راستی آزمایان و خبرنگاران تحقیقی در برزیل در فضای سیاسی قبل و بعد از انتخابات ریاست جمهوری آن کشور (که روز هفت اکتبر برگزار شد)، بی وقفه می کوشیدند تا با انتشار اطلاعات کذب یا نادرست مبارزه کنند. اما این کار بسیار دشوار بود، تا زمانی که یک نرم افزار رباتیک توییتری به نام Fátima فعال شد. نام این نرم افزار، مختصر شده‌ی Fact Machine (فکت ماشین یا ماشین واقعیت) است و کار آن این است که به دنبال توییت‌هایی بگردد که به گزارش‌های نادرست یا غیردقیق اینترنتی پیوند خورده اند. وقتی یکی از آن‌ها را پیدا می کند، در پاسخ، به طور خودکار، پیام کوتاهی می فرستد و لینکی به اطلاعات درست را همراه پاسخش می کند. این، راه آشنایی اغلب کاربران با این نرم افزار بوده است. تعدادی از کاربران به دنبال دریافت توییت فاتیما، توییت خود را اصلاح کرده اند و بعضی از آن‌ها حتی از فاتیما تشکر کرده اند.
تایی نالون که بنیانگذار و سردبیر Aos Fatos است که یک نهاد نوپای رسانه‌ای است، می گوید که دوران انتخابات حیاتی‌ترین زمان نیاز به بررسی واقعیات و انجام کار راستی آزمایی خبری است.
فاتیما از یک پایگاه داده نیرو می گیرد که پیوسته از سوی راستی آزمایان Aos Fatos روزآمد می شود. این ربات هر ساعت توییتر را جستجو می کند. نزدیک به ده هزار کاربر توییتر فاتیما را دنبال می کنند، و چندین مقام و مسئول هم در میان آن‌ها هستند.
تا پیش از برگزاری انتخابات برزیل، این ربات بیش از یک هزار و هشتصد توییت نادرست را اصلاح کرده بود. اولویت این نرم افزار، توییت‌هایی بود که بیشتر ری توییت شده بودند یا از حساب‌های کاربری پرمخاطب فرستاده شده بودند.
برای ساختن این نرم افزار، نالون و Pedro Burgos که دوره‌ی خبرنگاری نایت را در مرکز بین‌المللی خبرنگاران گذرانده، با هم‌کاری یکدیگر و حمایت طرح خبری گوگل این نرم افزار را ساختند و یک هفته پیش از برگزاری انتخابات هم نسخه‌ی پیام رسان فیس‌بوکی آن را فعال کردند که به مردم راهنمایی‌هایی برای ارزیابی دقت اخبار، تصاویر و ویدیوهایی که در اینترنت با آن‌ها برخورد می کنند، ارائه می دهد.
بورگوس ایده‌ی این کار را از دوران رقابت های انتخاباتی ریاست جمهوری آمریکا به دست آورد، وقتی اعداد و نمودارهایی را در چالش با گفته های دونالد ترامپ منتشر کرد و متوجه شد که تا چه اندازه می تواند تاثیر مثبتی بر شفاف سازی و آگاهی رسانی داشته باشد.
هدف Aos Fatos آن است که امکانات نرم افزار فاتیما را بیشتر کند تا امکان راستی آزمایی در لحظه وجود داشته باشد. این طرح اخیرا برنده ی یک وام بلاعوض از مرکز بین‌المللی راستی آزمایی هم شده که از راه آن می تواند امکانات و قابلیت‌هایش را گسترش دهد.
خانم نالون می گوید: «با آن‌که مشکل انتشار اطلاعات نادرست مشکلی مزمن است، به نظر من ما با هم می توانیم با آن مبارزه کنیم، و این کار را با هم می توانیم انجام دهیم.»
نرم افزار فاتیما را می توانید در توییتر دنبال کنید و فعالیت آن را از نزدیک ببنید: fatimabot@.
تصویر اصلی از صفحه‌ی توییتر فاتیما.