قصد اولیه ژان ساموئل مانتور (Jean Samuel Mentor)، خبرنگار اهل هائیتی، فعالیت در حرفه خبرنگاری نبود. در اوان جوانی و آغاز کارش، آرزو داشت پزشک شود، اما گرفتن مدرک پزشکی در هائیتی به طرز وحشتناکی گران بود. به همین علت، مانتور مسیرهای جایگزین را در نظر گرفت و سرانجام تحصیل را در دانشکده خبرنگاری شروع کرد؛ هرچند خانواده‌اش که فکر می‌کردند خبرنگاری حرفه خطرناکی است دارد و در عین حال سودی ندارد، با تصمیم او مخالف بودند.
مانتور از سال ۲۰۱۷ که پا به عرصه خبرنگاری گذاشته، با پشتکار از زندگی روزانه شهروندان هائیتی برای رسانه Haitinews2000 گزارش تهیه کرده است. او سال گذشته به سِمت مدیریت بخش خبر این رسانه ارتقاء یافت. مانتور یکی از اعضای فعال انجمن پاملا هاوارد پیرامون خبرنگاری بحران هم هست که شاخه‌ای از مرکز بین‌المللی خبرنگاران است و به زبان فرانسه فعالیت می‌کند. این انجمن، مانتور را راهنمایی کرده و بر گزارش‌های او تأثیرگذار بوده است.
در رقابت امسال جایزه بایو برای خبرنگاران جنگ، گزارش رادیویی مانتور تحت عنوان Haïti: le corps des femmes, terrain de guerre des bandits: «هائیتی: بدن زنان، میدان جنگ راهزنان» جایگاه سوم را به دست آورد. این جایزه معتبر به خبرنگارانی اهدا می‌شود که برای ارائه اطلاعات آزاد، جان خود را به خطر می‌اندازند و در شرایط پر چالش و خطرناک کار می‌کنند.
فعالیت خبرنگاری مانتور، در حس مسئولات عمیق وی برای خدمت همگانی و کمک به رفاه جامعه ریشه دارد. با او درباره رویکردش به خبرنگاری، کار به عنوان خبرنگار در هائیتی، و اثرات همکاری با انجمن خبرنگاری بحران بر کار وی، صحبت کرده‌ام. این گفتگو را در ادامه این مطلب می‌خوانید.
بیشتر بخوانید: خبرنگار برگزیده ماه: آرپان راچمان
گزارش‌های شما چه ارزش‌هایی را بردارد؟
من به استقلال کاری و دوری گزیدن از فشارهای خارجی، چه سیاسی باشد، چه اقتصادی یا غیر از آن، متعهد هستم. کار من بر اساس صداقت و شفافیت است و تلاش می‌کنم از روابطی که ممکن است استقلال حرفه‌ای مرا به خاطر بیندازند، اجتناب کنم. سنگ بنای فعالیت خبرنگاری من، احترام عمیق به اصول اخلاقی حرفه خبرنگاری است؛ از جمله احترام به حریم خصوصی، کرامت انسانی و انصاف، و همچنین دقت، صداقت، استقلال در تهیه گزارش و حس مسئولیت اجتماعی. اینها مهمترین اصول فعالیت من هستند و به تقویت اعتماد و اعتبار اطلاعاتی که ارائه می‌کنم، کمک می‌کنند.
به عنوان خبرنگاری جوان در هائیتی، با چه مشکلاتی مواجه شده‌اید؟
چالش اصلی فرا راه من به عنوان یک خبرنگار جوان در هائیتی، دسترسی محدود به اطلاعات است، که مشکل‌زاست از این رو که بخشی اساسی از حرفه ماست. در کشور من، اطلاعات همواره و پیوسته در دسترس نیست. در عین حال، یکی از چالش‌های عمده کار من آن است که به ندرت می‌توانم برای تهیه گزارشی، از مردم عادی پاسخ پرسش‌هایم را بگیرم یا آنها را متقاعد کنم که در مورد رویداد خاصی که شاهد آن بوده‌اند، شهادت بدهند.
من در بورکینافاسو هم تجربه مشابهی داشتم و با مشکل محدودیت دسترسی به اطلاعات مواجه بودم. وقتی می‌خواهم گزارشی را راستی‌آزمایی کنم، مجبور می‌شوم که به نقل قول‌های مقامات دولت اتکا کنم، چون به همه اطلاعات مورد نیازم دسترسی ندارم.
