هوش مصنوعی نویدبخش به جای گذاردن اثرات عمیق مثبتی در عرصه خبرنگاری است. این فن‌آوری شاید چشم‌انداز رسانه‌ها را تغییر دهد و راه را برای آزمون‌های تازه در اتاقهای خبر باز کند.
بسیار مهم است که خبرنگاران فعالانه بدانند که چگونه می‌توانند از این فن‌آوری برای بهبود فعالیت خبرنگاری‌شان، و بهبود شرایط صنعت رسانه، استفاده کنند.
علی تهرانی، یکی از بنیان‌گذاران نهادی به نام NewsWyze، در جریان یکی از نشست‌های انجمن جهانی خبرنگاری بحران (بخشی ازمرکز بین‌المللی خبرنگاران) با اشاره به این موضوع گفت: «در ۲۵ سال گذشته، تغییرات فن‌آوری بسیاری به جهان خبرنگاری راه یافته‌اند و اتاقهای خبر، فرصت‌ها و درآمدهایی را از دست داده‌اند. ولی نمی‌توانید از ابزارهای آماده، برای ایجاد گزارش‌هایی حرفه‌ای استفاده کنید که از کیفیت بالایی برخوردار باشند. باید نیازها و ظرفیت‌های خود را بشناسید و الگوی خود را براساس آن‌چه در پی آن هستید، بسازید.»
در این نشست، پاتریک بولر (Patrick Boehler) هم حضور داشت. او سرپرست بخش نوآوری و تعامل با مخاطبان در رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی است -- رسانه‌ای که بودجه آن را ایالات متحده آمریکا تأمین می‌کند و در ۲۳ کشور جهان و به ۲۷ زبان در اروپا و آسیا پخش می‌شود. بولر گفت: «نیاز زیادی به اطلاعات وجود دارد، چون در کشورهایی که ما در آنها خدمات ارائه می‌کنیم رسانه‌های آزاد بیش از پیش مورد تهدید قرار می‌گیرند. هوش مصنوعی به ما این فرصت را می‌دهد که فرایندهای کاری خود را ساده‌تر کنیم.»
در ادامه این مطلب گفته‌های تهرانی و بولر را پیرامون امیدها و خطراتی که هوش مصنوعی مولد برای حوزه خبرنگاری دارد، می‌خوانید.
فرصتی مغتنم
سال ۲۰۱۸، NewsWyze و رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی برای انجام یک طرح تحقیقی همکاری کردند. این طرح شامل میلیون‌ها صفحه از اسناد و مدارک به زبان‌های غیرانگلیسی بود که تجزیه و تحلیل آنها دشوار بود. این دو سازمان برای حل این مشکل، ابزاری به نام GIST را ساختند که از مقالات و محتوای صوتی، خلاصه‌ای خواندنی تهیه می‌کند. کار توسعه GIST در دوران ماقبل چت‌جی‌پی‌تی آغاز شد؛ یعنی قبل از آن که هوش مصنوعی به مساله داغ روز مبدل شود. تهرانی می‌گوید: «آن زمان بسیار دشوار بود که خبرنگاران را به اندیشیدن درباره هوش مصنوعی واداریم.»
هدف ابزارهای پردازش زبان طبیعی که زیرمجموعه هوش مصنوعی است، این است که کامپیوترها به دست‌کاری و تولید دوباره زبان انسانی، مجهز شوند. علی تهرانی خاطرنشان می‌کند که این ابزارها نباید به عنوان جایگزین خبرنگاران در نظر گرفته شوند: «تهیه گزارش به کمک هوش مصنوعی ممکن است، اما این که هوش مصنوعی خودش به‌تنهایی کار خبرنگاری را انجام دهد، ناممکن. نظارت انسانی را نمی‌توان از فرایند خبرنگاری حذف کرد. ما کوشش رادیو آزادی را برای اعمال ارزش‌های خبرنگاری در فعالیت رادیویی می‌ستاییم؛ این موضوعی است که ما هم اهمیت آن را درک کرده‌ایم.»
بیشتر بخوانید: برداشت‌های کلیدی از یک ابزار هوش مصنوعی ویژه خبرنگاران
تهرانی تأکید می‌کند که کارآیی و فایده مدل‌های هوش مصنوعی به اندازهای است که آموزش دیدهاند. وقتی خبرنگاران واقعی، نمونه‌های باکیفیتی از خلاصه مقالات را به GIST آموزش دادند، این ابزار بهتر شد.
