هدیل عرجه که متولد سوریه است، از نزدیک با چالش هایی که خبرنگاران در خاورمیانه با آنها روبرو هستند آشنا بوده است. خبرنگاران و نویسندگان در این منطقه بر علاوه خطرهای ناشی از منازعات، تروریسم و سرکوب دولتی، با اطلاعات نادرست و سانسور نیز دست و پنجه نرم می کنند.
در چنین فضایی، عرجه حرفه خبرنگاری اش را وقف ساختن گزارش های محلی کرده است که یافتن و درک آنها برای بینندگان آسان باشد.
او که اکنون در ترکیه مستقر است، یکی از موسسان دو سازمان رسانه ای مستقل Tiny Hand و Frontline in Focus است. این دو سازمان به ترتیب به استفاده از گزارش های تصویری برای خبرنگاری درباره کودکان در مناطق جنگ زده و پوشش خبری رویدادهای مورد علاقه انسان ها در مناطق جنگی متعهد هستند. Tiny Hand و Frontline in Focus طیف گسترده ای از فن آوری ها را به کار می گیرند تا گزارش های شان را به شیوه تعاملی بسازند و هدفشان خبررسانی پیرامون بحران و تنش است.
عرجه که در دوره ۲۰۲۰- ۲۰۲۱ از کار آموزان IJNet Arabic Mentoring Center بود، روایت تازه ای را به منطقه خاورمیانه ارائه کرده است: تنها آگاه شدن از اخبار مهم نیست؛ بلکه مصرف اخبار هم می تواند جذاب باشد.
چه چیزی باعث علاقه شما به حرفه خبرنگاری شد؟
من در شهر دمشق خبرنگاری خواندم و در سال ۲۰۰۶ فارغ التحصیل شدم. در آن هنگام اوضاع سوریه آرام بود و جنگی در کار نبود.
وقتی تنش در سوریه آغاز شد، به قطر رفتم و در آنجا، سردبیر یک مجله سبک زندگی بودم. اما احساس کردم که خبرنگاری در مکانی نادرست هستم. باید به رویدادها نزدیکتر می بودم. من و همسرم قطر را ترک کردیم و به ترکیه آمدیم؛ هرچند آنجا حقوق بالایی داشتیم. سرانجام من شغلی یافتم که به من کمک کرد تا مهارت های آنلاین و رسانه های دیجیتالم را بهبود بخشم. این به من کمک کرد که درباره خبرنگاری دیجیتال و اهمیت آن، اطلاعات بیشتری کسب کنم؛ اما شاید مدتی فراموش کرده بودم که خبرنگاران چه اندازه مهم هستند؛ زیرا آنان در خط های نخست نبرد بودند و به من اطلاعات می دادند. می خواستم مطمئن باشم که این اطلاعات به مخاطبان می رسند و این، بخش مهمی از کار من بود.
چرا Tiny Hand را تاسیس کردید؟
مثل بخشی از اتاق خبر بود. گفته می شد این رویداد، خبر است و ما خبر را پوشش می دهیم. اما گاهی مردم، حتی در اتاق خبر چنین احساسی ندارند. برخی از رویدادها برای آنان اخبار عادی هستند و اهمیتی ندارند. اما من فکر می کردم که این رویداد را پوشش خبری داده ایم؛ زیرا کودکان در خط های جنگ هستند. ماموریت ما انتقال این خبر به گونه ای است که مردم به خواندن آن وادار شوند. برای همین، از شغلم کناره گیری کردم و Tiny Hand را تاسیس کردم تا گزارش هایی درباره کودکان بسازیم و درباره راه تازه ای برای انتقال این گزارش ها به مخاطبان بیاندیشیم، زیرا ما در زمانه ای زندگی می کنیم که ابزارهای دیجیتال وجود دارند و خبرنگاران در گزارش های شان از فن آوری واقعیت برافزوده (augmented reality)، واقعیت مجازی و روایت های هم‌کنشی استفاده می کنند.
آی جی نت چگونه به شما کمک کرده است؟
شروع کردن این طرح تازه، آسان نبود؛ اما در آغاز کارم به IJNet Arabic Mentoring Center پیوستم. از این که عضو برنامه ای باشم که می تواند پشتیبانی ام کند و به من انرژي بدهد بسیار هیجان زده بودم.