در جریان کار حرفه‌ای خود از آی جی نت بهره برده‌اید؟
من با استفاده از فرصت‌هایی که در آی جی نت منتشر می‌شوند، از جایزه سال ۲۰۲۳ بایو برای خبرنگاران جنگ مطلع شدم و در رقابت برای کسب آن به مقام سوم رسیدم. در مسیر حرفه‌ای‌ام، آی جی نت نقش مهمی داشته و مرا ترغیب کرده که در رقابت‌های مهم بین‌المللی شرکت کنم یا برای به‌دست آوردن فرصت‌های گوناگون اقدام کنم.
آی جی نت برای من مثل پنجره‌ای است که به سوی قلمرو خبرنگاری بین‌المللی باز شده است. از این وبسایت سپاسگزارم که طی سال‌ها، دانش و امکان کسب تجارب گوناگون را به من ارائه کرده است.
شما عضو انجمن فرانسه‌زبان خبرنگاری جهانی بحران هستید. تجربه‌‌تان در این انجمن چه بوده است؟
بعد از آن که برنده جایزه سازمان بین‌المللی فرانسه‌زبانان یا OIF شدم، به بورکینافاسو سفر کردم تا تجربیاتم را در اختیار یک اتاق خبری قرار بدهم. بعد از آن، تمایل من به برقراری ارتباط با خبرنگاران خارجی افزایش یافت. این تمایل، ناشی از اشتیاق من نسبت به رشد و تکامل حرفه‌ای به عنوان یک خبرنگار بین‌المللی بود. طی این تلاش‌ها، در ماه مارس سال ۲۰۲۲ این انجمن را یافتم. اوایل، در فیس‌بوک با آنها در تعامل بودم، بعد با کاسی بالائو (Kossi Balao)، رئیس این انجمن، ارتباط برقرار کردم و سرانجام به صفحه انجمن در فیس‌بوک و گروه آن در واتس‌اپ پیوستم.
وبینارهای متعدد این جامعه مجازی، مهارت‌های خبرنگاری مرا به شکلی اساسی بهبود بخشیده است. این برنامه‌ها نه تنها بینش‌های ارزشمندی را در اختیار من قرار داده، بلکه در یافتن زاویه‌های متقاعدکننده برای تهیه گزارش‌های خبری به من کمک کرده‌اند. مهارت‌هایی را که از طریق این وبینارها به دست آورده‌ام، زمینه کاری مرا به طرز چشم‌گیری غنی ساخته و مرا برای کار مؤثر بر روی موضوعات مختلف، پوشش خبری شرایط پرچالش به شیوه‌ای امن و سالم برای خودم، و بهبود کلی کیفیت گزارش‌گری‌ام، توانمند ساخته است. برای مثال در یک کار مشترک که اخیراً با یک روزنامه درباره مداخله پلیس کنیا در امور و اوضاع جاری هائیتی انجام دادم، یکی از همکارانم در این انجمن به من کمک کرد که نمایندگان مجلس و سازمان‌های حقوق بشری در کنیا را بیابم.
بیشتر بخوانید: توصیه‌هایی برای خبرنگارانی که خارج از شهرهای بزرگ کار می کنند
کدام برنامه این انجمن به طور خاص برایتان کارآیی داشته؟
اوایل پیوستن به این انجمن، در وبینارهای متمرکز بر جنوب جهان (کشورهای در حال توسعه یا کم درآمد) شرکت می‌کردم. باید اقرار کنم که اوایل احساس می‌کردم از دیگران عقبتر هستم و تجربه لازم را ندارم و این، باعث می‌شد درک برخی از مفاهیم برای من چالش‌برانگیز باشد. با وجود این، به شرکت در این وبینارها متعهد ماندم.
یادم هست که روزی، اعلان یک وبینار درباره خبرنگاری طولانی مدت در این انجمن توجهم را به خود جلب کرد و به آن علاقمند شدم. از آنجا که قبلاً یک دوره آموزشی خبرنگاری تحقیقی را تکمیل کرده بودم، به نظرم رسید که می‌توانم این مهارت با ارزش را به دیگر مهارت‌هایم اضافه کنم. در این وبینار دو خبرنگار فرانسوی صحبت می‌کردند و بینش آنها، مهارت‌های مرا تقویت کرد، چرا که توصیه‌های آنها مستقیماً در کار حرفه‌ای من قابل اجرا بودند. من در هائیتی زندگی می‌کنم: کشوری که همانطور که می‌دانید، کار به عنوان خبرنگار به علت بحران پیچیده جاری در این کشور، بسیار چالش‌انگیز است.
