در الجزایر رسانه های آزاد در بحبوحه تظاهرات ضددولتی روز ۵ اکتبر ۱۹۸۸ و فضای دموکراتیک پس از آن متولد شدند. این فضا تا سال ۱۹۹۲ حاکم بود و طی آن تعداد زیادی رسانه مستقل به زبان های عربی و فرانسوی تاسیس و فعال شدند.
امروز اما، مطبوعات الجزایر در حال افت و رکودند و تعدادی از آنها تعطیل شده اند. افق آینده نیز برای بسیاری از مطبوعاتی که فعالند اما زیانده، روشن نیست.
شرایط رسانه های فرانسه زبان الجزایر حتی بدتر است. این روزنامه ها تنها یک سوم از کل روزنامه های کشور را در برمی گیرند و شمار آنها طی دهه اخیر به مرور کمتر شده است.
تعدادی از رسانه‌های معتبر فرانسه زبان الجزایر ورشکسته و تعطیل شده اند، برخی پس از سه دهه فعالیت.
وبسایت Twala اخیرا گزارش کرده است که روزنامه El Watan (الوطن) دو ماه است که به دلیل بدهی به دولت و بدهی های دیگری که دارد، نتوانسته حقوق کارکنان خود را بپردازد.
ده سال پیش، تیراژ روزانه روزنامه الوطن ۱۶۳ هزار بود، که اکنون حدود یک چهارم گذشته است و به ۴۰ هزار رسیده است.
الجزایر در میان ۱۸۰ کشوری که از سوی سازمان خبرنگاران بدون مرز از نظر آزادی مطبوعات رده بندی شده اند، رتبه ۱۳۴ ام را کسب کرده است که نشانگر وضعیت دشوار و چالش آمیز فعالیت مطبوعاتی و رسانه ای در آن است.
اگر هنوز مشترک خبرنامه رایگان هفتگی ما نشده‌اید، برای نام نویسی اینجا کلیک کنید تا از تازه‌ترین فرصت‌ها و رویدادهای خبرنگاری آگاه شوید.
الگوی تجاری متکی بر درآمد عمومی
طی دو دهه اخیر، یعنی دوران حاکمیت عبدالعزیر بوتفلیقه، رسانه‌های الجزایر از تبلیغات درآمد زیادی داشتند. بسیاری از روزنامه ها از جمله آنها که مستقل بودند، الگوی تجاری کار خود را بر مبنای فضایی که در نشریاتشان برای آگهی داشتند، تنظیم کردند.
Hakim Outoudert، خبرنگار الجزایری، می گوید دلیل خاصی برای تعطیلی شمار بیشتری از روزنامه‌های فرانسوی زبان در قیاس با نشریات عربی وجود ندارد. هر دو از کمبود منابع مالی به سبب کاهش شمار آگهی‌ها رنج می برند. در نتیجه، بسیاری از این نشریات به جای ادامه کار با شمار اندک آگهی، تعطیلی نشریه شان را انتخاب کرده اند.
به دلایل اقتصادی و سیاسی، بسیاری از روزنامه ها شاهد انبوه شدن گرفتاری‌های مالی‌شان در سایه کاهش شدید آگهی بوده اند.
حرکت نکردن روزنامه‌های الجزایر به سمت دیجیتالی شدن
به عقیده بسیاری از ناظران، روزنامه هایی که پس از ایجاد فضای دموکراتیک در الجزایر فعال شدند، الگوی دیجیتال را در نشریاتشان اعمال نکرده اند و در نتیجه شاهد ریزش شدید شمار خوانندگانشان، به ویژه در نسل جوان، شده اند که به شبکه های اجتماعی گرایش یافته اند.
علاوه بر آن، رسیدن دیرهنگام پرداخت الکترونیکی در الجزایر این روزنامه ها را از کسب درآمد از محتوای آنلاین بازداشته و درنتیجه از بهره برداری مالی از راه های تازه کسب درآمد نیز دور نگاه داشته است، هر چند پرداخت های الکترونیک طی دو سال اخیر رواج بیشتری یافته اند، این میزان هنوز کافی نیست.
عامل زبان
صداهای دیگری هستند که رکود رسانه های فرانسه زبان الجزایر را نشانی از کاهش محبوبیت این زبان در الجزایر می دانند و می گویند طی دو دهه اخیر شمار خوانندگان فرانسه زبان الجزایر به شیوه ای فزاینده کاهش یافته است.
در این حال، می توان رابطه ای مستقیم نیز میان کاهش شدید میزان روزنامه خوانی در کشور فرانسه و تیراژ رو به کاهش روزنامه های آن طی بیست سال گذشته یافت.
با این وصف، به نظر نمی رسد که نشریات عربی الجزایر از این بحران مصون مانده باشند. وبسایت Twala گزارش داده است که الخبر، روزنامه شاخص دیگری از دوران دموکراسی در الجزایر، به سبب گرفتاری‌های مالی به زودی ناگزیر است کوچکتر شود و تعدیل نیرو کند.
این مقاله بدوا در وبسایت فرانسه آی جی نت منتشر شده است.
تصویر از آنسپلش، عکاس: abderrahmane chablaoui.
مقالات بیشتری نوشته
