آی جی نت با Kamal Siddiqi کمال صدیقی که روزنامه نگار باسابقه و مدیر Center for Excellence in Journalism یا مرکز تکامل خبرنگاری یا در پاکستان است، گفتگویی کرده است که اینجا می خوانید. این مرکز دوره های آموزشی را برای خبرنگاران پاکستانی ارائه می دهد و قصد دارد اولین برنامه کارشناسی ارشد رشته خبرنگاری را در پاکستان راه بیاندازد.
یکی از هدف های مرکز تکامل خبرنگاری پاکستان که مرکز بین المللی خبرنگاران هم از آن حمایت می کند، آن است که آموزش عملی خبرنگاری را برای خبرنگاران پاکستانی فراهم کند و به آنها کمک کند تا با مخاطبانشان بهتر تعامل کنند. آنچه اینجا می خوانید، بخش هایی از مصاحبه آی جی نت با صدیقی درباره مشکل مشترک اتاق های خبر در سراسر جهان است که به پوشش خبری جنجالی موارد تجاوز و آزار جنسی منجر می شود. چنان که صدیقی اشاره می کند، این نوع گزارشگری در پوشش خبری رسانه های پاکستانی مشهود است.
آی جی نت: خبرنگاران چطور می توانند بفهمند که گزارشی، جنجالی است؟
صدیقی: خبرنگاری جنجالی وقتی انجام می شود که شما مطلبی را خارج از موضوع گزارش آن مطرح کنید یا به آن معنایی جدا از آنچه باید داشته باشد، بدهید. در پاکستان خبرنگاران بسیاری هستند که این کار را انجام می دهند، عمدتا به این دلیل که رقابت شدیدی بر سر تعداد مخاطب وجود دارد. در بسیاری از این موارد، این موضوع مشکل ساز می شود، چون گزارش هایی منتشر می شود که حاوی اطلاعات نادرستی است. این، هدف خبرنگاری را مخدوش می کند.
بعضی از معتبرترین نهادهای خبری پاکستان اخلاق حرفه ای را هنگام پوشش خبری آزار جنسی رعایت نمی کنند. برای نمونه، در گزارش تجاوز به پرستاری در سال ۲۰۱۰ Dawn News صورت قربانی را وقتی روی تخت بیمارستان بود، نشان داد. در سال ۲۰۱۳ هم به یک دختر پنج ساله در لاهور تجاوز شده بود و نه تنها اسمش فاش شد، بلکه صورتش هم نشان داده شد و مصاحبه ای تلویزیونی با پدرش هم پخش شد. قانون حمایت از قربانیان تجاوز در پاکستان چطور رعایت می شود؟ اگر نهادهای خبری یا خبرنگاران آن را نقض کنند، آیا عواقب سنگینی در انتظارشان خواهد بود؟
بردن اسم قربانیان تجاوز یا مصاحبه با خانواده آنها جرم محسوب نمی شود. مسئله بیشتر جنبه اخلاقی قضیه است، نه قانونی. از نظر قانون، بدنام شدن پی گرد قانونی دارد که در پاکستان ضعیف است و در عمل اجرا نمی شود. آنچه طی سال های اخیر در پاکستان شاهد بوده ایم آن است که با آگاهی رسانی و آموزش به نهادهای خبری و سردبیران خبر، نام بردن قربانیان تجاوز و آزار جنسی به حداقل رسیده است. هنوز بعضی روزنامه ها و شبکه های تلویزیونی هستند که این کار را می کنند، اما آن دسته از نشریات و شبکه های تلویزیونی در اقلیتند.
فکر می کنید پوشش خبری تلویزیونی موارد آزار جنسی چالش انگیزتر از پوشش خبری آنها برای مطبوعات است؟
بله. در پوشش خبری تلویزیونی فشار زیادی برای انعکاس جزئیات و تصاویر وجود دارد. همچنین، کیفیت خبرنگاری در این دو نوع رسانه متفاوت است. میزان آموزش هم در این دو عرصه تفاوت دارد. اما اینها به مرور در حال تغییرند.
فکر می کنید دلایل اصلی این موضوع چیست؟
مهمترین موضوع، نبود آموزش در زمینه های اخلاق و قانون است. اغلب خبرنگاران در پاکستان مدرک تحصیلی ندارند. به ندرت آموزش رسمی دیده اند. این، چالشی است که ما تلاش می کنیم از چند راه مختلف به آن بپردازیم. در مرکز تکامل خبرنگاری پاکستان، دوره های آموزشی ماهانه ای برای خبرنگاران برگزار می کنیم و در یکی از این جلسات هم درباره امنیت رسانه ای و اخلاق و قانون رسانه صحبت می کنیم. اینها موارد اصلی چالش انگیز امروز در پاکستان هستند. تریبون های دیگری هم وجود دارد، از جمله Coalition for Ethical Journalism یا اتحادیه خبرنگاری اخلاقی و Pakistan Coalition for Media Safety یا اتحادیه امنیت رسانه ای پاکستان که آنها هم روی این موضوعات کار می کنند.
در پرونده تجاوز به پرستار در سال ۲۰۱۰، یک پزشک در اتاق معاینه به پرستار تجاوز کرده بود. هنگام گزارش این مورد تجاوز، یک خبرنگار Dawn TV گفت: پرسش این است که چرا این پرستار به اتاق معاینه پزشک رفته بود؟ خبرنگار، این پرسش را با لحن بسیار قضاوتگرانه مطرح کرد. به نظر شما انتظارات اجتماعی چگونه بر شیوه گزارش خبرنگاران از موارد تجاوز اثر می گذارد؟
کمتر از پنج درصد از خبرنگاران شاغل در پاکستان زن هستند. اما تعداد آنها به تدریج بیشتر می شود و زنان بیشتری وارد این حرفه می شوند. من موافقم که وقتی یک خبرنگار زن یک پرونده تجاوز را پوشش می دهد، حساسیت بیشتری به خرج می دهد. من براساس تجربه خودم می گویم که اگر بعد از پوشش خبری یک خبرنگار مرد، از یک خبرنگار زن می خواستم که پرونده ای را پوشش دهد، نحوه گزارش تفاوت می کرد و همین نشان می دهد که شیوه گزارش چقدر براساس خبرنگار فرق می کند. مهم آن است که هر خبرنگاری، چه زن و چه مرد، بتواند با حساسیت های لازم و به طور حرفه ای گزارش تهیه کند.
اگر به خبرنگاران آموزش لازم داده شود، فکر می کنید تغییر ساختاری در نحوه پوشش خبری موارد تجاوز و آزار جنسی در پاکستان ایجاد شود؟
بله، به نظر من این طور خواهد بود.
بخش های اصلی یک برنامه آموزشی برای خبرنگارانی که موارد آزار جنسی را پوشش می دهند، چه باید باشد؟
تصویر اصلی از فلیکر با مجوز Darren Shaw.