موضوع رعایت قوانین حق مولف یا کپی رایت در سراسر جهان چالشی برای نویسندگان و خبرنگاران است، و آفریقا هم از این چالش مستثنی نیست. خبرنگاران در این میان از هر گروه خلاق دیگری بیشتر در معرض خطر سرقت ادبی و پایمال شدن حق مولف قرار دارند.
امانوئل ابو هاکسون که خبرنگاری آفریقایی است، در مقالهای که از سوی شبکهی خبرنگاری اخلاقی منتشر شده، به مشکلات مطبوعات اشاره کرده است:
«وقتی ساعت شش صبح بیدار می شوی و می بینی که برنامهی خبری رادیو سرخط تمام اخبار صفحهی اول روزنامهات را پخش کرده، از فروش روزنامه ناامید می شوی. وقتی می توان به رایگان اخبار را شنید، چه ضرورتی به خرید روزنامه هست؟»
در ژوهانسبورگ، دو رسانهی رقیب موضوع حق مولف را به دادگاه برده اند و هر طرف دعوی مدعی شده که طرف دیگر قانون سال ۱۹۷۸ کپی رایت آفریقای جنوبی را نقض کرده است. این پرونده سبب شده که قوانین حق مولف در آن کشور از سوی دولت مورد بازبینی قرار گیرد و به بحث و بررسی گذاشته شود.
در واکنش به این تحول، شبکهی خبرنگاری اخلاقی با مشارکت بنیاد تامسون و فدراسیون خبرنگاران آفریقایی یک دورهی آموزشی را برای کمک به درک بهتر خبرنگاران از قوانین حق مولف فعال کرده اند که رایگان است و توسط کریس الیوت که مدیر شبکهی خبرنگاری اخلاقی است تدریس می شود و در وبسایت بنیاد تامسون قابل مشاهده است. چند کارشناس کپی رایت هم در این دوره مورد مشورت قرار گرفته اند و نظرات خود را در خصوص حق مولف، ملاحظات، و قوانین آن مطرح کرده اند.
این دوره به سه بخش تقسیم شده است که هر یک شامل ویدیوها و تمرینهایی است که به افزایش آگاهی کاربران کمک می کند. هدف این دوره تدریس ارزش حق مولف و اهمیت احترام به حقوق دیگران به خبرنگاران است.
بخش نخست خبرنگاران را با حقوق خود و حق تالیف آثار خودشان آشنا می کند و به آنها می آموزد که چگونه به مطالبی استناد کنند که حق مولف دارد. این بخش به بررسی ابعاد و جوانب اقتصادی این موضوع هم می پردازد.
بخش دوم راهنماییها و ابزاری را برای صیانت خبرنگاران از کارشان معرفی می کند و رهنمودهایی برای حفاظت از حق مولف هنگام کار برای نهادهای رسانهای ارائه می دهد. این بخش توسط گابریل باگلو، دبیر کل فدراسیون خبرنگاران آفریقایی، و سلیم امین، مدیر شرکت رسانهای کمراپیکس تدریس می شود. امین به راهکارهایی اشاره می کند که با به کارگرفتن آنها خبرنگاران می توانند از آثار دیداری خود محاظفت کنند و تدابیر فن آوری گوناگونی را نیز در مورد عکس و فیلم در اختیار خبرنگاران و عکاس- خبرنگاران می گذارد.
در بخش آخر، آجوآ یبوا آفاری، مدیر مرکز سردبیران و ابو هاکسن، خبرنگار سرویس قضایی روزنامهی دیلی گرافیک در غنا به چالشهایی می پردازند که هنگامی پیش می آید که نهادهای خبری، نشریات، یا رسانهها حق مالکیت گزارش یا گزارشهای خبرنگاران را از آنها می گیرند. هاکسن می گوید مشکل خبرنگاران در تعدادی از کشورهای جهان از جمله غنا آن است که دولت و نهادهای خبری توجهی به قوانین حق مولف نمی کنند و اصول آن را زیرپا می گذارند. او می گوید اکنون زمان آن فرا رسیده که این وضعیت تغییر کند و اقدام موثری در این خصوص انجام شود.
نانا اوسی، خبرنگار غنایی دیگر است که پاییز گذشته این دوره را گذراند. او می گوید که پس از گذراندن این دورهی آموزشی دریافته است که باید از حق مولف دفاع کند و قوانین مربوط به آن را رعایت کند، چون این کار به نفع خودش و همکاران دیگرش خواهد بود. او پس از تکمیل این دوره، محتوای آن را به همکاران جوانش آموزش داده تا آنها هم با قواعد و اصول این عرصه و ابزار و فنون مربوط به آن آشنا شوند و آنها را در کار حرفای اِعمال کنند.
به رغم آن که مشکلات حق مولف در قارهی آفریقا و برخی کشورهای دیگر جهان احتمالا دست کم در آیندهی نزدیک ادامه خواهد داشت، این دورهی آموزشی و دورههای مشابه آن، به آگاهی رسانی و فراهم کردن ابزار لازم برای ارتقاء سطح دانش خبرنگاران پیرامون حق مولف کمک موثری خواهند کرد.
تصویر اصلی از بنیاد تامسون و دوره ی آموزشی آنلاین