روزنامهنگاران مالزیایی که در نوامبر 1989 در برنامه روزنامهنگاری محیط زیستِ مرکز روزنامهنگاران خارجی شرکت کردند، میگفتند پوشش خبری محیط زیست در روزنامههای مالزیا نه تنها اشتباه بلکه سطحی است. این وضع در بسیاری از کشورها وجود دارد و نه فقط در جهان در حال توسعه. پرفسور شارُن فریدمن و جیم دتین، هدایتگران اصلی بحث در آن برنامه، توصیههای زیر را در اختیار روزنامهنگارانی قرار دادند که قصد دارند در باره محیط زیست مطلب بنویسند.
خودتان را آموزش دهید
اگر در باره محیط زیست (مشکلات، راه حلها و مسایل آن) کم اطلاع دارید یا اصلا اطلاعی ندارید، در باره موضوع مطالعه کنید. با کسانی که در باره موضوع گزارش داده و نوشتهاند صحبت کنید و در مورد مطالب محیط زیستی تحقیق کنید.
به مخاطبانتان آموزش دهید
شما میتوانید به مخاطبانتان آموزش دهید بدون این که الزاما مبلغ محیط زیست بشوید. بعضیها ممکن است با این نظر مخالف باشند. مکن است آنها بگویند که روزنامهنگاران محیط زیست باید از مسئولیت دفاع از محیط زیست و تبلیغ آن برخوردار باشند.
نظارت کنید
مشخص کنید چه کسانی در مسایل خاص محیط زیستی مشارکت دارند، چه کارهایی باید انجام شود که انجام نشده است و چرا، کدام موسسه دولتی باید بر وضعیت نظارت کند، چه اقداماتی انجام شدهاند و چه اقدامات دیگری باید انجام شود.
پرده از خط مشیهای جایگزین بردارید
بر سیاستگزاران فشار بیاورید تا فاش کنند چه جایگزینهایی را در نظر گرفتهاند و اگر کاری نکنند چه اتفاقی میافتد. هزینههای اجتماعی و اقتصادی هر جایگزین چقدر است؟
با کارشناسان صحبت کنید
دانشمندان، مسئولان دولتی و فعالان محیط زیست ور دیگران نظریات و عقاید و اطلاعات پسزمینهای گوناگونی ارائه میدهند که میتواند در فرایند تصمیمگیری بسیار مفید باشد. در نظر داشته باشید که ممکن است برخی از این نظریات «تبری را تیز کنند» یا در خدمت منافع خاصی باشند. کارشناسان مایلند در باره محوریت نقش خودشان اغراق کنند. دانشمندان احتمالا به نتایج خودشان زیادی اطمینان دارند.
تردید داشته باشید
دانشمندان و کارشناسان معمولا به یافتهها و نتایجشان غره هستند. همیشه بپرسید: «آیا کارهای شما مورد بررسی همکارانتان قرار گرفته است؟»
خواهان توضیح ساده بشوید
روزنامهنگاران فعال باید از متخصصان بخواهند مطالب را به زبان ساده بیان کنند و به همین ترتیب با طفره رفتن و تحت تاثیر قرار دادن برخورد کنند.
در جستجوی منابع با صلاحیت و قابل اعتماد باشید
چنین منابعی احتمالا شامل متخصصان موسسههای (عمومی و خصوصی) محیط زیستی، دانشمندان دانشگاههای محلی، ادارههای بهداشت ملی، منطقهای یا محلی و موسسههای صنعتی هستند.
به مطالبتان وجه انسانی، محلی و شخصی بدهید
به یاد داشته باشید که مطلبتان را برای عامه مردم، دانشمندان، مسئولان دولتی و افراد عادی در خیابان مینویسید. فهم اعداد، آمار و مفاهیم و نظریههای علمی معمولا سخت است مگر این که به بیان انسانی و شخصی عنوان شوند (یعنی: معنای مطلب برای خوانندگان، بینندگان یا شنوندگان چیست؟ چرا باید مطلب را بخوانند یا به آن گوش فرا دهند؟)
سعی کنید یک جنبه محلی پیدا کنید
وفتی یافتید، دنبالش کنید. یک مطلب محیط زیستی از کشوری دیگر میتواند به مخاطبانتان ربط داشته باشد.
مطالبتان را مصور کنید
در صورت امکان، از گرافیک، جدول و نمودار برای افزایش درک مطلب استفاده کنید. این چیزها میتوانند یک مطلب را بهتر از 1000 کلمه بیان کنند.
به سادهنویسی ادامه بدهید
واضح بنویسید، نظریاتتان را مستقیم بیان و از «دیکته کردن» به خواننده خودداری کنید. معمولا مجسم کردن تصویر ذهنی شخصی خاص که مایلید مطلبتان را بخواند مفید است.
واژگان تخصصی را ترجمه کنید
مقالات و سخنرانیهای رسمی علمی میتوانند خشک و پر از واژگان فنی باشند. آنها غالبا از نگارش بد و سازماندهی ضعیف برخوردارند و به یک جماعت گرفتار ارائه میشوند. اگر از یک واژه فنی در مطلبتان استفاده میکنید، حتما آنرا بلافاصله توضیح بدهید.
یک کتابخانه مرجع شخصی برپا کنید
کتابهای مرجع محیط زیست تهیه کنید و مشترک نشریات محیط زیستی بشوید. به فهرست پستی سازمانهای مهم محیط زیستی کشور یا منطقه و نیز سازمانهای بینالمللی دارای چشمانداز جهانی از مسایل محیط زیستی بپیوندید.
مواظب عبارتهای گیرا باشید
عامه مردم غالبا عبارتهای زیادی مورد استفاده را کمتر میفهمند. بنابراین زمانی که کسی از یک واژه گیرا مثل «استانداردهای بهداشت و ایمنی» استفاده میکند، مشخصا بپرسید آن استانداردها کدامند. در باره «فاکتور خطر قابل پذیرش» هم به همین ترتیب. مشخص کنید دقیقا چه خطری قابل پذیرش است و چرا. هرگز یک عبارت را بر اساس ظاهر آن به کار نبرید.
پرفسور شارُن فریدمن رئیس برنامه روزنامهنگاری علم و محیط زیستی در دانشگاه لهای در بِتِلم، پنسیلوانیا و نویسنده گزارش نویسی در باره محیط زیست است. جیم دتین کرسی پرفسوری نایت برای روزنامهنگاری محیط زیستی را در دانشگاه ایالتی میشیگان در اختیار دارد و رئیس فدراسیون بینالمللی روزنامهنگاران محیط زیست است.