ونزوئلا: آزادی اندکِ مطبوعات، فعالیت روز افزون‌‌ ِ خبرنگاران

فشار خفقان آوری که بر روزنامه‌های ونزوئلا و رسانه‌های سنتی آن در جریان است که گاه به اخراج یا ایجاد مزاحمت برای برخی خبرنگاران منجر می شود از سویی، و سانسور دولتی از سوی دیگر، شماری از خبرنگاران را بر آن داشته که رسانه‌ها و وبسایت‌های مستقلی را برای خود فعال کنند.

چنین است که ۷۲ رسانه‌ی تازه کار در ونزوئلا فعال شده است. ۴۳ درصد آن‌ها پس از سال ۲۰۱۴ فعال شده اند. سال ۲۰۱۴ سالی بود که بیش از ۳۳۰۰ تجمع کننده‌ی معترض بازداشت شدند، ۹۷۳ تن مجروح شدند و ۴۲ نفر جان خود را از دست دادند.

کوناتل یا کمیسیون ملی ارتباطات تلویزیونی از تعدادی رسانه‌ی سنتی خواست تا به اعتراضات مردمی پوشش خبری ندهند تا از ایجاد جریان شبیه سازی جلوگیری شود و در نتیجه رسانه‌های مستقل فعال نشوند. هدف دیگر این اقدام، ایجاد انگیزه‌ی خودسانسوری در رسانه‌ها بود. با این‌حال ۹ رسانه‌ی مستقل در سال ۲۰۱۴ فعال شدند، ۱۶ رسانه در سال ۲۰۱۵، و ۶ رسانه در سال ۲۰۱۶.

Nela Balbi که مدیر انستیتوی مطبوعات و اجتماع ونزوئلاست، می گوید: «خبرنگاران این کشور تصمیم گرفتند گام پیش بگذارند و به رغم شرایط سرکوب و فشار، به بازگویی و شرح حقایق بپردازند.»

تا اوت امسال، فشار بر رسانه‌های همگانی سبب توقف فعالیت ۴۶ شبکه‌ی رادیویی و سه شبکه‌ی بین المللی شد و بی ثباتی و عدم امنیت شغلی در عرصه ی خبرنگاری ایجاد کرد. اما با این وصف، مرتب بر تعداد دریافت کنندگان جوایز گوناگون خبرنگاری افزوده می شود، از جایزه پولیتزر گرفته تا جایزه‌ی خبرنگاری گابریل گارسیا مارکز. 

بدعت و انعطاف، خبرنگاری را سرِپا نگاه می دارد

اعتراضات مردمی ونزوئلا با درخشش رسانه‌های دیجیتال نو در آن کشور همراه شد، مثل La Vida de Nos که در ژانویه سال ۲۰۱۷ آغاز به کار کرد.  Albor Rodríguez که مدیر و سردبیر این رسانه است، می گوید:‌«چگونه می توان به این همه بی عدالتی و واقعه‌ی مهم پشت کرد؟ ما نوع متفاوتی از خبرنگاری را ارائه می دهیم، و به فعالیت دلخواهمان ادامه می دهیم.»

برای خبرنگاران ونزوئلایی، هدف همواره گزارش وقایع بوده و با گسترش فعالیت سایت‌ها و رسانه‌های دیجیتال، میزان آگهی‌های بازرگانی و تبلیغاتی که به وبسایت‌ها داده می شود هم به مرور افزایش می یابد، و در نتیجه بر میزان درآمد آن‌ها نیز افزوده می شود، و این خود، میزان علاقه و توجه مردم به آن‌ها را افزایش می دهد.

خبرنگاری در غربت

Iván de la Vega که محقق و مدیر لابراتوار بین‌المللی مهاجرت است، می گوید بیش از دو و نیم میلیون ونزوئلایی خارج از آن کشور به سر می برند، و شماری خبرنگار به تهیه مطلب برای آن‌ها متعهدند.

در روز ۱۰ آوریل ۲۰۱۷، به بیش از ۳۰۰ خبرنگار که بر تحقیقات منتهی به برملا شدن پرونده‌ی اسناد پاناما کار کردند، جایزه‌ی پولیتزر داده شد، از جمله به خبرنگاری ونزوئلایی به نام Emilia Díaz-Struck و پانزده خبرنگار دیگری که بخشی از یک تیم ملی بودند. خانم دیاز استاد دانشگاه مرکزی ونزوئلاست و پیشتر، خبرنگار New England Center for Investigative Information در دانشگاه بوستون بوده است. 

پوشش خبری همه پرسی ماه ژوییه ۴۰ خبرنگار مهاجر ونزوئلایی را از ۲۰ کشور گرد آورد. آن‌ها داوطلبانه جزییات همه پرسی را پوشش دادند که ۷ و نیم میلیون ونزوئلایی ساکن داخل و خارج از آن کشور را به پای صندوق‌های رای کشاند. 

José Rafael Mata که بنیانگذار و مدیر Panas Digitales است که وبسایتی برای ایجاد ارتباط میان ونزوئلایی‌های ساکن داخل و خارج از آن کشور و ارائه راهنمایی به آن‌ها برای تحصیل، مهاجرت، و تجارت  است، گفت که این فعالیت مایه‌ی افتخار است و سبب بیش از ده هزار بازدید از وبسایت شده است. 

اثرگذاری مضاعف

خبرنگاری در ونزوئلا در سال ۲۰۰۲ و پس از جهت گیری مضاعف سیاسی به دنبال کودتا علیه هوگو چاوز، قدری بدنام شد. اما طی چند سال اخیر، اعتبار بین‌المللی یافته است. در سال ۲۰۱۷، Inter American Press Association (IAPA)  برنده‌ی جایزه‌ی پوشش خبری برای سلسله برنامه‌ی Die once, twice and three times of hunger (یک بار، دو بار، سه بار، از گرسنگی بمیر) شد. در سال ۲۰۱۶ نیز خبرنگاران این کشور برنده‌ی جایزه و نشان افتخار شدند و چند تن از آن‌ها به مرحله‌ی نهایی رقابت جوایز خبرنگاری گابریل گارسیا مارکز رسیدند. 

Nilsa Varela Vargas سفیر SembraMedia در ونزوئلا و بنیانگذار Diario El Vistazo است. 

این پست نخستین بار به زبان انگلیسی در وبسایت SembraMedia  منتشر شد و باز نشر آن با اجازه، این‌جا انجام شده است. 

تصویر از Rayner Peña. R برای El Pitazo.