به عنوان یک ساکن سابق بریتانیا، روز ۲۳ ژوئن، هر پانزده دقیقه یک بار نتایج همه پرسی را روی اینترنت نگاه می کردم تا اینکه نزیک به نیمه شب بریتکس تبدیل به واقعیت شد. به عنوان خبرنگار، مرتب مشغول فکر کردن به اشتباهات رسانه ها در پوشش خبرهای مربوط به رفراندوم بودم.
علیرغم گمانه زنی هایی که در مورد صنعت خبرنگاری می شود، خبرنگاری همچنان نقش حیاتی در دموکراسی بازی می کند. مطبوعات همچنان در دسترس ترین منبع اطلاعات است و در شکل گیری نظرات عمومی نقشی کلیدی دارند.
یک مطالعه پیش از انجام رفراندوم بریتانیا نشان داد که عمده رسانه ها به نفع خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا موضع گرفته بودند. با این حال، بریتانیایی ها همان موقع به شدت مشغول جستجو روی گوگل بودند و سوال اصلی که به دنبال پاسخش بودند، این بود: «اتحادیه اروپا چیست؟»
در این میان، اشتباه برخی از رسانه های بریتانیا این بود که از موضع بالا با قضیه برخورد کردند و توضیحی در مورد اتحادیه اروپا ندادند که به درک مردم کمکی بکند. عده ای دیگر از رسانه ها هم تسلیم شرایط مضطرب و پرالتهاب جامعه شدند. هر دو گروه به اصطکاکی کمک کردند که در جامعه بریتانیا شکاف بیشتری میان لایه های گوناگون جامعه به وجود آورد.
روزنامه های اصلی بریتانیا، سان The Sunو دیلی میلThe Daily Mail ویلی میرور The Daily Mirror، مدتی است که به سبب نوع پوشش خبری شان از آوارگان در اروپا، مورد انتقاد قرار گرفته اند. تعداد زیادی از تیترهای صفحه اول این روزنامه ها طی بحران اخیر آوارگان در اروپا، به بیان خطرات آوارگان و پذیرفتن آنها در کشورها اختصاص یافته است.کیتی هاپکین Katie Hopkins، از نویسندگان روزنامه The Sun در ستونی، پناهندگان را به سوسک هایی تشبیه کرد که مثل نوروویروس، بیماری زا هستند. این تشبیه او که با انتقاد سازمان ملل مواجه شد، نشانه ای بود از جهت گیری افراطی برخی مردم و رسانه های بریتانیا بر ضد پناهندگان و آوارگان.
در سوی دیگر جریان، ایدئولوژی مخالفی بود که تلاش زیادی برای مقابله با نژاد پرستی و تبعیض سوی مقابل نکرد.
مایکل گرو Michael Gove، وزیر دادگستری بریتانیا، در روزهای نزدیک به برگزاری رفراندوم، گفت که مردم از اظهار نظر کارشناسان خسته شده اند. مقاله ای در نشریه تلگراف The Telegraph به شدت از این سخن وزیر دادگستری انتقاد کرد و آن را خودخواهانه و متکبرانه خواند. در بخشی از این مطلب، به طعنه نوشته شده بود: «این مطلب را با خیال راحت بخوانید، چون نظر کارشناسی ندارد و تلاش شده از عدد و رقم و واقعیات در کمترین حد ممکن استفاده شود تا مردم از نظر کارشناسی خسته نشوند.»
به عنوان خبرنگار، به سادگی در شرایط بحرانی ممکن است تسلیم بحران جاری بشویم. حس ما این است که وقتی در مورد موضوعی گزارش تهیه می کنیم یا مقاله می نویسیم، خدمتی به مردم می کنیم، چه مطلبی که می نویسیم مربوط به بحران پناهندگان باشد چه مربوط به منافع ملی. معمولا به عنوان خبرنگار، نسبت به موضوعی که آن را پوشش می دهیم، حس و موضع خاصی داریم، گاهی مثبت و گاهی منفی.
در بریتانیا، پوشش خبری رسانه ها از نظر دقت و رعایت بی طرفی، به گونه ای بود که در نهایت هر دو سوی موافق و مخالف ماندن در اتحادیه اروپا خطاهایی مرتکب شدند. با آن که بی بی سی و نهادهای خبری مستقل دیگری مثل اپن یوروپ Open Europe وفول فکت Full Fact تلاش کردند واقعیت های دو سوی جریان را منعکس کنند، و حتی نظرات شهروندانی را هم که احساسات تندی داشتند، انعکاس دهند، خیلی از مردم تنها خبرها را دنبال می کردند و هر طور می خواستند، فکر می کردند و نتیجه می گرفتند.
و همین اشتباهات رسانه ها و مردم بود که در نهایت شاید نتیجه رفراندوم را رقم زد.
راه حل
هک پک HackPack تریبونی است که سردبیران از راه آن می توانند خبرنگاران آزاد بومی کشورهایی را پیدا کنند که پوشش خبری می دهند تا بتوانند دیدگاه بی طرفانه تر و چند بعدی تری را که مسئولانه تر است، به کار گیرند و به شکل عمیقی به مسائل و رویداهایی نگاه کنند که جهان امروز ما را شکل می دهند.
به عنوان مثال، آیا می توانیم خبرنگار محلی را پیدا کنیم که بتواند ورای نظر کارشناسی (که وزیر دادگستری بریتانیا به آن اشاره کرده بود)، رویدادها را ببیند و گزارش کند، بدون آن که نفع شخصی در این میان داشته باشد؟ این، کاری است که می شود مثلا در سومالی یا سوریه در همکاری با خبرنگاران محلی که در محله های عادی شهرها زندگی می کنند و عضو طبقه متوسط اجتماع هستند، انجام داد.
درک بهتر جهان، نتایج بهتری را به بار خواهد آورد. باید به مردم اعتماد داشت تا چنین نتیجه ای حاصل شود. اما هر قدر هم که رسانه ها بی طرف و منصف باشند، همیشه اقلیتی در جامعه وجود دارد که تحت تاثیر پیش بینی ها، آمار و اعداد قرار نمی گیرند. همه ما به خوبی می دانیم که واژه ها، می توانند انقلاب ایجاد کنند. به عنوان خبرنگار، باید مواظب نوع واژه هایی که به کار می بریم، باشیم.
Farahnaz Mohammed خبرنگاری است که در نیویورک مشغول گذراندن دوره فرصت مطالعاتی خبرنگاری Knight-VICE نایت- وایس است.
تصاویر اصلی و سوم از فلیکر با مجوز Ed Everett.