خبرنگاران اوکراینی در حالی که تلاش می‌کنند مردم را از تهاجم روسیه آگاه بسازند، بارها در معرض بمباران قرار گرفته‌‌اند و یا مستقیماً به آنها حمله شده است.
جنگ، بر رسانه‌ها در سراسر اوکراین تاثیر گذاشته، اما شرایط برای خبرنگاران در مناطق تحت اشغال روسیه بدتر است. یک سال بعد از شروع این تهاجم تمام عیار، من با چندین خبرنگار اوکراینی در مورد این که جنگ چگونه آنها را در معرض خطر قرار داده، بر سلامت روان آنها تاثیر گذاشته و آنها را به تغییرِ رویکرد خبری‌شان واداشته است، گفتگو کرده‌ام. در ادامه، گفته‌های این خبرنگاران را می‌خوانید.
اخبار جنگ، پیش از هر چیز
در روز ۲۴ فوریه سال گذشته Maryanochka Sych، خبرنگار تحقیقی، در مورد یک يرونده فساد مالی در شهر Lviv اوکراین تحقیق می‌کرد. اما به محض آن که خبر تهاجم روسیه را شنید، کار روی این گزارش را متوقف ساخت.
او می‌گوید: «من از دوستی در یک شهر مرزی با روسیه، تماسی دریافت کردم که می‌گفت که نیروهای روس به پایتخت حمله کرده‌اند. سریع رفتم که احوال پدرم را که در کیف Kyiv کار می‌کرد جویا شوم. وقتی تلفنم را پاسخ نداد، داشتم دیوانه می‌شدم.»
وی می‌افزاید: «چند ساعت بعد به من خبر دادند که پدرم با تعدادی دیگر در زیرزمین پنهان شده است. برای اولین بار در همان لحظه، جنگ را احساس کردم. از آن روز به بعد، نظارت بر فساد مالی و جرائم را در منطقه خود متوقف کردم. در چند ماه اخیر تنها روی اخبار جنگ و پیامدهای آن به شمول پناه‌جوانی که در شهر Lviv جمع شده‌اند کار کرده‌ام.»
تصویرِ Maryanochka Sych که با اجازه او منتشر شده است.
اما این افزایش توجه خبرنگاران به جنگ، بی‌هزینه نبوده است. Sych می‌گوید که تعدادی از رسانه‌های اوکراینی به قیمت از دست دادن موضوعات دیگری که باید گزارش داده شوند، منحصراً بر گزارشگری جنگ تمرکز دارند. وی می‌گوید: «خبرنگاران محلی در مورد پوشش خبری جنگ تجربه ارزشمندی به دست می‌آورند، اما تاثیر منفی آن بر خبرنگارانی که در زمینه‌های دیگر مثل سرگرمی، ورزش و اخبار دیگر مثل قضایای فساد مالی که کار من هم بود، کار می‌کنند، روشن است.»
بیشتر بخوانید: خبرنگارانی که بحران آوارگی مردم اوکراین را ثبت می کنند
فرصتی برای استراحت نیست
کارشناسان مستقل حقوق بشر که از سوی سازمان ملل متحد گماشته شده‌اند، گزارش‌های متعددی را در مورد خبرنگارانی که به دنبال «شکنجه، آدم‌ربایی، حمله، قتل و یا جلوگیری از عبور امن از مناطق تحت محاصره روسیه در اوکراین» قربانی شده‌اند، ثبت کرده‌اند. به گفته کمیته حفاظت از خبرنگاران (CPJ) دوازده خبرنگار در هنگام پوشش خبری جنگ اوکراین کشته شده‌اند و شماری دیگر، بازداشت و یا آزار و اذیت شده‌اند.
Peter Sazonov، خبرنگار اوکراینی، می‌گوید: «به همراه داشتن کارت خبرنگاری همیشه کارساز نیست. نیروهای روس خبرنگاران محلی اوکراینی را هدف حمله می‌گیرند. همکاران من در مناطق تحت اشغال روسیه بازداشت و کشته شده‌اند، چون اوکراینی بودند. اگر خبرنگار، خارجی باشد، شرایط کمی بهتر است.»
تصویرِ Peter Sazonov که با اجازه او منتشر شده است.
Sazonov می‌گوید در حالی که جنگ را پوشش می‌دهد، حتی یک روز تعطیل هم ندارد و برای بررسی آنچه که در هنگام پوشش خبری جنگ مشاهده کرده است، از حمایت روانی نیز برخوردار نیست. او می‌گوید: «کسی نیست که برای حمایت روانی از خبرنگاران محلی جنگ، ابتکار به خرج دهد. گذشته از آن، خبرنگاران برای این کار وقتی ندارند، زیرا شبانه‌روز کار می‌کنند.»
