در حالی که اطلاعات نادرست و جعلی در فضای مجازی در حال افزایش است، ما با فقدان منابع راستی‌آزمایی برای ناشنوایان و کم‌شنوایان مواجهیم. ویلی چوو (Willy Chowoo)، خبرنگار تحقیقی و مؤسس نهادی به‌نام CT Media Uganda، در وبیناری که چندی پیش برگزار شد، گفت: «ناشنوایان به‌طور خاص در برابر اطلاعات نادرست آسیب‌پذیرند و همچنین در زمینه دسترسی به محتوای دیجیتال، اطلاعات دقیق و ارتباط با ناشنوایان دیگر در فضای مجازی با مشکل مواجهند.»
این وبینار از سوی بخش نشست خبرنگاری بحران جهانی مرکز بین المللی خبرنگاران برگزار شد.
چوو با علم به کمبودی که به آن اشاره کرد، در ماه ژوئیه سال ۲۰۲۳ اجرای طرح زبان اشاره اوگاندایی را آغاز کرد تا ناشنوایان و کم‌شنوایان را از خطرات اطلاعات غلط و جعلی آگاه بسازد و راه‌حل‌هایی را به آنها ارائه کند. وی می‌گوید: «ما این طرح را با این شعار به پیش می‌بریم: «پیش از تأیید، همرسانی نکنید.»؛ شعاری که بر اهمیت راستی آزمایی پیش از همرسانی یا انتشار خبر تأکید دارد.
طرح زبان اشاره اوگاندایی
در اوگاندا بیش از یک میلیون نفر ناشنوا یا کم‌شنوا هستند. به گفته چوو، به علت نبود مترجمان زبان اشاره، رسانه‌های غیر قابل دسترس و تلاش‌های ناکافی برای راستی‌آزمایی، این دسته از شهروندان در یافتن به‌موقعِ اطلاعات دقیق با مشکل مواجهند: «در اوگاندا نهادهای معتبر خبری معدودند و تنها این نهادهای حرفه‌ای هستند که به راستی‌آزمایی اطلاعات می‌پردازند و آنهایی که راستی‌آزمایی می‌کنند، این کار را برای ناشنوایان نمی‌کنند.»
چوو بعد از شرکت در نشست جهانی توانمندسازی واقعیت که در قالب برنامه خلع سلاح اطلاعات نادرست، زیرمجموعه مرکز بین‌المللی خبرنگاران، در ماه مارس سال ۲۰۲۳ برگزار شد، به فکر استفاده از تلفن‌های همراه هوشمند برای تولید محتوای چندرسانه‌ای افتاد تا بتواند مخاطبان ناشنوا را از وجود گسترده اطلاعات نادرست، آگاه‌تر بسازد.
وی می‌گوید: «ما از زبان اشاره برای "خلع سلاح اطلاعات نادرست" استفاده می‌کنیم. وقتی از این زبان به‌شیوه صحیحی استفاده کنیم، درمیان ناشنوایان ابزار بسیار نیرومندی خواهیم یافت.»
بیشتر بخوانید: معرفی نهادی در اندونزی که برای کم‌شنوایان و ناشنوایان گزارش تهیه می‌کند
توزیع اطلاعات
برای کم‌شنوایان و ناشنوایان، ویدیو بهترین راه دریافت اطلاعات است؛ چون می‌توانند همزمان در پنجره کوچک کناری آن، زبان اشاره را بخوانند. چوو می‌پرسد: «با توجه به آن‌که اطلاعات در فضای مجازی وجود دارد، چرا نباید بتوانیم یک ویدیوی کوتاه ضبط کنیم که آن اطلاعات را بازگو کند؟ چه این اطلاعات در مورد بهداشت باشد، چه آموزش و یا کاریابی. این مفهومِ دیجیتال کردن زبان اشاره در اوگانداست.»
او می‌افزاید که این ویدیوها باید حاوی اطلاعات راستی‌ازمایی شده باشد و قابلیت انتشار در پلتفرم‌هایی مثل واتس‌اپ، فیس‌بوک، یوتیوب و تیک‌تاک را داشته باشند. پیامک‌های خودکار، روش دیگری است که می‌توان برای همرسانی محتوا با زبان اشاره در میان ناشنوایان و کم‌شنوایان از آنها استفاده کرد. به گفته چوو «برای کسانی که از واتس‌اپ استفاده نمی‌کنند و یا کسانی که تلفن همراه هوشمند ندارند، راستی‌آزمایان می‌توانند پیرامون اطلاعاتی که به زعم آنها برای کم‌شنوایان و ناشنوایان، پیامکی بفرستند.»
