با توجه به اطلاعات بسیاری که به یُمنِ وجود اینترنت و رسانه‌های اجتماعی در دسترس ما است، ارائه صادقانه و دقیق اطلاعات از طریق تصاویر باید در اولویت باشد. عکاس-خبرنگاران با به یاد داشتن این موضوع باید برای جلوگیری از انتشار تصویرهایی که شاید به جوامع آسیب‌پذیر صدمه بزند و یا منجر به سوءاستفاده از آنها شود، تدابیری بیندیشند.
چند عکاس-خبرنگار از آفریقا، در این مطلب، توصیه‌های خود را در این باره بیان کرده‌اند.
زمینه حقوقی و امنیت
وقتی با جوامع آسیب‌پذیر کار می‌کنید، زمینه حقوقی آن را در نظر بگیرید و در نظر داشته باشید که آیا امنیت اشخاص در گزارش شما به علت کارتان در خطر قرار خواهد گرفت؟ برای مثال در اوگاندا، ابراز هویت به عنوان عضوی از جامعه LGBTQ یا ال جی بی تی کیو(جامعه دگرباشان، همجنسگرایان و ترنسجندرها) غیرقانونی است. این کار مجازات‌هایی را از جمله حبس ابد و اعدام در پی دارد. انتشار تصویرهایی که هویت اعضای این جامعه را فاش کند، می‌تواند جان آنها را با خطر مواجه سازد.
Sofi Lundin (سوفی لاندین)، یک روزنامه‌نگار مقیم اوگاندا، می‌گوید: «حتی اگر مردمی باشند که بخواهند برای آزادی خود، خطر را بپذیرند و گزارشی درباره آنها به یک زبان خارجی منتشر شود، به این معنی نیست که مردم اوگاندا قادر به دسترسی به آن گزارش نیستند. من همیشه توصیه می‌کنم که تصویرها به صورت ناشناس برداشته شوند (تصویرها به گونه‌ای باشند که هویت افراد مشخص نشود).
عکاس-خبرنگار دیگری به نام Luke Dray (لوک درِی) که اخیراً یک جامعه (اِل‌جی‌بی‌تی‌کیو) را در اوگاندا به تصویر کشیده است، توضیح می‌دهد که برای این طرح چگونه زمینه‌ای از اعتماد و شفافیت را آماده کرده بود. وی می‌گوید: «من خودم را به همگی در خانه امن معرفی کردم و گفتم که چرا به آنجا آمده‌ام. تصویرهایی را که در گذشته از جوامع در حاشیه و مردمی که زیر تهدید عوامل دولتی بودند برداشته بودم، به آنها نشان دادم. در طول روز هم در جریان عکاسی از آنها، به آنها اجازه می‌دادم تصویرها را ببینند تا دریابند که من چگونه از نور و ترکیب‌بندی برای پنهان کردن هویت آنها استفاده می‌کنم. امنیت آنها، بزرگترین اولویت من بود.»
حق مردم برای حفظ حریم خصوصی و امنیت، هیچ‌گاه نباید قربانی تصویرهای شما شود. بنابراین، وقتی می‌خواهید از آنها عکس بگیرید، به این پرسش‌ها پاسخ دهید:
- آیا ضروری است که هویت آنها مشخص شود و یا تهیه گزارش از آنها به صورت ناشناس ایمن‌تر است؟
- آیا کسانی که از آنها عکاسی می‌کنید، پیامدهای همرسانی سرگذشت خود را می‌دانند؟ آیا می‌دانند که این گزارش چگونه به جوامع و خانواده‌های آنها خواهد رسید؟
- آیا آنها قبل از انتشار عکس‌ها، به تصاویر دسترسی خواهند داشت و قادر خواهند بود بازخورد خود را با شما در میان بگذارند؟
بیشتر بخوانید: استفاده از روش‌های بصری جدید برای تهیه گزارش‌های پرطرفدار
قياس جایگاه قدرت
در رابطه میان شما پشت دوربین و کسانی که از آنها عکاسی می‌کنید، جایگاه قدرت را در نظر بگیرید. عکاسی که با دوربینی بر شانه‌اش به یک جامعه محروم می‌رود، در جایگاه قدرت است: او مشخص می‌کند که سوژه‌ها چگونه دیده می‌شوند.
