در گرماگرم جنگ روسیه علیه اوکراین، رسانه های دولتی روسیه در حال تلاش برای توجیه این حمله هستند. همزمان، این روزها بسیاری از روسها کشورشان را ترک می کنند. اندیشه و نظرات آنها و دیدگاهشان درباره جنگ اوکراین مورد پوشش خبری چندانی قرار نگرفته است.
در تلاشی برای مستند کردن آنچه آن را «واقعیت شکسته» خوانده، Linor Goralik (لینور گورالیک) از تفلیس گرجستان رسانه ای را به نام Exodus 22
تاسيس کرده و طی آن روایت کسانی را منتشر می کند که روسیه را به مقصد کشورهای همسایه مثل گرجستان، ارمنستان، ترکیه و اسرائیل ترک کرده اند. گورالیک این روایات را به شکل مجموعه ای از داستانهای کوتاه منتشر می کند. تاکنون سه مجموعه از این مجموعه داستانها منتشر شده اند و یکی مجموعه دیگر نیز به زودی منتشر خواهد شد.
گورالیک به آی جی نت گفت که پیش از سفر به هر کشور تازه ای، در حساب فیس بوکش می نوشته که در حال انجام این طرح است و از دوستانش در فیس بوک می خواسته اگر کسی را می شناسند که اخیرا از روسیه مهاجرت کرده است، او را به وی معرفی کنند تا بتواند با او صحبت کند.
او می گوید حدود یک هفته در هر کشور اقامت گزیده و طی آن مدت بین ۵۰ و ۶۰ نفر صحبت کرده است و روزی پنج تا شش دیدار رو در رو داشته که شامل دیدارها و گفتگوهایی با چندین نفر در مکان های مختلف بوده است.
مجموعه داستانهای کوتاهی که او در حال نوشتن، گردآوری و انتشار آنها بوده است، نشانگر ابهام و اضطرابی است که مصاحبه شوندگان وی با آنها مواجهند و نشان نگرانی آنها از هراسناکتر شدن شرایط است.
گفتگوی آی جی نت با گورالیک را پیرامون این طرح و طرحهای دیگرش از جمله ROAR اینجا می خوانید.
Exodus 22
هانا والینتز: چرا نام مصاحبه شوندگان را فاش نمی کنید؟
لینور گورالیک: به سه دلیل. اول آن که برای من مهم است که مصاحبه شوندگان بتوانند به راحتی حرف خود را بزند. دوم، برای اجتناب از گفتگوهای نامطلوبی بعدی در مورد آن که چه کسی چه حرفی زده است. و سوم به این دلیل که می خواهم از آنها در برابر مزاحمت های عوامل و عناصر دولت روسیه در امان نگاه دارم.
بعد از انتشار هر مجموعه جدید داستان کوتاه، موجی از مقالات موافق دولت روسیه منتشر شد که در آنها به موضوعات داستانهای من اهانت شده بود. من نمی خواهم آنها را گرفتار چنین عواقبی کنم.
مردم در فرار از ر وسیه از چه چیزی فرار می کنند؟
دلایل گوناگون وجود دارد، اما بسیاری به یکی از این سه دلیل فرار می کنند: یکی آن که نمی خواهند در کشور سرکوبگری که این جنگ وحشتناک را به راه انداخته است، زندگی کنند. دوم خود سرکوبی که در آن کشور وجود دارد. سوم آن که حس می کنند ممکن است سرکوبگری حتی سنگینتری در راه باشد که خود مردم نام آن را وحشت بزرگ دوم نامیده اند. با کسانی صحبت کرده ام که به خاطر یک توییت یا یک نظر روی فیس بوک به اداره پلیس فراخوانده شده اند، وحشت بزرگ اشاره ای به استالین و سال ۱۹۳۷ است.
کسانی که با آنها مصاحبه می کنید، چه احساساتی دارند؟
نمی خواهم کلی گویی کنم و هر فردی شرایط خاص خود را دارد، اما بسیاری از کسانی که من با آنها مصاحبه کردم، به نظر سردرگم می آمدند و بسیاری از آنها احساسات قوی نسبت به رویدادهای روسیه و اوکراین داشتند و اغلبشان نیز کاملا حق داشتند که از آینده بترسند.
من برای آنها نگرانم چون بسیاری از آنها قادر نخواهند بود خارج از روسیه بمانند، چه برسد به آن که بخواهند حق شهروندی کشور دیگری را به دست آورند.
بسیاری از آنها مسلما برای تامین زندگی خود دچار مشکل خواهند شد و همین الان هم بعضی کارشان را از دست داده اند. عده زیادی نمی خواهند تحت حاکمیت رژیم کنونی بازگردند و برخی اظهار کردند که احساس سردرگمی می کنند و در شرایطی نامعلوم به سر می برند، و من بسیار نگران آنها هستم.