او می‌گوید که اطلاعات تأییده‌شده را می‌توان توسط کسانی که به زبان اشاره مسلط هستند هم مستقیماً به ناشنوایان رساند: «اولین کاری که باید انجام شود این است که مترجمان زبان اشاره که در زمینه ارتباطات بین فردی آموزش دیده‌اند، در اوقات حساس در مکان‌های عمومی مثل بیمارستان‌ها، مدارس و نشست‌های ناشنوایان حضور داشته باشند.»
چوو برای تسهیل انتشار اخبار معتبر، یک گروه واتس‌اپ هم ایجاد کرده است که اعضای آن، ناشنوایان، کم‌شنوایان و مترجمان زبان اشاره هستند.
غلبه بر چالش‌ها
کمبود آگاهی درباره اطلاعات جعلی، مشکلات در زمینه سواد دیجیتال و استفاده از تلفن‌های همراه هوشمند کهنه، مشکلاتی بودند که چوو باید آنها را حل می‌کرد. او می‌گوید بسیاری از کارآموزان وی اوایل در زمینه مهارت‌ها و اصول دیجیتال که لازمه راستی‌آزمایی هستند ضعیف بودند، به اندازه کافی سواد دیجیتال نداشتند و چگونگی تجزیه و تحلیل داده‌ها را بلد نبودند. آگاهی از این مشکلات، راهنمای برنامه‌ریزی‌های آینده بود تا این مهارت‌ها در کارآموزان تقویت شود.
چوو در ادامه گفت که منابع مالی ناکافی، مانع حضور ناشنوایان و کم‌شنوایان در فضای مجازی می‌شود. برای مثال دو تن از کارآموزان وی تلفن همراه هوشمند نداشتند تا محتوای چندرسانه‌ای به زبان اشاره تهیه کنند. محدودیت دسترسی به اینترنت در سراسر اوگاندا هم به این معنی بود که حضور دوامدار در فضای مجازی، مشکلی بود که تمام اعضای گروه درگیر آن بودند.
چوو اعضای گروه را به منابع راستی‌آزمایی Pesa Check ،Africa Check و Dubawa ارجاع داد و از ایستگاه‌های رادیویی و پادکست‌ها خواست که گفتگوهای خود را به صورت متنی در وب‌سایت‌هایشان منتشر کنند.
بیشتر بخوانید: افراد دارای معلولیت را در اتاق خبر و در گزارش‌هایتان بگنجانید
ایجاد شبکه‌ای از راستی‌آزمایان
نام‌نویسی در طرح‌های زبان اشاره در سراسر اوگاندا، به خبرنگاران فرصت آن را می‌دهد که مشکلات ناشنوایان و کم‌شنوایان را از نزدیک ببینند و به آنها کمک می‌کند برای رساندن گزارش‌های خود به این جوامع، راه حل‌هایی بیابند. چوو می‌گوید: «فکر می‌کنم که این طرح در زمان مناسبی راه‌اندازی شد. خبرنگاران دارای مشکلات شنوایی، توانا هستند و می‌توانند کار کنند.»
وی از اصحاب و ارباب رسانه‌ها هم می‌خواهد که در افزایش آگاهی در زمینه زبان اشاره، نقش جدی‌تری بازی کنند: «وقتی ما دوره آموزشی را برگزار کردیم، رسانه‌های بسیاری، از جمله تلویزیون‌های محلی، روزنامه‌های ملی و نشریات دیجیتال، برای یادگیری آمدند. این کار باعث ایجاد آگاهی از فاصله‌ای شد که این جوامع تجربه می‌کنند، و به آگاهی از نیاز آنها برای راستی‌آزمایی اطلاعات و انتشار اطلاعات نیز کمک کرد. روایت‌های آنها بازگو نمی‌شوند، چون نمی‌توانیم با آنها صحبت کنیم.»
این وبینار را به زبان اصلی‌اش می‌توانید اینجا ببینید:
تصویر از پکسلز، عکاس: cottonbro studio
مقالات بیشتری نوشته
