در اوت سال گذشته، یکی از خبرنگاران دیلی نیوز Daily News تانزانیا به نام ارتون کیشوکو Orton Kiishweko به گزارشی برخورد کرد که از طریق اپلیکیشن واتس اپ WhatsApp دست به دست می شد. موضوع این گزارش، این بود که تعدادی روحانی مسلمان تانزانیایی توسط شورشیان شرق کنگو به گروگان گرفته شده بودند و شورشیان در ازای آزاد کردن آنها پول می خواستند.
اندکی جستجو با گوگل گزارش های اولیه را تایید می کرد. اما جزئیات گزارش مبهم بود. برای همین کیشوکو با مسئولان وزارت امور خارجه تماس گرفت تا گزارش را تایید کند. مسئولان وزارت خانه شماره تماس سفیر تانزانیا در کنگو را به او دادند و او با واتس اپ پیامی برای سفیر فرستاد. سفیر در جواب، جزئیات ماجرا را از طریق واتس اپ برای او فرستاد و او توانست گزارش خود را بر مبنای توضیحات سفیر تهیه کند.
کیشوکو یکی از تعداد رو به افزایش خبرنگاران تانزانیایی است که به مرور بر میزان محبوبیت واتس اپ در تانزانیا افزوده اند و آن را به ابزاری برای خبررسانی تبدیل کرده اند.
اپلکیشین واتس اپ اکنون بیش از یک میلیارد کاربر در سراسر دنیا دارد. این اپلیکیشن در جهان محبوبترین اپلیکیشن پیام رسانی است، و در سطح جهان بعد از فیس بوک دومین وسیله محبوب برای پیام رسانی است. دو سال پیشواتس اپ به مبلغ ۱۹ میلیارد دلار آمریکا فروخته شد.
نمودار زیر محبوبترین تریبون های شبکه های اجتماعی را با تعداد کاربر آنها نشان می دهد:
ارگان های خبری به تدریج متوجه پتانسیل این تریبون شده اند. در ماه مارس امسال، بی بی سی اعلام کرد که ازواتس اپ برای توزیع یک فیلم مستند درباره جوانان کنگو استفاده خواهد کرد. اوایل ماه می هم روزنامه فایننشال تایمز نوشت که روزی یک مقاله رایگان از طریق واتس اپ توزیع خواهد کرد.
در آفریقا، انفجار استفاده از تلفن همراه برای اپلیکیشن های موبایل مثل واتس اپ زمینه کاربری ایده آلی ایجاد کرده است. این قاره به یکی از گسترده ترین مناطق کاربرد اینترنت تبدیل شده است.
بسیاری از تانزانیایی ها داشتن واتس اپ را معادل داشتن تلفن همراه می دانند و وقتی تلفن همراه می خرند، انتظار دارند که این اپلیکیشن روی تلفن دانلود شده باشد. مایک ماشی Mike Mushi که یکی از بنیانگذاران جامی فوروم Jamii Forums، یک محل بحث محبوب آنلاین تانزانیاست، می گوید که مردم هنگام خرید تلفن همراه از فروشنده می خواهند که این اپلیکیشن را روی تلفنشان دانلود کند و برای بیشتر مردم، واتس اپ بخشی از تلفن همراه به حساب می آید.
در نمودار سمت راست صفحه می توانید بزرگترین بازارهایواتس اپ در جهان را طبق آمار سال گذشته ببینید.
همزمان با این که برخی کارخانجات تلفن همراه استفاده از تلفن های ساده هوشمند را برای کاربران ارزانتر کرده اند، اپلیکیشن واتس اپ به شبکه اجتماعی مورد انتخاب تانزانیایی ها تبدیل شده است.
ماشی می گوید:«واتس اپ شبکه اجتماعی شماره یک تانزانیاست و از فیس بوک بزرگتر است.»
محبوبیت و گستردگی استفاده از واتس اپ سال گذشته طی انتخابات ریاست جمهوری تانزانیا روشن شد. احزاب سیاسی از این وسیله استفاده می کردند تا آزمایش کنند که پیام هایشان تا چه حد مورد استقبال مردم قرار می گیرد. به گفته تحلیلگران سیایسی، اگر پیامی از راهواتس اپ به اشتراک گذاشته می شد، روشن بود که مورد توجه مردم واقع شده است.
بخشی از دلیل انتخاب واتس اپ برای پیام رسانی سیاسی و اثرگذاری ارتباط با مردم به نحوه کار این اپلیکیشن مربوط بود. کاربران واتس اپ اغلب بخشی از گروه هایی هستند که روی آن گروه ها، مطالبی را به اشتراک می گذارند. به علت طبیعت شبکه ای و اشتراکی این اپلیکیشن، اطلاعات خیلی ساده تر و سریعتر می تواند در مقیاس بزرگ منتشر شود. ماشی توضیح می دهد:«اگر شما به ۱۰۰ گروه دسترسی داشته باشید، و در هر گروه هم ۱۰۰ نفر باشند، قابلیت آن وجود دارد که پیامتان به صدهزار نفر برسد.»
مطلبی که در سطحی به این گستردگی بتواند توزیع شود و به اشتراک گذاشته شود، از نظر خبرنگاران، می تواند ارزش خبری داشته باشد و امکان خبررسانی آن هم وجود داشته باشد.
تولانا نا بوهلا Tulanana Bohela که خبرنگار بی بی سی در تانزانیاست، می گوید: واتس اپ تابلوی اعلانات ما، و pager پیجر ماست. موضوع اغلب گزارش هایی را که تهیه می کنیم، از واتس اپ می گیریم.»
او توضیح می دهد که توانایی توزیع اخبار باارزش با وسیله ای به این ارزانی و راحتی به تانزانیایی ها این امکان را داده تا مطالب چندرسانه ای را هم از این راه برای هم بفرستند.
این خبرنگار بی بی سی در این مورد مثالی می زند. او تعریف می کند که خبر درگذشت یک خواننده محبوب اهل کنگو حدود دو ماه پیش ابتدا با عکس هایی از او که در واتس اپ توسط خبرنگار بی بی سی در کنگو به اشتراک گذاشته شده بود، منتشر شد. این عکس ها از لحظه بیهوش شدن این خواننده روی سن در حال اجرا بود و از آنجا شد که خبرنگاران کنجکاو شدند بدانند چه اتفاقی برای او افتاده است.
Bohela بوهلا می گوید:«این اپلیکیشن برای ما یک ابزار است. از این راه خبر را منتشر می کنیم و به مرور اطلاعات بیشتری در مورد آن کسب می کنیم.»
برای ماشی و جامی فوروم که تخصصش در انتشار خبرهایی است که از چندین منبع مردمی گردآوری شده، واتس اپ راهی است برای جلب کردن مخاطبان به شرکت در خبررسانی. ماشی می گوید:«می توانیم از مردم بخواهیم که به ما در مورد موضوع خاصی اطلاعات بدهند و ما را از اخبار و تحولات مربوط به آن آگاه کنند.»
با این همه،واتس اپ اشکالات خودش را هم دارد. بعضی وقت ها ممکن است اطلاعاتی که به نظر رسمی یا موثق می رسند از طریق این اپلیکیشن منتشر شود که درست نیست. به همین دلیل است که با وجود ابزاری مثل اپلیکیشن واتس اپ، خبرنگاری سنتی همچنان جایگاه معتبر خاص خودش را دارد.بوهلا می گوید:« واتس اپ هم مثل هر منبع دیگری، فقط یک منبع است. صحت و سقم آن، مثل هر منبع دیگری، باید بررسی شود.»
تصویر اصلی از فلیکر با مجوزLuis.