در جریان حاکمیت طالبان در افغانستان بین سال های ۱۹۹۶ و ۲۰۰۱ میلادی، زنان در چهارچوب خانه محصور بودند و اجازه کار کردن در بسیاری از شغل ها یا رفتن به مکتب (مدرسه) را نداشتند. دسترسی زنان به مراقبت های بهداشتی محدود بود و نمی توانستند بدون یک همراه مرد (محرم) از خانه خارج شوند. محدودیت های دیگری هم وجود داشت.
انیسه شهید که در دره پنجشیر در شمال شرق افغانستان بزرگ شده است، سرکوب زنان را از سوی طالبان از نزدیک دیده است.
او می گوید: «به عنوان یک دختر جوان، آموزش و کار در یک کشور در حال جنگ برای من بسیار دشوار بود.»
بانو شهید، حرفه اش را وقف خبرنگاری در مواجهه با این ظلم کرده است و بعد از پس گیری افغانستان از سوی این گروه تندرو در سال ۲۰۲۱، هدفش را تجدید کرده است.
انیسه که سال گذشته کابل را ترک کرد می گوید: «مردم افغانستان به خصوص زنان زیر سایه طالبان زندگی می کنند - زیر سایه گروهی که حقوق مردم را نقض می کند.»
شهید با توجه به خبرنگاری به موقع، قاطع و روشنی که در طول کار حرفه ای خود انجام داده است، امسال یکی از برندگان جایزه بین المللی روزنامه نگاری نایت ICFJ شده است.
او درباره کار خبرنگاری اش می گوید: «می خواستم هر جایی که مشکلی وجود دارد حضور داشته باشم و آن صدا و خبر را به مردم برسانم؛ این خواست من بود و آن را انجام دادم.»
سال های اولیه کار حرفه ای انیسه شهید
در سال ۲۰۰۱ میلادی که پس از حمله آمریکا به افغانستان، طالبان قدرت را از دست دادند، انیسه شهید توانست در دانشگاه کابل، در رشته خبرنگاری تحصیل کند. او اولین شغل اش را در این رشته، به عنوان روزنامه نگار در روزنامه چراغ آغاز کرد و در سال ۲۰۰۹ به شبکه تلویزیونی مستقل طلوع نیوز پیوست.
انیسه از آن زمان با تثبیت جایگاهش به عنوان یکی از برجسته ترین خبرنگاران تلویزیونی افغانستان، چالش هایی را که زنان در افغانستان با آنها روبرو هستند آشکار ساخت، بی عدالتی ها را افشا کرد و صاحبان قدرت را به پاسخگویی واداشت.
در سال ۲۰۱۶ میلادی، انیسه با یک مقام بلند پایه افغانستان، احمد ایشچی، مصاحبه کرد. این مصاحبه پس از آن انجام شد که احمد ایشچی ادعا کرد به دستور عبدالرشید دوستم، معاون وقت رئیس جمهوری افغانستان، ربوده شده و مورد آزار و اذیت جنسی قرار گرفته است. این اتهامات، اعتراض های عمومی را برانگیخت؛ بر علیه دوستم طرح اتهام شد و او به تبعید رفت.
درباره شرایط خبرنگاری در افغانستان اینجا بیشتر بخوانید.
خطرات جانی رویاروی انیسه شهید
انیسه شهید با وجود خطرهای جدی رویاروی امنیت و سلامتی اش، به بازتعریف خبرنگار زن بودن در افغانستان کمک کرده است.
او در مصاحبه ای با PBS NewsHour گفت: «[مردم] به من می گویند که چگونه هنوز هم سر کار می روی؟ آیا دوباره به کار می روی؟ وقتی در خیابان هستی، حتی اگر فقط آنجا ایستاده باشی، نمی دانی از کدام طرف کسی خواهد آمد و تو را خواهد کشت.»
انیسه در این مصاحبه با PBS یادآور شد که چند سال پیش طالبان هفت همکارش را در یک انفجار کشتند. «من برای بیش از یک دهه در افغانستان کار کردم؛ در کشوری که در حال جنگ بود. در سال های اخیر، افغانستان مرگبارترین کشور برای خبرنگاران اعلام شده است.»
انیسه می افزاید: «کار در یک کشور در حال جنگ دشوار است. به ویژه برای زنان؛ مشکلات امنیتی، مشکلات اجتماعی و مشکلات خانوادگی، کار را برای زنان خبرنگاران بسیار سخت می کنند.»
وقتی در اوایل سال ۲۰۲۰ میلادی کووید-۱۹ جهان را در بر گرفت، در تعهد انیسه به کار خبرنگاری تغییری حاصل نشد. زمانی که دیگران در قرنطینه بودند، او به شفاخانه ها (بیمارستان ها) سر زد تا درباره این بیماری بیشتر بداند و اطلاعات بهداشتی را با مردم در میان بگذارد. پوشش خبری او از کووید-۱۹ به شهروندان افغانستان کمک کرد که تهدیدهای برخاسته از ویروس کرونای جدید را بشناسند و همزمان، مقام های حکومت افغانستان را درباره چگونگی توزیع کمک ها در این زمینه به پاسخگویی وادارند.
انیسه می گوید: «وقتی برای پوشش خبری به شفاخانه (بیمارستان) رفتم، ساعت ها با بیماران، خانواده های بیماران و پزشکان گفتگو کردم. داستان های همگی را شنیدم و با این کار، می خواستم مردم بدانند که نباید [از کووید-۱۹ بهراسند.]»
مطلب درک بحران رویاروی خبرنگاران افغان را در وبسایت ما بخوانید.
تصرف دوباره افغانستان به دست طالبان
از هنگامی که طالبان در سال ۲۰۲۱ میلادی پس از خروج نظامی آمریکا از افغانستان این کشور را دوباره تصرف کردند، شرایط برای خبرنگاران و زنان به طرز قابل توجهی بدتر شد.
انیسه به علت نگرانی از امنیت خود در آمریکا پناهنده شد.
او اکنون در کشوری که بیش از یازده هزار کیلومتر با افغانستان فاصله دارد، به عنوان خبرنگاری آزاد، موضوعات زادگاهش را پوشش خبری می دهد.
تعهد او برای ایجاد مسیری برای زنان دیگر افغانستان به خصوص زنان خبرنگاران هرگز مخدوش نشده است.
انیسه می گوید: «می خواستم به مردم بگویم که زنان در افغانستان می توانند هر کاری انجام دهند. زنان می توانند هر کاری انجام دهند، زنان می توانند خبرنگار باشند. در حالی که بسیاری ها بر این باور بودند که زنان نمی توانند مثل مردان در افغانستان کار کنند، زنان این کار را انجام می دانند.»
انیسه شهید که از خارج از افغانستان برای ترغیب به رفتار بهتر با شهروندان آن کشور تلاش می کند، امیدوار است که شرایط کشورش به زودی به سمت بهتر شدن تغییر کند.
او می گوید: «آرزو دارم که روزی دختران افغانستان حق تحصیل داشته باشند، زنان حق کار داشته باشند، حق زندگی داشته باشند و مردم افغانستان بتوانند در فضایی صلح آمیز در خیابان های افغانستان گشت و گزار کنند.»
در برنامه ارج گذاری مرکز بین المللی روزنامه نگاران به خبرنگاران، که به افتخار انیسه شهید و خبرنگاران شجاع دیگری از سراسر جهان روز ۱۰ ماه نوامبر برگزار خواهد شد، به صورت حضوری یا مجازی شرکت کنید.
انتشار همه عکس‌ها با اجازه انیسه شهید
مقالات بیشتری نوشته
