اگر مجرم بودید، چگونه درآمدتان را از فروش مواد مخدر پولشویی می کردید؟
ممکن است این پرسش شیوه‌ی سنتی و معمول آغاز کردن کار یک کارگاه خبرنگاری نباشد، اما این پرسشی بود که Paul Radu پال رادو و Carlos Eduardo Huertas کارلوس ادواردو اوئرتاس درجمعی از خبرنگاران تحقیقی در یک کارگاه بررسی جوانب مالی خبرنگاری تحقیقی مطرح کرد. او برای طرحی به نام Organized Crime and Corruption Project یا OCCRP یا پروژه ارتشاء و جرایم سازمان یافته، کار می کنند. این طرح، به همراه نهاد دیگری به نام Connectas بخشی از Investigative Reporting Initiative for the Americas یا طرح خبرنگاری تحقیقی برای قاره آمریکا محسوب می شود. رادو و اوئرتاس خبرنگاران را ترغیب کردند که خود را به جای مجرمان بگذارند و از خودشان بپرسند که چه قدم‌هایی برملا نشدن فعالیت‌های مجرمانهشان بر می دارند.
رادو می گوید: «خبرنگاران تحقیقی می توانند خلاقیت مجرمان و دسترسی آنها به منابع گوناگون ارتشاء را دریابند و حتی از آنها پیشی بگیرند. کافی است درک کنند که مجرمان چگونه زیرساخت‌های غیرقانونی خود را می سازند. بخش بزرگی از این زیرساخت‌ها به شرکت‌ها، حساب‌های بانکی، و نقشه‌های پیچیده‌ی کلاه برداری وابسته است که اگر خبرنگاران از شیوه‌های پیشرفته و الگوهای ردگیری پول استفاده کنند، می توانند آنها را پیدا کنند.»
به دنبال برملا شدن Panama Papers یا اسناد پاناما، و در جهانی که به شکلی فزاینده کوچک است و نقاط گوناگون آن با هم مرتبط است، ردگیری پول به هنگام تحقیق درباره‌ی مجرمان و تضاد منافع، جنبه‌ی حیاتی پیدا می کند. سه موردی که اینجا می خوانید، راهنمایی‌هایی هستند که این کارگاه فراهم آورده.
رد مالک را بگیرید
استفاده از معلومات و تجارب شخصیت‌های بازرگانی هم معمول است و هم قانونی. در بسیاری موارد، این شخصیت‌ها ممکن است حتی متوجه نوع استفاده‌ای که از آنها می شود، نباشند و شبکه‌ی پیچیده‌ای از اطلاعات را برای خبرنگاران تحقیقی به جا بگذارند تا از آن سر در بیاورند. اشخاص مجرم ممکن است کسانی را که نسبتی با آنها دارند یا شهروندان عادی هستند و دخالتی در فعالیت های مجرمانه‌ی آنها ندارند، در راس کار مدیریت شرکت یا تجارت خود قرار دهند، و این به آن معناست که خبرنگاران باید در مورد این بخش از معما هوشیار و با توجه باشند.
از منابع متعدد استفاده کنید و آنها را به طور مرتب مرور کنید
پرونده‌های حقوقی، اطلاعات منتشر شده و در دسترس حساب‌های بانکی، و گزارش‌های پلیس همه منابعی هستند که خبرنگاران تحقیقی باید به طور مرتب سراغ آنها بروند. این مدارک می توانند حاوی سرنخ‌ها و پیوندهای مفید و ارزشمندی به حساب‌های بانکی دیگر و حساب‌های کوجکتری باشند که در پولشویی اغلب برای جذب مبالغ عمده به آنها اتکا می شود.
جهانی بیاندیشید، نه محلی
وقوع جرم اغلب ورای مرزها می رود، به ویژه در کشورهایی که قوانین و محدودیت‌های مالیاتی‌شان به گونه‌ی است که خبرنگاران تحقیقی اغلب نیاز دارند که منابعی را در کشورهای دیگر استفاده کنند تا به بررسی بی قانونی در کشور خودشان بپردازند. حتی با اطلاعات عام محدود یا محدود کننده از نظر مالی، خبرنگاران ممکن است روابط گسترده‌تر و پیچیده‌تری را از آنچه ابتدا تصور می شده، پیدا کنند.
تصویر اصلی از فلیکر با مجوز KriKri01.