نیاز داشتم احساس کنم که در این راه تنها نیستم؛ به خصوص در آغاز که درباره درست بودن یا نبودن مسیرم، شک بسیاری داشتم و از خود می‌پرسیدم آیا با کار روی این طرح، فرصت های دیگری را از دست می دهم؟ آیا موفق خواهم شد؟
اما پس از پیوستن به این برنامه، پاسخ تمام پرسش هایم را یافتم.
مهمترین لحظه ای که فکر کرده اید در خبرنگاری به هدف تان رسیده اید کدام بوده است؟
مردم دوست ندارند مقاله بخوانند. همگی می دانند که تنش وجود دارد؛ اما در پایان روز، نمی خواهند اخبار ثقیل را بخوانند. آنان مضامین سبک تری می خواهند.
این برای ما یک چالش است. مثلاً برادر زاده ام که تنها ۱۳ سال دارد وقتی در یکی از گزارش های ما هدست واقعیت مجازی را دید گفت: «می شود این گزارش را برای من بفرستی؟» این گزارش درباره پناهگاهی برای گربه ها در خاورمیانه و این که بودن آن در نزدیک خط مقدم جنگ چه اثراتی داشته است بود. این، گزارش خارق العاده ای درباره مردی بود که در بحبوحه جنگ، گربه ها را جمع آوری می کند و به نگهداری از آنان می پردازد. خوشحال بودم که این گزارش توجه برادرزاده ام را جلب کرده بود، چون با این فن آوری می توانستم مردم را به تعامل با این گزارش تشویق کنم. می دانم که در خاورمیانه وادار کردن مردم به تعامل با این نوع گزارش ها دشوار است.
از این که در اروپا و آمریکا مردم اهمیت این فن آوری را می دانند، خوشحالم. می توانید این فن آوری را برای پوشش خبری جوامع به کار بگیرید. فکر می کنم که این برای ما فرصت بزرگی خواهد بود تا به مردم نشان دهیم که در جبهه جنگ واقعاً چه می کنیم.
بیشتر بخوانید: خبرنگار برگزیده ماه؛ پاری سایکیا
به نظرتان تهیه گزارش درباره کودکان دشوارتر است؟
تهیه گزارش درباره کودکان بسیار بسیار سخت است. اگر وبسایت Tiny Hand را ببینید، هرگز گزارشی را نمی یابید که در آن کودکان گریه کنند؛ زیرا دوست ندارم چنین گزارش هایی پخش کنم. شاید مخاطبان بیشتری بیابیم؛ اما از نظر من این کار غیر اخلاقی‌ست. ما درباره شیوه پوشش هر خبر با هم گفتگو می کنیم، به خصوص درباره موضوعات حساس.
اخیراً درباره کودک پسری که در شمال سوریه مورد تجاوز جنسی قرار گرفته بود گزارشی تهیه کردیم. این نخستین گزارش تحقیقی ما در این مورد بود. تهیه این گزارش، سخت بود زیرا یک سال زمان بُرد. این موضوع حساس بود و ما وقتی موضوعات این چنینی را پوشش می دهیم آهسته گام برمی داریم و رهنمودهای اخلاقی رسمی را به یاد داریم، چرا که پوشش خبری رویدادهای مربوط به کودکان، مثل پوشش خبری رویدادهای مربوط به بزرگسالان نیست. نباید از آنها نام ببرید، نباید مکان‌ها را ذکر کنید. اگر اوضاع برای کودکان بسیار حساس شود و محتوای گزارش آنها را به خطر اندازد، باید کار را متوقف کرد.
چه زمانی برای استراحت وقت پیدا می کنید؟
در واقع نمی دانم. این کار را دوست دارم، برای من مثل یک عشق است. مساله دیگر این است که همسرم نیز خبرنگار و عکاس است و همیشه همراه من است. این شغل برای من سرگرمی نیست، همه چیز من است. این تصمیم من است که در خاورمیانه کار متفاوتی انجام بدهم. این اولویت من است.
تصاویر از هدیل عرجه
این مصاحبه به قصد تلخیص و تصريح، ویرایش شده است.
مقالات بیشتری نوشته
