تغییرات اقلیمی بحرانی در حال رشد است که روزنامه‌نگاران آن را با فوریتی روزافزون پوشش می‌دهند. ولی به این موضوع که خوانندگان، پوشش خبری تغییرات اقلیمی را چگونه درک می‌کنند و به آن چه واکنشی نشان می‌دهند توجه اندکی شده است.
اخیراً انجمن پاملا هاوارد در مرکز بین‌المللی خبرنگاران در وبیناری، به گزارش انستیتو رویترز برای مطالعه خبرنگاری در دانشگاه آکسفورد پرداخت که موضوع آن، چگونگی دسترسی خوانندگان به اخبار تغییر اقلیم بود و این که درباره این موضوع به چه کسانی اعتماد می‌کنند و در مورد آن چه احساسی دارند.
در جریان این وبینار دکتر وقاص اعجاز، محقق دانشگاه آکسفورد، یافته‌های تحقیقاتی را از هشت بازار متفاوت و بیش از ۸ هزار شرکت کننده از ایالات متحده آمریکا، بریتانیا، برزیل، آلمان، هند، پاکستان و ژاپن، ارائه کرد.
در ادامه نکات مهم این وبینار را می‌خوانید و در انتهای مطلب هم می‌توانید لینک نسخه ضبط شده دیداری آن را بیابید.
خبرهای تغییرات اقلیمی در رسانه‌ها
این تحقیق دریافته است که بیشتر پاسخ‌دهندگان، به اخبار تغییرات اقلیمی دسترسی دارند. در تمام کشورهای یاد شده ۵۱ درصد پاسخ‌دهندگان گفته‌اند که در جریان یک هفته گذشته، اخبار تغییرات اقلیمی را دیده‌اند. رسانه‌هایی که مخاطبان، اخبار تغییرات اقلیمی را در آن مشاهده می‌کنند، در هر کشور متفاوت است.
برای مثال در فرانسه و آلمان عموماً اخبار را در تلویزیون می‌بینند در حالی که در پاکستان و برزیل، تکیه بر منابع آنلاین است. با این حال بیشتر از یک سوم پاسخ‌دهندگان گفته‌اند که اخبار را از منابع دیگر از جمله مجلات علمی و دانشگاهی، مستندها و وبلاگ‌ها به دست می‌آورند. به گفته اعجاز، خبرنگاران در انتخاب شیوه ارائه کار خود باید خلاق باشند و بدانند که مخاطبان برای دریافت اطلاعات درباره اقلیم، لزوماً به کانال‌های سنتی تکیه نمی‌کنند.
بیشتر بخوانید: نکاتی برای علاقمندان به کار خبرنگاری محیط زیست
اهمیت سن مخاطبان در انتخاب رسانه
تغییرات اقلیمی به عنوان مشکلی برای نسل‌های آینده دیده می‌شود. ولی موضوع نگران کننده این است که جوانان کمتر از مخاطبان مسنتر، اخبار تغییرات اقلیمی را دنبال می‌کنند. در این تحقیق همچنین در رابطه با دنبال کردن اخبار، دریافته شده که افراد مسنتر بیشتر به رسانه‌های سنتی رو می‌آورند و جوانان بیشترِ اطلاعات خود را از فضای مجازی دریافت می‌کنند.
دانشمندان، منابعی عالی هستند
در تمام هشت کشور یاد شده، دانشمندان از سوی مخاطبان به عنوان مورد اعتماد ترین منابع اطلاعات یاد شده‌اند، در حالی که پاسخ‌دهندگان به سیاستمداران و احزاب سیاسی کمترین اعتماد را داشته‌اند. این تحقیق نشان داده که پاسخ‌دهندگان راست‌گرا به سیاستمداران خود بیشترین اعتماد را داشته‌اند ولی پاسخ‌دهندگان چپ‌گرا در ایالات متحده، بریتانیا، هند و برزیل به سیاستمداران کمترین اعتماد را دارند.
به طور کلی اعتماد به فعالان محیط زیست در میان علاقمندان به سیاست‌های چپ‌گرایانه زیاد بوده است. بر اساس این تحقیق، رسانه‌های خبری در مرز بین خوانندگان و اعتماد قرار دارد. یعنی این طور نیست که به منابع خبری اعتماد وجود نداشته باشد، اما کارهای زیادی هست که خبرنگاران می‌توانند برای جلب اعتماد مخاطبان به پوشش خبری تغییر اقلیم انجام دهند.
اهمیت درک عمومی
یکی از مهمترین موضوعاتی که خبرنگاران در هنگام نوشتن گزارش در مورد تغییرات اقلیمی باید به یاد داشته باشند، این است که مردم آنها را چگونه می‌بینند. خبرنگاران مسئول هستند که درباره چیستی تغییر اقلیم و نتایج و اثرهای آن بر خوانندگان، به مردم آموزش بدهند.
اعجاز در این مورد می‌گوید که گزارش‌ها در مورد تغییرات اقلیمی باید خوانندگان را نگران کند اما نباید موضوع، بیش از اندازه احساسی و هیجانی شود، به گونه‌ای که خوانندگان را به دوری از اخبار وادارد. انستیتو رویترز برای مطالعه خبرنگاری دریافته است که نزدیک به ۵۰ درصد مردم بر این باور هستند که سیاستمداران و مردم در زمینه مبارزه با تغییرات اقلیمی فعالیت چندانی ندارند، ولی می‌گویند که فعالان محیط زیست و دانشمندان در این زمینه به اندازه کافی فعالیت می‌کنند.
