پوشش خبری فاجعه، اندوه، و رنج قربانیان، درمیان فعالیتهای مهم خبرنگاران است. بسیاری از خبرنگاران، برای تهیه گزارش از این وقایع، شخصاً بهای سنگینی می پردازند، به ویژه در مناطقی که خشونت بخشی از زندگی روزمره است.
در روز ۱۶ دسامبر ۲۰۱۴، وقتی تفنگداران طالبان در پیشاور، در شمال پاکستان، به یک مدرسه دولتی هجوم بردند و ۱۴۴ تن را کشتند که اغلب آنها کمتر از ۱۶ سال داشتند، رسانه های پاکستان در معرض آزمایش سنگینی قرار گرفتند. این حمله ی بی شرمانه، سراسر جهان را تکان داد.
پوشش خبری این حمله با مراسم ترحیم قربانیان پایان نیافت. خبرنگاران پاکستانی ده ها گزارش درباره عزاداری والدین قربانیان و بازماندگانی که «جهنم را به چشم دیده بودند»، تهیه کردند. گزارش هایی که اغلبشان جزئیات وحشتناکی داشتند.
دکتر میان مختارال حق عازمی، یکی از روانپزشکان ارشد بیمارستان لیدی ردینگ، بزرگترین بیمارستان پیشاور، به بی بی سی گفته است:«از زمان این حمله تاکنون، بیمارستان لیدی ردینگ، به بیش از ۵۰۰ تن از والدین و کودکانی که گرفتار اضطراب، افسردگی یا تنش روانی پس از حادثه هستند، خدمات رواندرمانی ارائه داده است.» دکتر عازمی می گوید به عقیده او تعداد کسانی که از تبعات این قتل عام رنج می برند، به هزاران نفر می رسد، و خبرنگاران هم در میان این عده هستند.
آتیکا رحمان، یکی از سردبیران وبسایت داون.کام، در وبلاگی درباره اثرات روانی این رویداد بر خبرنگاران نوشته است. او در نوشته هایش در این وبلاگ، بر خبرنگارانی تمرکز کرده که پروژه شش ماهه ای را به نام ۱۴۴ داستان تکمیل کردند. این پروژه مجموعه گزارشی بود که به معرفی هر یک از قربانیان این قتل عام اختصاص داشت و همزمان با اولین سالگرد حمله به مدرسه، منتشر شد.
رحمان می گوید که برای خبرنگارانی که در پیشاور روی این پروژه کار می کردند، تهیه این گزارش ها به معنای دیدار با خانواده قربانیان و گرفتن اطلاعات بیشتری درمورد تک تک آنها و بازگویی این درد و رنج آنها بود، قربانیانی که بیشترشان کمتر از ۱۶ سال داشتند.
رحمان همچنین گفت:«این خبرنگاران بعدها برایم تعریف کردند که وقتی گریه مادر و پدر قربانیان را می دیدند، گریه شان می گرفت. آنای گفتند که گاهی کابوس می دیدند و گاهی حس می کردند دارند تعادل روانی شان را از دست می دهند.»
برای بعضی خبرنگاران پاکستانی، وحشت همیشه پشت درب خانه اشان است.
فرزانه علی، سردبیر باسابقه و رئیس دفتر عاج تی وی در پیشاور، احساسات خود هنگام پوشش خبری حمله به مدرسه در پیشاور را در مقاله ای برای وبسایت آکادمی دویچه وله آلمان چنین توصیف می کند:«شوکه کننده بود. همه جا دست و پای قطع شده، روی زمین افتاده بود و زن ها وبچه ها گریه می کردند. من با نزدیک ۱۰۰ خانواده قربانی صحبت کردم...احساس ضعف و افسردگی شدیدی داشتم و بعد نگران پسر ۱۵ ساله خودم شدم. چند روز مرخصی گرفتم تا بتوانم از شهر بروم بیرون و با خانواده ام وقت بگذرانم.» خانم علی بعد از این حمله، در پیشاور، در کار- گروهی با موضوع خبرنگاری و تراما شرکت کرد.
خبر خوب آن است که برای خبرنگارانی که خشونت و رنج قربانیان را پوشش می دهند، حمایت ها و منابع کمکی فزاینده ای وجود دارد. بخشی از این حمایت ها از منابع محلی می آید. دانشکده خبرنگاری و ارتباطات جمعی دانشگاه پیشاور، یک مرکز ترامای ویژه خبرنگاران حرفه ای را اداره می کند. تاکنون، ۴۰ خبرنگار در این مرکز دوره دیده اند.
منابع متعدد اینترنتی هم وجود دارد. از آن جمله، اینها:
راهنمای پوشش بحران و فاجعه ی مرکز بین المللی خبرنگاران: به طور مفصل به مسائل پیرامون خبرنگاری و فشار روانی می پردازد، از جمله به علائم فشار روانی، واکنش های پس از دیدن خشونت، توصیه هایی برای مراقبت از خود و حمایت از همکاران.
فصل ۱۰ دفترچه ایمنی کمیته حفاظت از خبرنگاران به بررسی نشانه های استرس می پردازد و توضیح می دهد که خبرنگاران حرفه ای چگونه می توانند مراقب خود و یکدیگر باشند.
مرکز اخلاق روزنامه نگاری دانشگاه ویسکانسین هم یک دفترچه راهنمای مسائل اخلاقی پیرامون تراما در خبرنگاری ارائه داده است.
مرکز خبرنگاری و ترامای دارت بخش های ویژه ای برای خبرنگارانی دارد که تنش های خشونت بار و فجایع را پوشش می دهند. این بخش ها، شامل توصیه هایی است که به خبرنگاران می آموزد چگونه می توانند هنگام تهیه گزارش از قربانیان و بازماندگان، آسیب به خود را به حداقل برسانند. یکی از فصل های راهنمای مرکز دارت، توصیه هایی به خبرنگاران برای مراقبت از خود در وقایع تنش زا نام دارد. این فصل، بر مبنای تحقیقاتی تدوین شده که روی مقاومت و سلامت روانی خبرنگاران حرفه ای در محل گزارش انجام گرفته است. این راهنمایی ها برای شروع، مفید است.
یادداشت سردبیر: شری ریکیاردی، (نویسنده این مقاله)، یکی از نویسندگان راهنمای پوشش بحران و فاجعه ی مرکز بین المللی خبرنگاران است.
تصویر از فلیکر با مجوز
مقالات بیشتری نوشته
