جام جهانی فوتبال زنان روز پنج‌شنبه گذشته (۲۰ ژوییه) رسماً افتتاح شد. در این بازیها که در استرالیا و نیوزیلند برگزار می‌شود، ۳۲ تیم از کشورهای جهان برای دریافت جام با هم رقابت می‌کنند. برخلاف سال‌های گذشته، در برزیل همه نگاهها به این رقابت دوخته شدهاند.
اما درباره زنان خبرنگاری که این جام جهانی را پوشش می‌دهند، و در کل، درباره خبرنگاران ورزشی زن در این کشور چه می‌دانیم؟ آیا در زمینه حضور زنان در خبرنگاری ورزشی پیشرفتی ایجاد شده است؟ آیا این جام جهانی به تسریع تغییرات مثبت خواهد انجامید؟
رسانه‌های برزیلی امسال، این جام جهانی را به گونه‌ای پوشش می‌دهند که تاکنون سابقه نداشته است. به همین ترتیب، حضور تیم ملی برزیل در جام جهانی امسال با تغییرات قابل توجهی همراه بوده و از سوی کنفدراسیون فوتبال برزیل، تاریخی خوانده شده است. برای مثال، این تیم امسال در آستانه جام جهانی، در مجتمع فوتبال گرنژا کماری (Granja Comary football complex) که به طور سنتی تیم مردان در آن تمرین می‌کند، تمرین کرد؛ بازیکنان، لباسهایی با طرح‌های تازه خواهند پوشید و تیمشان، کارکنانی دارد که برای ارتقاء سلامت و بازی به آنها کمک می‌کنند.
«کار پر زحمت»
ونِسا رایشی (Vanessa Riche)، خبرنگار برزیلی، می‌گوید که هرچند حضور زنان در خبرنگاری ورزشی رشد کرده است، این پیشرفت، راحت به دست نیامده است و «این کار پر زحمت از سوی اولین مجریان زن، آغاز شد.»
رایشی، برای بهبود این وضعیت راه درازی را پیموده است. در سال ۲۰۰۲ وی به یک طرح آزمایشی دعوت شد تا در زمینه پوشش جام جهانی فوتبال مردان کار کند. او در این باره می‌گوید: «ما همه آزمایشها را در خفا انجام می‌دادیم، زیرا ایده این بود که در یک مسابقه فوتبال، یک مجری زن کار خود را آغاز کند. ببینید که برای رسیدن به جایی که هستیم، چه راه طولانی را طی کرده‌ایم.» رایشی برای پوشش خبری جام جهانی مردان در سال ۲۰۱۸، یک برنامه آموزشی برای مفسران زن ساخت که نزدیک به ۳۰۰ تن برای شرکت در آن درخواست دادند. وی می‌گوید: «وقتی شبکه ورزشی فاکس (FOX) و تی‌ان‌تی (TNT) برنامه‌هایشان را [با حضور زنان] آغاز کردند، تمام شبکه‌های دیگر احساس کردند که موظف هستند گوینده زن داشته باشند. اما تنها در سال ۲۰۲۱ و بعد از آن که رِناتا سیلویرا (Renata Silveira)، یکی از کارآموزان من، در تلویزیون گلوبو (Globo) مجری شد، توانستیم حضور زنان را در مسابقات فوتبال جا بیاندازیم.»
رایشی با به یاد آوردن سختی‌هایی که در جریان پوشش خبری جام جهانی مردان در سال ۲۰۱۸ کشید، می‌گوید: «نظراتی دریافت می‌کردیم که در پی بی‌ارزش ساختن کار ما بودند، مثل: خُب، تا اندازه‌ای بازی رو می‌فهمی!، و یا ما به صدای تو عادت نداریم.»
با آن که پیشرفتهایی حاصل شده، فائق آمدن بر فرهنگِ چیره بر ورزش، کاری دشوار است. به گفته رایشی: «زنان در خبرنگاری ورزشی جایگاه مشخصی نداشته‌اند.»
بیشتر بخوانید: خبرنامه تازه «از زنان بپرسید» به تنوع منابع خبرنگاران کمک می‌کند
پیشرفت در فوتبال برزیل
در باشگاههای فوتبال برزیل هم پیشرفتهایی حاصل شده است و بر همین اساس، تیم‌های زنان این باشگاهها اکنون در مسابقات ملی شرکت می‌کنند. امروزه زنی به نام لارا زاگو (Laura Zago)، نماینده بخش مطبوعات کنفدراسیون فوتبال برزیل، در تمام موضوعات مربوط به جام جهانی زنان کار می‌کند. به عقیده او، اکنون زمانی است که زنان باید جایگاه خود را در این زمینه، تثبیت کنند. زاگو می‌گوید: «روشن است که هنوز تعداد [خبرنگاران ورزشی زن] به اندازه دلخواه نرسیده است، اما شماری از زنان هستند که در پُست‌های بسیار باثباتی مشغول کار هستند.» او می‌افزاید که این تغییرات می‌تواند به زنان جوان خبرنگار و دانشجویان خبرنگاری الهام ببخشد.
وی می‌گوید که با افزایش حضور زنان، خبرنگاران و دانشجویان تشویق خواهند شد که فعالیتشان را در بازار ورزش آغاز کنند، و می‌افزاید: «دیگر راهی برای عقب‌گرد وجود ندارد. اکنون زمان آن است که راه را برای زنان دیگری که بعد از ما خواهند آمد، هموار کنیم.»