خوانندگان همچنین گفته‌اند که با خواندن اخبار هم آگاهی یافته‌اند و هم نگران شده‌اند. هرچند این احساسات شاید منفی به نظر برسند، اعجاز تاکید می‌ورزد که با توجه به مقیاس و شدت بحران، این احساسات موجه هستند.
تنها ۲۶ درصد پاسخ‌دهندگان گفته‌اند که در مقابل خبرهایی که خوانده‌اند بی‌تفاوت بوده‌اند. در این میان، چنان که ۷۰ درصد خوانندگان در هند و پاکستان گفته‌اند، خواندن اخبار در مورد تغییرات اقلیمی می‌تواند به مخاطبان حس قدرت بدهد. به علاوه، خبرنگاران می‌توانند به خوانندگان کمک کنند تا بدانند که در واکنش به تغییرات اقلیمی، با پیوند دادن ایده‌ها و اطلاعات چه اقدامی می‌توانند بکنند. همچنین کسانی که بیشتر اخبار تغییرات اقلیمی را دنبال می‌کنند نسبت به کسانی که کمتر این کار را می‌کنند، از احساس قدرت بیشتری سخن گفته‌اند.
بیشتر بخوانید: بهای گزافی که زنان در پی آگاهی از اخبار تغییرات اقلیمی می پردازند
بازار اخبار، شلوغ است
در حالی که به اهمیت و گسترش اخبار تغییرات اقلیمی افزوده می‌شود هنوز هم میان این اخبار و خبرهای موضوعات روزمره و حیاتی مثل اقتصاد و سیاست رقابت وجود دارد. در هر ۸ کشور، بالا رفتن هزینه‌های زندگی و تورم بزرگترین نگرانی پاسخ‌دهندگان بوده است نه تغییرات اقلیمی.
اما خبر خوب این است که هرچند از لحاظ تاریخی، تغییر اقلیم یک موضوع حزبی به شمار می‌رفته، این تحقیق دیدگاه تازه‌ای ارائه می‌کند. بیشتر پاسخ‌دهندگان حتی در جناح راست گفته‌اند که در مورد تغییرات اقلیمی نگران هستند و آن را به چشم یک مشکل می‌بینند. بر اساس این تحقیق، تفاوت میان جناح‌های چپ و راست در مورد تغییرات اقلیمی، در ایالات متحده بیش از کشورهای دیگر است.
آگاهی اندک مخاطبان از طرح‌های مقابله با تغییرات اقلیمی
این که دسترسی مردم به اخبار زیاد است و بیشتر مردم اخبار تغییر اقلیم را دنبال می‌کنند و به آن اعتماد دارند خبر خوبی است، ولی خبرنگاران می‌توانند برای خدمت به خوانندگان کارهای بیشتری انجام دهند. قبلاً اشاره کردیم که تمام منابع یکسان نیستند و گزارش‌هایی که حاوی نقل قول مستقیم دانشمندان باشند، بیشتر مورد اعتمادند و می‌توانند به اعتبار گزارش بیفزایند.
با این حال، خوانندگانی که می‌گویند از تغییرات اقلیمی و ارتباط بین گازهای گلخانه‌ای و تغییر اقلیم آگاهی دارند می‌افزایند که از این که حکومت‌ها، سیاستمداران و مردم برای مقابله با تغییرات اقلیمی چه اقداماتی می‌کنند، آگاهی چندانی ندارند.
اعجاز می‌گوید خبرنگاران باید در گزارش‌های خود به سیاست‌های ابتکاری و کارهایی که برای مقابله با بحران تغییرات اقلیمی انجام می‌شوند، بیشتر بپردازند. با این کار مطمئن می‌شویم که گزارش‌های ما بیش از حد منفی نیستند و خوانندگان را به دوری از اخبار تغییر اقلیم وادار نمی‌کنند.
شاید مهمترین موضوع این باشد که تغییرات اقلیمی دیگر یک مساله جداگانه نیست و در سراسر کارهای خبرنگاری می‌تواند اثری از آن یافت. اعجاز می‌گوید اخبار اقتصادی و اخبار حوزه سلامت هم حاوی اخبار تغییر اقلیم است.
اعجاز تاکید می‌کند که باید به طور هماهنگ تلاش شود که تغییرات اقلیمی به موضوع اصلی اخبار، به ویژه در کشورهای کم درآمد که در خط مقدم تغییر اقلیم هستند، تبدیل شود. او در این باره می‌افزاید: «در بین مردم باید حس فوریت به وجود بیاید و این کار تنها از راه القاء این مطلب به طور گسترده ممکن است، نه تنها با پوشش آن در صفحه آخر روزنامه. به این موضوع باید به اندازه‌ای که نیاز هست، توجه شود.»
پوشش خبری تغییرات اقلیمی، نقاط روشنی هم دارد. اما خبرنگاران در سراسر جهان باید بیشتر تلاش کنند که پوشش این موضوع را که در سال‌های به اهمیت آن افزوده خواهد شد، تقویت کنند.
نسخه دیداری ضبط شده این وبینار را می‌توانید در این لینک ببینید:
https://www.youtube.com/watch?v=tWtapDXzEMQ&t=8s
تصویر از آنسپلش، عکاس: Marcus Kauffman
مقالات بیشتری نوشته