ROAR
طرح دومی پیرامون جنگ
دومین پروژه گورالیک با موضوع جنگ
نام دارد که محفف «نشریه مرور هنرهای اپوزیسیون روسیه» است. او می گوید این نشریه توسط ۷۰ داوطلب اداره می شود و با فرهنگ رسمی و اداری وفادار به رژیم روسیه مخالفت می کند که با پروپاگاندا افکار افراطی خود را به خورد جامعه می دهد و به نفع دولت جنایتکار روسیه عمل می کند.
نخستین شماره «رور» با تمرکز بر تجاوز روسیه به اوکراین در اواخر آوریل منتشر شد. روز بعد از آن این وبسایت مورد حمله دولت روسیه قرار گرفت. بسیاری از مصاحبه شوندگان این نشریه خواسته اند نامشان فاش شود، با آن که در روسیه زندگی می کنند. این نشریه به سه زبان منتشر می شود و ترجمه ایتالیایی شماره دوم آن نیز در دست انجام است.
به نظر می آید که پیرامون روسهایی که مخالف جنگ کشورشان با اوکراین هستند کمتر نوشته می شود. جایگاه آنها را در اجتماع چگونه می بینید؟
یکی از دلایلی که ما رور را فعال کردیم این بود که نشان دهیم روسهایی هستند که مخالف این جنگ و رژیم روسیه هستند و از صحبت کردن در مورد این مخالفت نیز هراسی ندارند. ما مطمئن نیستیم که صدایشان شنیده شود اما معتقدیم مهم است که نویسندگانمان بتوانند شعر، موسیقی و کارهای هنری دیگرشان را منتشر کنند.
موضوع شماره دوم نشریه ما «مقاومت در برابر خشونت» است.
ما می خواهیم نویسندگان نشریه علاوه بر جنگ اوکراین، فرصتی برای صحبت کردن درباره سرکوب در روسیه نیز داشته باشند، و پیرامون خشونت علیه شهروندان روسیه نیز بتوانند صحبت کنند؛ خشونتی که در یک کشور آغاز می شود و به حمله به کشوری دیگر می انجامد.
مجموعه آثاری که برای شماره دوم نشریه فراهم آورده ایم، بسیار غنی و قوی است و با آن که ایده «نه به جنگ» ایده مهمی در خلق این کارها بوده است، تنها ایده خلاق پشت آنها نبوده است بلکه پذیرش مسئولیت فردی برای رفتارهای جمعی و انفرادی در جامعه نیز بخشی از این موضوع است.
طرح های دیگر با تم جنگ
گورالیک بر روی چند طرح دیگر هم که مربوط به تجاوز روسیه به اوکراین است کار می کند، و در همه آنها قصد دارد از صدای افراد برای ایجاد و نگهداری تصویری از رویدادهای امروز استفاده کند.
او می گوید تجارب شخصی در قیاس با روایات رسمی بسیار مهمتر هستند و می افزاید که عمیقا باور دارد که هر عصری بیش و پیش از هرچیز از روایات شخصی افرادی آموخته می شود که در آن زندگی کرده اند و او نیز به نوبه خود تلاش می کند در این راستا اثرگذار باشد.
آیا داستان محبوبی در میان داستان هایی که به دستتان رسیده، دارید؟
موضوع مورد علاقه من داستانهایی است درباره والدینی که از فرزندانشان که مهاجرت را انتخاب کرده اند، ناراضی هستند. اما شمار اندکی از این داستانها نیز حکایت والدینی است که از خواست فرزندانشان برای ترک روسیه حمایت کرده اند و هر آنچه می توانستند، برای کمک به آنها انجام داده اند و حتی پس انداز خود را به آنها داده اند.
چه ویژگی را درباره این داستانها دوست دارید؟
که با هم بودن لزوما به معنای بودن در یک مکان جغرافیایی نیست. با هم بودن معنادارتر از این است و شامل حمایت، درک متقابل، و ارزش های مشترک می شود که همه، روایاتی الهام بخش هستند.
برای درک مردم روسیه از سوی کسی که خارج از روسیه تلاش می کند این مردم را درک کند، چه چیز ضروری است؟
اول آن که این مردم متفاوتند. جمع بندی کردن مردم واقعیات را مخدوش می کند. دوم آن که باید دقت داشت که مردم روسیه از رژیم کنونی کشورشان، از جنگ و از دولت بیزارند. آنها که می دانند و می توانند، هر آنچه در توان دارند به کار می گیرند تا شرایط را تغییر دهند.
ممکن است این تلاش ها مثل قطره ای در دریا باشد اما هنوز می تواند دریا را پاکیزه کند. کنشگری، حمایت متقابل و خلاقیت؛ اینهاست که به عقیده من آغاز سقوط رژیم های سرکوبگر است.
این مقاله ابتدا به زبان روسی منتشر شده و بعد به انگلیسی ترجمه شده است.
تصویر از آنسپلش، عکاس: Jakub Ivanov.
مقالات بیشتری نوشته