Stanislav Storozhenko، خبرنگاری از کیف که اکنون از شرق اوکراین گزارش می‌دهد، با این گفته موافق است که جنگ به خبرنگاران آسیب روانی وارد کرده است و در عین حال، در این زمینه از آنها حمایتی نمی‌شود. وی می‌گوید: «روایت‌های جنایت‌های جنگی روس‌ها علیه خبرنگاران، مرا حیرت زده می‌سازند. به خصوص خبرنگاران آزاد هیچ گونه حمایت روانی دریافت نمی‌کنند. نشنیده‌ام که حتی یک ابتکار با این هدف آغاز شده باشد. کسانی که در خط نخست جنگ هستند، برای ورود به این روند وقت ندارند.»
بیشتر بخوانید: امید زنان خبرنگار اوکراینی به آینده و تصمیم برای بازسازی کشورشان
فیکسِرها (کارچاق‌کن‌ها)، سربازان گمنام
کسانی که برای تنظیم کارهای خبرنگاران در اوکراین کار می‌کنند، در جریان سال گذشته اصلاً بیکار نشده‌اند. خبرنگاران خارجی که از زبان و جامعه اوکراین چیزی نمی‌دانند اما برای تهیه گزارش به آن کشور می‌روند، تعدادی از اوکراینی‌هایی را که به زبان‌های دیگر مثل انگلیسی و اسپانیایی مسلطند، تشویق کرده‌اند که به عنوان مترجم و فیکسِر یا کارچاق‌کن محلی و مترجم، به خبرنگاران خارجی کمک کنند تا گزارش‌های مورد نظر خود را در اوکراین بسازند.
Alex Morozov، فیکسری در کیف است. قبل از جنگ، او یک شرکت حمل و نقل داشت، اما حالا به علت جنگ، این کار خود را متوقف ساخته است. در ماه مارس او و همکارانش در این شرکت، کار جابه‌جا کردن خبرنگاران خارجی و کمک به آنها را شروع کردند. داشتن چندین خودرو و توان انگلیسی صحبت کردن به او کمک کرد که به عنوان فیسکر مشغول به کار شود.
Morozov می‌گوید: «من کارم را به عنوان داوطلب برای کمک به پناه‌جویان اوکراینی در داخل کشور آغاز کردم و سپس به یک خبرنگار آمریکایی در جریان سفرش کمک کردم که از جنگ گزارش تهیه کند. بلافاصله، پیشنهادات زیادی برای کمک به خبرنگارانی که از سراسر جهان می‌خواستند در شهرهای مختلف اوکراین کار کنند، دریافت کردم. من برای کار در فضای جنگی، هیچ آموزشی ندیده‌ام اما پس از سفری به شهر Kherson با یک تیم خبری اروپایی، خودم آموختن امدادگری را آغاز کردم تا به مردم در خط مقدم نبرد کمک کنم.»
Oleksii Otkydach نیز قبل از جنگ در عرصه خبرنگاری هیچ تجربه‌ای نداشت، بلکه معلم زبان اسپانیایی بود. پیشینه کاری‌اش او را قادر ساخت که به رسانه‌های بین‌المللی اسپانیایی زبان، تحلیل‌هایی در مورد جنگ ارائه کند.
Otkydach می‌گوید:«وقتی با شبکه‌های تلویزیونی مصاحبه می‌کردم، توجه یک رسانه آرژانتینی به من جلب شد. از من خواستند که در جریان سفرشان به اوکراین، با آنها به عنوان فیکسر کار کنم.» او می‌افزاید: «فیسکرها باید حداقل در مورد مهارت‌های لازم برای مدیریت لژستیک، توان رانندگی، ارتباطات و آموختن کمک‌های اولیه آموزش ببیند. در غیر این صورت، بسیاری از مردم شاید با خطرات امنیتی مواجه شوند.»
تصویرِ Oleksii Otykydach که با اجازه او منتشر شده است.
یک پلتفرم برای همه
در روز شانزدهم مارس تنها چند روز بعد از تهاجم روسیه، مرکز رسانه‌های اوکراین در اولین نشست خبری خود در شهر Lviv اعلام کرد که یک پلتفرم تازه با حضور ده‌ها رسانه محلی و بین‌المللی و مؤسسات غیردولتی ساخته است تا وقایع مربوط به جنگ را دنبال کند. این مرکز به آموزش خبرنگاران و پیوند دادن خبرنگاران خارجی با داوطلبان محلی که به زبان انگلیسی صحبت می‌کنند، کمک می‌کند.
این داوطلبان در هنگام حضور خبرنگاران خارجی در اوکراین با آنها همکاری می‌کنند. این مرکز همچنین یک خبرنامه روزانه دارد و به طور منظم، نشست‌های خبری هم برگزار می‌کند. این مرکز، نخستین دفتر خود را در شهر Lviv در غرب اوکراین افتتاح کرد و بعد از آن که در ماه سپتامبر نیروهای روس از شهر خارکیف/Kharkiv و مناطق اطراف آن خارج شدند، سه دفتر دیگر در کیف، خارکیف و اُودسا/Odesa باز کرد.
تصویر از آنسپلش، عکاس: Nati Melnychuk
مقالات بیشتری نوشته