یک مثال دیگر، وبیناری بود که با تمرکز روی آزادی مطبوعات تحت نظام‌های مستبد، برگزار شد. این جلسه در عمیق‌تر ساختن درک من از چالش‌های فرا راه خبرنگارانِ فعال در فضاهای سرکوب‌گر، نقش اساسی داشت. من در زمینه محافظت از محرمانه ماندن منابع (مصاحبه‌شوندگان)، دور زدن سانسور و کوشش برای پیاده کردن آزادی بیان در شرایط پرتنش، مهارت‌های با ارزشی کسب کردم. باید بر تأثیر وبیناری هم به نام «با کمبود انگیزه برای نوشتن گزارش چه کار کنیم؟» تأکید کنم. این جلسه فوق‌العاده غنی بود و راهبردهایی را برای فائق آمدن بر شرایطی که با کمبود ایده و خلاقیت مواجه می‌شویم، ارائه کرد. من درباره منابعی که می‌توان از آنها ایده و انگیزه گرفت، به‌کارگیری شیوه‌های تعامل و همفکری با همکاران، و حفظ خلاقیت حتی هنگام مواجهه با چالش‌ها، اطلاعات ارزشمندی به دست آوردم.
ما وبیناری آموزشی درباره پوشش بحران‌های سیاسی و امنیتی برگزار کردیم که شما هم در آن شرکت کردید. این وبینار به شما چه کمکی کرد؟
این دوره آموزشی بسیار مورد توجه من قرار گرفت. طی آن مهارت‌هایی را فرا گرفتم که موفق شدم به‌کمک آنها در مناطق پر چالش یک گزارش رادیویی و چندین گزارش نوشتاری را تهیه کنم. یکی از این گزارش‌ها هم در فهرست نهایی برگزیدگان برای کسب جایزه معتبر «بایو کالوادوس برای خبرنگاران جنگ» قرار گرفت. گزارش دومم با نام «سورس مِتالِس: دره مرگ در هائیتی» نیز با استقبال زیادی مواجه شد. توصیه‌ها و تجربیاتی که رافائل اِم‌وگو (Raphaël Mvogo)، خبرنگاری مجرب، در جریان این وبینار در اختیار ما گذاشت، به من مهارت‌هایی را آموزش داد که به کمک آنها توانستم به محل بروم، اطلاعات مهم و مؤثر را جمع‌آوری کنم، در امان و سالم بمانم و برای تکمیل گزارش بازگردم.
چه توصیه‌های دیگری برای خبرنگاران دارید؟
- اصول اخلاق حرفه‌ای خبرنگاری را مراعات کنید.
- هنگام تهیه گزارش، تلاش کنید به منابع (مصاحبه‌شوندگان) متعددی دست یابید.
- کنجکاوی پیوسته و تعهد به یادگیری مستمر را در خود پرورش دهید.
- موضوعات تازه را کاوش کنید و به درک خود را از رویدادهای جاری، عمق بدهید.
- برای راستی‌آزمایی، شیوه‌های دقیقی را به کار گیرید. به یاد داشته باشید که دقت، مهمترین اصل خبرنگاری است.
- واقعیت‌ها را با دقت بررسی کنید و خطاهای احتمالی را فوراً تصحیح کنید.
- با خبرنگاران و کارکنان نهادهای رسانه‌ای روابط خوبی برقرار کنید و فعالانه در مجامع خبرنگاری شرکت کنید. با متخصصان و کارشناسان معتبر در تماس باشید.
- همواره در جریان ایجاد یا ظهور ابزارها و فن‌آوری‌های نوین خبرنگاری باشید.
- به کاری که انجام می‌دهید، علاقمند باشید و اشتیاق حرفه‌ای خود را تقویت کنید.
تصویر از ژان ساموئل مانتور
این مطلب نخست در وبسایت فرانسه آی جی نت منتشر شد و برای انتشار در سایت‌های دیگر آی جی نت، به زبان‌های دیگر برگردانده شده است.
مقالات بیشتری نوشته
