در سال ۲۰۱۹ با شدت یافتن بحران اقتصادی در لبنان، آتش سوزی های گسترده در کوهستان های غرب و جنوب بیروت، و تنگنایی که مردم لبنان گرفتار آن بودند، فشار بر آنها فزاینده بود.
اما افزایش مالیات، از جمله هزینه اجباری پرداخت مالیات برای استفاده از پیام رسان واتس اپ، کاسه صبر مردم را لبریز کرد و روز ۱۷ اکتبر ۲۰۱۹ آنها را برای اعتراض روانه خیابان کرد.
Megaphone News، رسانه خبری که در شبکه های اجتماعی ریشه دارد، از کار روی مستند به کار خبررسانی و خبر فوری روی آورد و برای گزارشگری از اینستاگرام لایو (پخش زنده اینستاگرام) نیز استفاده کرد.
فعالان اجتماعی سه سال پیش رسانه دیجیتالی را به نام Beirut Today یا بیروت امروز پایه گذاری کردند تا به خبرهایی بپردازند که رسانه های عادی و متداول از آنها گزارش تهیه نمی کنند. این رسانه خبری از همان نخستین روز اعتراضات ویدیویی را منتشر کرد که اعتراض های مردمی را نشان می داد و کلافگی، نارضایی و خشم مردم را از شرایطی که با آن مواجه بودند، آشکار می کرد. این ویدیو همان شب اول در شبکه های اجتماعی بیش از یکصد و پنجاه هزار بار دیده شد.
رسانه های سنتی در لبنان به دست گروه کوچک و قدرتمندی اداره می شوند که با شفافیت اندکی عمل می کنند. از این روی، به دست آوردن آمار و اعداد دقیق دشوار است. اما آنچه روشن است، آن است که مالکیت کامل یا بخشی از حدود ۴۳ درصد از شرکت های رسانه ای لبنان در دست یکی از دوازده خانواده منتفذ لبنان است.
در این شرایط و محیط است که طبعا واقعیات تحت تاثیر احزاب و گرایش های سیاسی یا افراد منتفذ و متمولی که رویکردهای سیاسی خاص دارند، قرار می گیرد. تحقیق درباره فساد اقتصادی یا ارتشاء یا تبعیض علیه پناهجویان یا اقلیت های جنسی در حاشیه قرار می گیرد، اصلا انجام نمی شود، یا اگر انجام شود، نتایج آن با شفافیت انتشار نخواهد یافت.
رسانه ها و وبسایت های مستقل تازه کار در این شرایط نقش مهم و حیاتی بازی کردند. بسیاری از این رسانه ها به بی طرفی یا غیرسیاسی بودن اعتقاد ندارند و در نتیجه واقعیات را منعکس می کنند.
این رسانه های لبنانی به رغم اندیشیدن و اهمیت دادن به مرز و تفاوت میان خبرنگاری و فعالیت سیاسی معتقدند که هدف این دو، یکی است. بنیانگذار مگافون می گوید که رسانه وی ضمن پوشش دادن به تحولات پیرامون انقلاب لبنان، منتقد این انقلاب نیز هست.
The Public Source رسانه مستقل نوپای دیگری است که مقالات کوتاه و بلند منتشر می کند و رسالت خود را در انعکاس صدای مردم می بیند. تحریریه این رسانه به بازتاب صدای مردم، هر آنچه که آنها به آن اعتقاد و اعتماد بیشتری دارند، معتقد است و خط مشی خود را بر این اساس رقم زده است.
به عنوان نمونه مدتی پیش این رسانه مقاله ای پیرامون عدم امکان شرکت بیش از دویست و پنجاه هزار کارگر خانگی را در گردهم آیی های اعتراضی منتشر کرد.
نویسنده مطلب، خبرنگار نبود، بلکه یک کارگر خانگی پیشین بود که از دیدگاه خود این مطلب را نوشت.
طی اعتراضات اکتبر سال ۲۰۱۹ یا انقلاب اکتبر در لبنان، میزان هواداران و مخاطبان رسانه های مستقل لبنان افزایش شایانی یافت. مثلا تعداد دنبال کنندگان مگافون در اینستاگرام به سرعت از هشت هزار به شصت هزار رسید.
Beirut Today هم رشد مشابهی داشت و خروجی آن از انتشار هفته ای یک یا دو مقاله به انتشار روزانه مطلب تغییر یافت.
پوشش خبری این رسانه های مستقل انعکاسی بود از نگرانی های جامعه مدنی. گزارشگری این رسانه ها از بحران لبنان بر سه محور تمرکز یافت: اطلاع رسانی، انتقاد، و بررسی جایگزین (گزینه های دیگر).
Beirut Today تلاش چشمگیری برای پوشش خبری تحولات خارج از بیروت به خرج داد.
با این حال، سردبیر آن این روزها فکر می کند شاید باید پوشش خبری گسترده تر و بیشتری از تحولات و رویدادهای خارج از پایتخت ارائه می کرد، به ویژه از جنوب کشور.
The Public Source نیز بخشی از گزارش های وبسایت خود را به نام «رویدادهای انقلاب اکتبر» به واکاوی معضلات اقتصادی جامعه لبنان و بحران جاری مالی در آن اختصاص داد که طی آنها، به بررسی ریشه های بدهی های اقتصاد لبنان نیز پرداخت.
نقش و فعالیت این رسانه های مستقل طی روزهای نخست اعتراضات مردمی لبنان اهمیت فراوان داشت. این رسانه ها همچنان فعال، کارآمد، و اثرگذار هستند و به موازات و همزمان با تحولات جامعه لبنان، به پوشش آنها می پردازند.
تصویر اصلی از Pexels، با مجوز Jo Kassis.
مقالات بیشتری نوشته