عکاس، داستان را بازگو می‌کند، و اوست که تصمیم می‌گیرد چه داستانی را چگونه بازگو کند. Luis Tato (لوئیس تاتو)، عکاس خبرگزاری فرانسه می‌گوید: «وقتی با جوامع آسیب‌پذیر کار می‌کنید، نکته کلیدی برای آن که مردم در طول این روند، احساس قدرت کنند این است که نخست، بنیانی از اعتماد، راحتی و رضایت ایجاد کنید.»
«اولویت من این است که با گفتگو و صحبت کردن تا حد ممکن، با اعضای جامعه تعامل کنم و بعد از آن تصویربرداری را آغاز کنم. این کار کمک می‌کند که نیت خود و هدف از برداشتن عکس‌ها را به طور واضح بیان کنم و همچنین نگرانی‌ها و دیدگاه‌های آنها را بدانم. من به نظرات و پیشنهادات آنها نیز گوش می‌دهم و به انتخاب‌ها و حریمشان احترام می‌گذارم. به این معنی که به آنها اجازه می‌دهم تصمیم بگیرند چه چیزی برای عکس گرفتن مناسب است.»
«تلاش برای آن که بدانید مردمی که از آنها عکس می‌گیرید چگونه می‌خواهند دیده شوند، مهم است. من دوست دارم از مردم بپرسم که می‌خواهند کجا از آنها عکس بگیرم. آیا جای دلخواهی در خانه یا محل کار خود دارند؟ آیا برای آماده شدن برای عکس‌برداری، به زمان نیاز دارند؟ همچنین می‌توانید از آنها بخواهید که از میان تمام عکس‌های برداشته شده، عکس‌هایی را که فکر می‌کنند آنها را به بهترین شکل نشان می‌هد، انتخاب کنند. وقتی اجازه دهید که مردم در فرایند عکس‌برداری مشارکت کنند، درجه‌ای از توانایی عملکرد را به آنها منتقل می‌کنید و فضایی برای روایتی پیچیده‌تر ایجاد می‌کنید.»
تولید
شیوه تولید عکس‌ها بر نحوه بازگویی روایت‌ها تاثیر دارد. برای مثال، عکس گرفتن از یک کودک از یک موقعیت مرتفع، می‌تواند پیام آسیب پذیر و ناتوان بودن او را منتقل کند. عکس‌برداری از مادری که نوزادش را در برابر انبوهی از زباله در آغوش گرفته است، می‌تواند او را زنی درمانده و ناامید نشان دهد.
به این موضوع توجه داشته باشید که برخی از تصویرها نمی‌توانند زمینه‌های وسیع‌تری از زندگی افراد را به تصویر بکشند. اگر مردم واقعاً مردم نیازمند هستند، به تصویر کشیدن آنها به این شکل قابل قبول است، اما نباید تنها شیوه‌ای باشد که دیده می‌شوند. تصویرهایی که تنها بر نیازهای مردم متمرکز هستند، به مخاطبان در فهم عواملی که باعث نیازمندی آن مردم شده است، کمکی نمی‌کند.
ما باید با در نظر گرفتن نیاز و توانایی عمل، تلاش کنیم پیچیدگی اوضاع کسانی را که از آنها عکس‌برداری می‌کنیم، درک کنیم و همان را به مخاطبان انتقال دهیم. من وقتی عکس‌برداری می‌کنم، این دو پرسش را با خود مطرح می‌کنم:
- آیا دوست دارم خودم یا اعضای خانواده‌ام به این شکل به تصویر کشیده شویم؟
- آیا این تنها داستانی است که می‌توانم بازگو کنم؟
ارائه
وقتی در گزارش‌های خود از تصویر استفاده می‌کنیم، قدرت زیادی داریم که به دیدگاه مخاطبان در مورد کسانی که از آنها عکس گرفته‌ایم، شکل دهیم. مهم است که از این مساله آگاه باشیم و از انتشار تصویرهایی که به تقویت کلیشه‌های منفی موجود می‌انجامند، جلوگیری کنیم.
