در نشستی از زنان شاغل به کار رسانه در آدیس آبابا در اتیوپی، یک مجری زن تلویزیونی بیست و چند ساله درخواست کرد که با من به تنهایی گفت‌وگو کند. او در گفتگوی‌مان علت ماندنش را بر سر دوراهی توضیح داد. او گفت که اکنون که جذاب و جوان است، مشکلی ندارد. اما بعد که پا به سن بگذارد و چهره‌اش چروک شود، ممکن است دیگر نخواهند اجرای تلویزیونی بکنم. او پرسید که آیا امکان یافتن کار دیگری در فضای رسانه برایم وجود دارد؟
طی سال‌های اخیر، با زنان خبرنگار در بیش از ۳۵ کشور جهان آشنا شده‌ام.
من با آن‌ها هنگام مواجهه با نابرابری جنسی همدردی کرده‌ام، و هنگام موفقیت‌شان، همراه آن‌ها جشن گرفته‌ام. آن‌ها برایم گفته‌اند که چگونه در بسیاری موارد از موانع فرهنگی و تهدیدهایی آگاه شده‌ام که با هدف تخریب یا تضعیف موفقیت‌شان انجام شده است.
چالش‌هایی که زنان حرفه‌ای دنیای رسانه با آن مواجه‌اند، در تمام جهان مشابه به نظر می رسد.
در ماه مه، این موضوع را با ۲۴ زن اتیوپیایی، که هم حرفه‌ای‌های با تجربه در میان‌شان بودند و هم تازه کاران، آزمایش کردم. بعد از سخنان اولیه، به چهار گروه تقسیم شدند تا به این گونه پرسش‌ها پاسخ دهند: مهم‌ترین و بزرگترین موانع وچالش‌هایی که به عنوان خبرنگار در وطن‌شان با آن‌ها مواجه‌اند، کدام است؟ پاسخ آن‌ها شامل فهرست‌هایی طولانی و در بسیاری موارد، مشترک بود، که در میان آن‌هاست:
دنیای خبرنگاری، دنیای مردانه‌ای است، بدون حمایت خانواده یا همسر. این زنان نداشتن کمک را برای کارهای خانه، نگهداری فرزند، آشپزی، و غیره برشمردند. یکی از خبرنگاران گفت: «من اولین کسی هستم که در خانه‌مان بیدار می شوم، حدود ساعت پنج صبح از خواب بیدار می شوم. شب، من آخرین کسی هستم که به خواب می روم، گاهی بعد از نیمه شب.»
آزار جنسی از مدیران، هم‌کاران، و منابع خبری یا مصاحبه شوندگان. خبرنگاران زن می گویند هم‌کاران مردشان با آن‌ها رفتار نامناسب دارند و گاهی در چشمان‌شان بی احترامی دیده می شود. یکی از این خبرنگاران گفت که طی سه سال اصلا به میزان حقوقش افزوده نشده، و علتش این بوده که تقاضای ارتباط جنسی رئیسش را برآورده نکرده، و از آن‌جا نرفته چون پیدا کردن کار برایش بسیار دشوار بوده و فرصت‌های شغلی برای زنان خبرنگار، کم است.
سردبیران ظرفیت‌های زنان را دست کم می گیرند و به جای آن‌که تهیه‌ی گزارش از مسائل مهم و جدی مثل سیاست و امنیت ملی را به آن‌ها بسپارند، از آن‌ها می خواهند به موضوعات سبک‌تر و ساده تر بپردازند.
مشکل خود کم‌بینی نسبت به رؤسا و هم‌کاران مرد و نبود الگوی رفتاری برای زنان خبرنگار.
عدم پرداخت حقوق برابر و عدم ارتقاء رتبه.
متاسفانه همه‌‌ی این گلایه‌ها را قبلا هم شنیده بودم. طی یک میزگرد در اسلام آباد، یک خبرنگار پاکستانی یکی از برخوردهای خود را در اتاق خبر این گونه توصیف کرد:
«تا ماه‌ها مردی در اتاق خبر به من حرف‌هایی در مورد بدن یا لباسم می زد، هر وقت رد می شدم آنقدر بلند چنین چیزهایی می گفت که دیگران هم می شنیدند. در نهایت، جلوی او ایستادم و از او پرسیدم که ممکن است با خواهر یا مادرش این طور صحبت کند؟ گفت: نه، چون مادر و خواهرم زنان قابل احترامی هستند، اما تو خبرنگاری. بعد از آن، تا جایی که توانستم از او فاصله گرفتم.»
در سودان جنوبی، زنان خبرنگار نمونه‌هایی را از آزار و تهدیدی که تحمل می کنند، بر شمارند. آن‌ها از هم‌کارانی گلایه دارند که با آن‌ها به گونه‌ای رفتار می کنند که گویی ابزار جنسی اند. این زنان خبرنگار می گویند این نوع رفتارها به دلیل عرف‌های فرهنگی است که در نابرابری جنسیتی ریشه دارد.
امراکب آصفه، یکی از بنیانگذاران انجمن زنان رسانه در اتیوپی، می گوید این انجمن می تواند منشاء تغییر باشد و برای ایجاد تغییر، باید یک صدا سخن گفت.
توصیه‌های زنان خبرنگار از اتیوپی و چند کشور دیگر برای مقابله با نابرابری و تبعیض جنسیتی در اتاق‌های خبر و فضاهای رسانه‌ای این‌ها اند:
- به مردانی که به شما احترام نمی گذارند، یادآوری کنید که حرفه‌ای هستید و خواهان همان میزان احترامی هستید که شما به آن‌ها می گذارید. این کار را به شیوه‌ای آرام و خونسرد انجام دهید که ثابت کنید به اعصاب و احساساس‌تان مسلطید.
- تصریح کنید که حرف‌هایی که کنایه‌های جنسی دارد، پذیرفته نیست. از راهنمایی خبرنگار پاکستانی استفاده کنید که در مقاله به آن اشاره کردیم. بپرسید: «فکر می کنی مادرت از رفتارت خوشحال شود؟ با خواهرت هم همین رفتار را می کنی؟»
- اگر کنایه‌های جنسی ر‌وسا یا همکاران‌تان کلافه کننده می شوند، آن‌ها را بنویسید و تاریخ و مکان را هم اضافه کنید. اگر کسانی شاهد بوده اند، نام‌های آن‌ها را هم اضافه کنید. ثبت کردن وقایع کمک می کند که اگر زمانی لازم شد، بتوانید برای شکایت قانونی از آن بهره ببرید.
- اگر نهادی که برای آن کار می کنید، قوانینی مخصوص تبعیض و آزار جنسی دارد، از آن‌ها آگاه باشید و با کارشناسان حقوقی و وکلا هم در این زمینه مشورت کنید و راهنمایی بخواهید.
- اگر نهادی که برای آن کار می کنید، چنین قوانینی ندارد، با هم‌کاری و هم‌فکری مدیران تلاش کنید که چنین قوانینی را ایجاد کنید.
در کشورهایی مثل آمریکا و استرالیا، قوانین مدونی در این خصوص وجود دارد. این موضوع جدی است. مطالعه‌‌ی در این زمینه منتشر شده که به بررسی این موضوع در سراسر جهان پرداخته. آن را اینجا می توانید بخوانید: Violence and harassment against women in the news media: A global picture.
این مطالعه که توسط International News Safety Institute و International Women’s Media Foundation انجام شده، به بررسی اثرات تبعیض جنسی و رفتارهای تبعیض آمیز در محل کار بر زنان می پردازد.
تصویر اصلی از فلیکر، با مجوز Thomas Hawk.
مقالات بیشتری نوشته