به گفته تهرانی «مهم است بپرسید که این مدل‌های هوش مصنوعی چگونه تولید شده‌اند، آنها چه اطلاعاتی وارد آنها شده‌است و از آنها چه انتظاری دارید. در فرایند ایجاد هر ابزاری، برای تصمیم‌گیری به طراح، مهندس -- و قطعاً به خبرنگار -- نیاز دارید.»
ساختن یک ابزار هوش مصنوعی زمان‌گیر است. بعد از آن که ۴۰۰ مقاله به GIST آموزش داده شد، این ابزار ۱۳ بار شاهد تکرار مطالب بود. نسخههای روسی و اسپانیایی این ابزار هنوز تکمیل نشده‌اند و هنوز با مقالاتی که به آنها داده می‌شود، به آنها آموزش داده می‌شود. تیم GIST برای زبان‌های انگلیسی و فارسی یک قابلیت تبدیل صوت به متن را نیز ایجاد داده است که هنوز برای استفاده، در اختیار عام قرار نگرفته است.
لحظه خطر کردن
بولر هشدار می‌دهد که با وجود توان بالقوه هوش مصنوعی برای ایجاد نوآوری‌های مثبت، خطراتی هم با آن همراه است. سوءاستفاده از هوش مصنوعی مولد، به‌ویژه در فعالیت‌های اتاق خبر، یکی از نگرانی‌های عمده عرصه خبرنگاری است. به گفته بولر، «پرسشی کلیدی که همیشه مطرح کرده‌ایم، این است که آیا این ابزار، فراهم‌کننده هوش مصنوعی است، یا خدمات خود را با استفاده از هوش مصنوعی ارائه می‌کند؟ آیا با اعتماد کردن به آن، اعتبار خود را به خطر می‌اندازیم؟»
رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی سیاست‌هایی را برای رسیدگی به این نگرانی‌ها تدوین کرده است. برای مثال، اتاق خبر این رسانه اجازه نمی‌دهد که تصویرهای تولیدشده با هوش مصنوعی در گزارش‌های آن مورد استفاده قرار بگیرند. این رسانه در حال توسعه ابزارهایی برای تشخیص دقیقتر اصالت تصاویر هم هست. اطلاعات جعلی که به شیوه‌هایی ماهرانه و پیچیده تهیه می‌شوند، بسیار شایع شده است و هزینه تولید آن به‌طرز چشم‌گیری کاهش یافته است. به‌خصوص وقتی در یک محیط رسانه‌ای کار میکنید که مملو از خبر، محتوای شبکه‌های اجتماعی، و فراورده‌های هوش مصنوعی است، باید منبع اخبار و اطلاعات معتبر باشید.»
بیشتر بخوانید: استفاده از هوش مصنوعی در تهیه گزارش همزمان با حفظ اعتماد مخاطبان
بهره‌برداری از اکنون
بولر خبرنگاران را تشویق می‌کند که از اکنون به فکر استفاده از هوش مصنوعی در اتاقهای خبر خود باشند؛ کاری که شامل در نظر گرفتن اخلاق حرفه‌ای ورای این فن‌آوری هم می‌شود. وی می‌گوید: «واقعاً مهم است که کسانی که در اتاقهای خبر کار می‌کنند، در نظر داشته باشند که این تحولات فن‌آوری، شیوه کار آنها و شیوه مصرف محتوا از سوی مخاطبان را تغییر خواهد داد. باید پیرامون این موضوع، تبادل نظر کنید و به ملاحظات اخلاق حرفه‌ای آن نیز بیاندیشید.»
علی تهرانی در این مورد می‌گوید: «خبرنگاران باید برای استفاده از هوش مصنوعی با هدف ایجاد تغییرات مثبت، راهی بیابند. خبرنگاران باید شخصاً و به‌طور گروهی در فرایند ساختن ابزارهای هوش مصنوعی فعال شوند. اگر این تغییرات را نادیده بگیریم، دیگران این کار را خواهند کرد. اتاقهای خبر باید الگوهای هوش مصنوعی را آموزش بدهند تا بتوانند از آنها بهره ببرند.»
ویدیوی این نشست را اینجا می‌توانید ببینید:
تصویر از آنسپلش، عکاس: Steve Johnson
مقالات بیشتری نوشته