Gordwin Odhiambo (گردوین اودیامبو) عکاس-خبرنگاری اهل Kibera، منطقه‌ای پرجمعیت اما کم‌درآمد در نایروبی Nairobi، پایتخت کنیاست. به باور او، روایت تصویری در مورد جامعه او، معمولاً با واقعیت فاصله دارد، در نشان دادن نیازها اغراق می‌کند و چیزهایی را که مردم برای آنها ارزش قائل هستند، نادیده می‌گیرد؛ چیزهایی مثل روابط نزدیک میان مردم، شور و نشاط زندگی اجتماعی، خونگرمی مردم، مقرون به صرفه بودن غذا و مسکن و…
او می‌افزاید: «کی‌بِرا Kibera در حال تغییر است. تنها فقر نیست. تحقیق کنید و ببینید که مردم برای جامعه خود چه می‌کنند، تصویر کامل را ببینید.»
تاتو Tato برای جلوگیری از ارائه نادرست تصویر مردم، به زمینه اولویت می‌دهد. به گفته او: «این اولویت‌دهی به معنای تحقیق و گفتگو با اعضای جامعه است تا حقایق اجتماعی، فرهنگی و تاریخی را که تجربه‌های مردم را شکل می‌هند، عمیق‌تر درک کنیم. بسیار مهم است که نقطه‌نظرهای مردم را بشنویم و اثری را که تصویرهای ما بر افراد و جوامعی که به تصویر می‌کشیم، دارد، در نظر داشته باشیم.»
بیشتر بخوانید: ضرورت صیانت از مصاحبه‌شوندگانی که می‌خواهند ناشناس بمانند
زمینه، شرح تصویر و انتشار مسئولانه
وقتی تصویرهایی را تولید و همرسانی می‌کنیم، وظیفه ماست که برای آن شرحی (کپشن) حاوی اطلاعات و با جمله‌بندی خوب بنویسیم. بدون این شرح مخاطبان شاید درباره آنچه در عکس رخ داده، برداشت اشتباهی داشته باشند.
نوشتن شرح عکس خوب، از خود محل عکس‌برداری آغاز می‌شود. این نکته‌ها را در این زمینه به یاد داشته باشید:
در مورد آنچه پیرامون شما رخ می‌دهد کنجکاو باشید و تا حد ممکن، اطلاعات گردآوری کنید.
درباره احساس یا تفکر افرادی که موضوع عکس هستند یا اوضاع کنونی آنها، پیش‌فرض نداشته باشید. به جای آن، از آنها مستقیماً سؤال کنید. یک دفترچه یا ضبط صوت داشته باشید تا نقل قول‌ها را گردآوری کنید. این کار به شما کمک خواهد کرد که کپشن‌های درست و با جزئیات بنویسید.
نخستین جمله شرح تصویر باید توضیح دهد که عکس چه کسی یا چه چیزی را نشان می‌دهد و کجا و چگونه برداشته شده است. جمله دوم باید حاوی پس‌زمینه‌ای در مورد موضوع عکس باشد و توضیح دهد که چرا این عکس مهم است.
همدلی
هدف عکس‌برداری باید نشان دادن مردم به شیوه‌ای انسانی باشد، نه غیرانسانی. وظیفه ما این است که مردم را به شکلی محترمانه و باوقار نشان دهیم. خبرنگاران، انسان‌هایی با جانبداری ناآگاهانه هستند؛ جانبداری که شاید بر قضاوت آنها درباره مردم و اوضاع تأثیر بگذارد. این، می‌تواند شیوه عملکرد ما برای پوشش موضوعات و به تصویر کشیدن مردم را تغییر دهد. شناسایی راهبردهایی برای از میان بردن این جانبداری در گزارش‌گری، یک گام حیاتی در راستای اطمینان یافتن از پوشش تصویری منصفانه و توأم با همدلی است.
تصویر از آنسپلش، عکاس: Tam Nguyen
مقالات بیشتری نوشته
