وظیفه‌ی هر خبرنگاری آن است که از دقت و صحت مطالب و منابعی که پیرامون آنها گزارش تهیه می کند، اطمینان یابد. فرایند راستی آزمایی فرایندی ضروری برای همه‌ی سردبیران و خبرنگاران است.
Brooke Borel که خبرنگار و نویسنده‌ی کتاب The Chicago Guide to Fact-Checking (راهنمای راستی آزمایی شیکاگو) است، می گوید در بهترین حالت، کسی به غیر از تهیه کننده یا نویسنده یا ویراستار کار راستی آزمایی را انجام می دهد. در این راستا، گاهی یافتن منابع بیشتر یا انجام گفت،گوهای بیشتر ضرورت می یابد.
اما در عمل، اغلب نشریات و نهادهای خبرنگاری امکان برخورداری از یک بخش راستی ازمایی را ندارند مگر برخی نشریات خاص مثل مجله‌ی نیویورکر. در نتیجه، کار راستی آزمایی عمدتا باید به دست خود خبرنگاران انجام شود.
اینجا چند توصیه را برای راستی آزمایی می خوانید.
قلم به دست بگیرید
Bill Adair استاد دوره‌ی نایت دانشگاه دوک و بنیانگذار PolitiFact است که وبسایتی است که برنده‌ی جایزه‌ی پولیتزر شده است. او می گوید:
شخصا هر گزارشی را که می نویسم، چاپ می کنم و با خودکار قرمز خط به خط آن را می خوانم و از خودم می پرسم که آیا این جملات به نظر درست می آیند یا نه. در مورد مقام های دولتی، تلاش می کند که کار تحقیقی بیشتری انجام دهد و از آنها اطلاعات بیشتری به دست آورد. درمورد موضوعات علمی، سعی می کند که به محتوای علمی قضیه مراجعه کند.
او می گوید همین روش را برای نوشتن کتابش هم به کار گرفته است.
مفاد و مبانی گزارشتان را اولویت بندی کنید
مطلوب آن است که خبرنگاران تمام مبانی گزارش‌شان را بازبینی کنند تا از آنها اطمینان یابند اما اگر برای این کار فرصت کافی ندارند، ممکن است به اولویت بندی نیاز باشد. مثلا اگر گزارش‌شان مبنای حقوقی دارد، حتما اول موضوع دعوای حقوقی و جزییات شکایت طرفین دعوا را مرور کنید. اگر گزارشتان در مورد محصولی خاص مثل یک دارو یا ماده ی غذایی است، مراقب باشید که بیش از اندازه از آن تعریف نکنید . نکته‌ی دیگر اهمیت اسامی، اعداد، تاریخ‌ها و مکانهاست که حتما باید بازبینی شود.
منابع‌تان را با دقت انتخاب کنید
گزارشتان را از دیدگاه بزرگترین منتقدتان بخوانید و هر جا که اشکالی یافتید، بازبینی و بررسی کنید. اگر از منبعی استفاده یا نقل می کنید که نمی خواهد نامش فاش شود، حتما اول اطمینان حاصل کنید که واقعا به نقل قول از او نیاز دارید، وگرنه استفاده از منابعی که نام‌شان مشخص است، مطمئن‌تر و موثق‌تر است و برای‌تان مشکل ایجاد نخواهد کرد.
مهم آن است که تلاش کنید کسانی را که نمی خواهند از آنها نام برده شود، متقاعد کنید که نام‌شان را فاش کنند. این کار، سبب کاهش احتمال خطا و خطر خواهد شد.
تصویر اصلی از Unsplash، با مجوز Jonny Caspari.
مقالات بیشتری نوشته
