلویزیون دولتی اوکراین. روسیه در صدد خاموش کردن صدای رادیوی ماست، به ویژه از این رو که در برخی نقاط، مردم تنها به رادیوی اف ام یا ای ام برای آگاهی یافتن از رویدادها دسترسی دارند.»
طی بیش از سه ماهی که روسیه اشغال تمام عیار اوکراین را آغاز کرده است، هشت خبرنگار در حین انجام کار کشته شده اند. پانزده تن دیگر از آنان هم در بمباران یا در حال جنگ کشته شده اند. شمار ماهانه خبرنگارانی که در اوکراین کشته شده اند، بیش از هر تنش دیگر جاری در جهان است، از جمله تنش های سوریه، یمن و جنگ اخیر در افغانستان. دو تن از خبرنگارانی که در حین انجام وظیفه در اوکراین کشته شده اند، زن بوده اند.
زنان در این جنگ بار دیگر خود را از پوشش خبری دور می بینند. کمتر از یکی از چهار صدایی که به این جنگ پوشش می دهد، صدای زنان است. جدا از آن، پوشش خبری که از زنان می شود در اغلب موارد آنها را قربانی نشان می دهد و مقاومت آنها را مخفي می کند.
نویسنده این مطلب با سه خبرنگار زن اوکراینی در مورد زندگی و کارشان در حین جنگ گفتگو کرده است و از خطراتی که تهدیدشان می کند حرف زده و آنچه به آنها نیرو می دهد که هر روز کار کنند. این خبرنگاران که عادت ندارند بخشی از روایت و گزارش باشند، به فشار جسمی و روانی شدیدی که با آن مواجهند و از آن کمتر سخن می رود، صحبت کرده اند.
تصویر از: Suspilne/Anastasiya Mantach
فشار جسمی شدید جنگ
Angelina Kariakina از فشار فیزیکی می گوید که شرایط آماده باش دائم به او وارد می کند. او در شرایط جاری خود را مصمم تر و کم صبرتر از گذشته می بیند. وی می گوید: «همواره احساس نیاز می کنی که در حال حرکت باشی. کسانی که کند عمل یا حرکت می کنند، آزارت می دهند. بدنت خشک شده است. انگار شانه هات از سنگند، چون ماهیچه هایت همواره منقبضند.»
Nataliya Gumenyuk تصویری روشن از خستگی کار خبرنگاری جنگ به عنوان یک اوکراینی ارائه می دهد که آنچه روایت می کند، زندگی خود را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. او می گوید: «برای هر خبرنگار خارجی، این کار، بخشی خسته کننده از شغل اوست که به خوبی از عهده آن برمی آید. اما ما مشغول انجام کاری هستیم که همزمان به هر آنچه در زندگی مان داریم، پیوسته و با آن مرتبط است. از نظر جسمی واقعا خسته کننده است. بخشی از مقاومت را از آن داریم که آموخته ایم چگونه نیروی جسمی مان را ذخیره کنیم.»
برای ذخیره کردن انرژی اش و وفق دادن خود با فشار موجود و تقاضاهای مكرر اطرافیانش، او محدوده هایی را برای خود روشن کرده است، تنها بر کار خبرنگاری تمرکز کرده و تقاضاهای پیوسته برای کمک های انسانی را به دیگران ارجاع می دهد.
اندوه فقدان شرایط عادی
Kariakina می گوید: «بی انصافی است اگر بگویم چیزی را از دست داده ام، چون تاکنون چیزی از دست نداده ام. اما ما همه جهان، همه جهان صلح آمیز را از دست داده ایم و اوکراین با فقدان عظیمی مواجه است. فاصله میان ما و بقیه دنیا با اندوه پر می شود.»
اندوه برای فقدان شرایط عادی آن هم به دنبال بسته شدن اجباري اتاق خبر جديد Suspilne، سنگین است. او می گوید برای کنار آمدن با شرایط جاری، از اندیشیدن پیرامون زندگی پیش از جنگ اجتناب می کند.
Kariakina اخیرا به آپارتمان خود در یک ساختمان بلند بازگشت تا لباس عوض کند و برای مصاحبه با ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین، آماده شود. وی گفت وقتی کمد لباس هایش را دید، لحظه ای تصور کرد که همه چیز عادی است، و بازگشتن به شرایط غیرعادی جاری برایش دشوار بود.
او دیگر به کمد لباسهایش سر نمی زند، به ترانه هایی که پیش از جنگ گوش می کرد، گوش نمی دهد و سریال های مورد علاقه اش را برای رفع خستگی تماشا نمی کند. همکارانش که در خط مقدم جبهه هستند هم همین رویه را پیش گرفته اند.
قدرت در میانه ویرانی
Kariakina و Gumenyuk هر دو متوجه قدرت هستند که خبرنگاری آنها دارد، آن هم در گرماگرم جنگی که رو به پایان به نظر نمی رسد، و در حال زندگی با سوگ و فشار روحی دائم. آنها از مطالبی گزارش تهیه می کنند که در سطح ملی و بین المللی اثرگذار است و از آن رو که موفق به روایت این مطالب می شوند، خود را خوش اقبال می دانند.
Public Interest Journalism Lab که این دو آن را تاسیس کرده اند، به سبب تهیه گزارش و مستندات از جنایات جنگی روسیه در خارکیف، خرسون، سومی، بوچا، چرنیهیو و دنباس در هفته اول ژوئن برنده ای جایزه دموکراسی بنیاد ملی دموکراسی در آمریکا شد.
Gumenyuk گفت: «فکر می کنم به عنوان خبرنگار جایگاه خوبی داریم، دستمان برای روایت ماوقع باز است. قدری قدرت داریم و بر ماست که قدرتمندان را تحت تاثیر قرار دهیم.»
تصویر از پکسلز، عکاس: Mathias Reding.
مقالات بیشتری نوشته