برنامه‌ریزی برای برگزاری جام جهانی فوتبال زنان در برزیل
ریچل موتا (Rachel Motta)، بازیکن حرفه‌ای سابق که برای تیم Madureira در ریو‌دی‌ژانیرو توپ می‌زد، از فوتبال حرفه‌ای کناره‌گیری کرد تا برای رسانه‌ها کار کند. او اکنون خبرنگار و مفسر مسابقات ورزشی است.
موتا می‌گوید: «یکی از راهبردها برای توسعه فوتبال زنان، کاری است که وزارت ورزش انجام می‌دهد. آنها [مسئولان این وزارتخانه] نیازهای اولیه را شناسایی می‌کنند: از آمادگی گرفته تا بخشهای مختلفی مثل حرفه‌ای شدن و امور بازیکنان و کارکنان.»
وی می‌افزاید که فیفا (فدراسیون بین‌المللی فوتبال) همه سرمایه‌گذاری را که در فوتبال زنان شده است زیر نظر دارد. پیشرفتها در برزیل به این امید آغاز شده که در سال ۲۰۲۷، این کشور میزبان جام جهانی فوتبال زنان باشد. به گفته موتا: «موضوع فقط این نیست که کجا و چرا بازی می‌کنید، این هم مهم است که چه کرده‌اید تا فوتبال زنان ممکن شود.»
بیشتر بخوانید: «با هم برابر»: سلسله برنامه شبکه سی‌ان‌ان برای قوت بخشیدن به روایتهای زنان
افزایش حضور
زنان خبرنگار و گوینده در حال تثبیت جایگاه خود در خبرنگاری ورزشی هستند و در نتیجه، رسانه‌ها هم به ورزش زنان توجه بیشتری دارند. رایشی می‌گوید: «این بازار، مخاطبانی دارد و بالاخره رسانه‌ها هم به تدرج در حال درک این موضوع هستند. تلویزیون گلوبو با پخش رقابت‌های نهایی لیگ ملی فوتبال زنان و جام لیبرتادورِس (Libertadores)، چندین رکورد را از نظر تعداد تماشاگر شکسته است.»
او همچنین خاطرنشان کرد که ورزش زنان چگونه در رسانه‌ها، جایگاه‌های تازه‌ای را اشغال می‌کند. یک مثال آن، تلویزیون کَزه (Casé TV)، یکی از محبوب‌ترین کانال‌های یوتیوب در برزیل است که جام جهانی فوتبال زنان را پوشش می‌دهد.
لوئیزا سا (Luiza Sá)، یک خبرنگار شبکه اواُل (UOL) که خود از جام جهانی امسال گزارش تهیه می‌کند، تمرین تیم ملی برزیل را در مجتمع گرنژا کماری نیز پوشش داده است. او خاطرنشان کرد که در جریان این تمرینات و کنفرانس خبری که فهرست بازیکنان اعلام شد، زنان خبرنگار نسبت به همکاران مرد خود حضور بسیار گسترده‌ای داشتند.
سا می‌گوید: «برای جا افتادن هنوز هم کارهای بسیاری لازم است، چون رسانه‌ها آن گونه که به فوتبال مردان توجه دارند، به فوتبال زنان توجه نمی‌کنند. شمار خبرنگاران حرفه‌ای که برای پوشش خبری رویدادهای ورزشی زنان فرستاده می‌شوند بسیار کمتراز مردان است. اما من باور دارم که ما پیشرفت زیادی کرده‌ایم و انتظار داریم که زنان بیشتری در زمینه اخبار ورزشی کار کنند. در نشست خبری که فهرست اعضای تیم اعلام شد، بیشتر سوالات را خبرنگاران زن مطرح کردند.»
عقب‌گردی وجود ندارد
به گفته سا، این که زنان، روایتهای زنان دیگر را بازگو کنند، کلیدی است. زیرا آنها، دید متفاوتی دارند. او می‌گوید: «اکنون فرصت آن را داریم که روایت خود را بازگو کنیم. هنوز راه درازی در پیش است، اما من شاهد پیشرفت قابل توجهی هم بوده‌ام. عقب‌گردی وجود ندارد. ما راه را آغاز کرده‌ایم، جایگاه خود را یافته‌ایم و هیچ‌گاه به عقب بازنمی‌گردیم.»
رایشی می‌افزاید که زنان نمی‌خواهند خبرنگاری ورزشی را به حبابی تنها برای خود تبدیل کنند.
او می‌گوید: «ما می‌خواهیم به ما احترام گذاشته شود و زنان بیشتری وارد این مسیر شوند. همه اینها به آن‌چه که اکنون برای تیم برزیل رخ می‌دهد، به استخدام پیا سوندهاگه (Pia Sundhage)، [به عنوان سرمربی تیم فوتبال زنان برزیل]، و نزدن برچسب (دختر بیچاره) بر بازیکنان تیم ملی ارتباط دارد. سرمایه‌گذارانی هم پیدا شدهاند. وقتی به عقب نگاه کنیم، پیشرفت را می‌بینیم. اما اکنون باید بپرسیم: «با مدیریت یک زن بر برنامه‌های ورزشی تلویزیون، چقدر فاصله داریم؟»
عکاس تصویرهای منتشر شده، سِلسو پوپو بوده است. تصاویر با اجازه ونسا رایشی، لوئیزا سا، ریچل موتا و لارا زاگو منتشر شدهاند.
این مطلب نخست در وبسایت پرتغالی آی جی نت منتشر شده بود و پریسیلا بریتو آن را به انگلیسی ترجمه کرده است.
مقالات بیشتری نوشته
