با شیوع بیماری آبله میمون در اروپا و آمریکای شمالی در تابستان امسال، نگرانی‌هایی درباره آغاز یک همه‌گیری مشابه کووید-۱۹ به وجود آمد. بعد از آن که در ماه ژوییه سازمان جهانی بهداشت، شیوع این بیماری را «یک حالت اضطراری برای سلامت عمومی و قابل نگرانی بین‌المللی» اعلام کرد، نشر اطلاعات غلط در این باره شدت گرفت.
مرکز بین‌المللی خبرنگاران برای اثبات نادرستی روایت‌های ساختگی و اطلاعات غلط درباره ویروس آبله میمون، از دکتر اسلام حسین، ویروس شناس و پژوهشگر داروسازی دعوت کرد تا در وبیناری با عنوان «گزارش‌دهی درباره آبله میمون» سخنرانی کند. این وبینار از طریق برنامه (ICFJ Pamela Howard Forum on Global Crisis Reporting) برگزار شد و در اینجا، قسمت‌های مهم و توصیه‌هایی را برای خبرنگاران که در این وبینار مطرح شد، می‌خوانید.
گسترش ویروس
دکتر حسین می‌گوید آبله میمون یک «بیماری مشترک بین حیوان و انسان» است که از حیوانات و یا از طریق بندپایانی مانند حشرات، عنکبوت‌ها یا سخت‌پوستان به انسان انتقال می‌یابد. این بیماری‌ها شامل کووید-۱۹ و ویروس HIV که بیماری ایدز را به وجود می‌آورد است.
بسیاری از ویروس‌ها این قابلیت را یافته‌اند که در یک یا چند گونه میزبان، ماندگار شوند؛ هرچند به گفته حسین در بعضی از مواقع، ویروس‌ها از نظر شیوع، گسترش می‌یابند: یعنی ویروس با گذشتن از موانع به گونه‌های دیگر می‌رسد. این کار با جهش‌های ویروسی امکان‌پذیر است که به ویروس قابلیت آلوده ساختن گونه‌های دیگر را می‌دهد.
حسین تاکید می‌کند که برخی از فعالیت‌های انسان‌ها مثل شکار و خوردن حیوانات وحشی، جنگل‌زدایی و تغییر اقلیم، اکوسیستم طبیعی را برهم می‌زنند و این کار باعث می‌شود که انسان‌ها در مجاورت بیشتر با حیوانات زندگی کند و در نتیجه، خطر انتقال گسترده ویروس بیشتر می‌شود.
آیا با یک کووید-۱۹ دیگر روبرو هستیم؟
در جهان پسا قرنطینه کووید-۱۹ تغییرات رفتاری مردم مثل رها کردن ماسک و فاصله فیزیکی و همچنان ضعیف‌تر شدن ایمنی بدنی در برابر ویروس‌های تازه و افزایش جمعیت در نزدیکی حیوانات وحشی شاید در گسترش ویروس آبله میمون نقش داشته باشند. با این حال حسین می‌گوید که آبله میمون برعکس کووید-۱۹ با سرعت منتقل نمی‌شود و به همین علت بعید است که یک همه‌گیری جهانی دیگر را به وجود بیاورد.
برعکس کووید-۱۹ که با قطرات ریز معلق در هوا به نام آیروسل یا هواویزه که می‌تواند در فاصله‌های کوتاه و متوسط به خصوص در فضاهای بسته حرکت کند، پخش می‌شود، آبله میمون با تماسِ بسیار نزدیک و معمولاً فیزیکی منتقل می‌شود.
به این معنا که فرد مبتلا به آبله میمون نسبت به فرد مبتلا به کووید-۱۹ انسان‌های کمتری را که با آنها تماس دارد، آلوده می‌کند. علائم بیماری آبله میمون نسبت به کووید-۱۹ زمان بیشتری - تا ۱۲ روز - را در بر می‌گیرند تا ظاهر شوند. این فاصله زمانی، به پزشکان یک فرصت دست کم پنج روزه می‌دهد تا پس از قرار گرفتن شخص در معرض ویروس، او را واکسینه کنند؛ بر خلاف بیماران کووید-۱۹ که به گفته حسین، ممکن است در مدت کوتاهی پس از آلوده شدن به ویروس، علائم بیماری را بروز دهند و ویروس را پخش کنند.
مطلب ما را با عنوان همه‌گیری کرونا، عامل تمرکز بر کمک به دوام رسانه‌ها اینجا بخوانید.
قابلیت انتقال و جهش‌های ویروس
آبله میمون یک بیماری تازه نیست، بلکه از دهه هفتاد میلادی به این سو در بدن انسان‌ها در جمهوری دموکراتیک کنگو وجود داشته است.
قبلاً مردم معمولاً از راه تماس نزدیک با حیوانات آلوده به این بیماری دچار می‌شدند؛ اما امروزه این ویروس می‌تواند با تماس با شخص، حیوان یا سطح و اشیای آلوده منتقل شود. حسین می‌گوید که این ویروس همچنان از راه استنشاق قطرات تنفسی بزرگ ناشی از عطسه یا سرفه انتقال می‌یابد. پوکس‌ویروس‌ها (Poxviruses) که آبله میمون نمونه‌ای از آن است می‌توانند در خارج بدن هم برای مدت زیادی دوام بیاورند و سطوحی مانند ملحفه‌ها و دستگیره‌های در را به گیرنده‌ها و انتقال دهنده‌های ویروس مبدل کنند.
حسین می‌افزاید این که جهش‌ها سبب بیشتر شدن قابلیت انتقال این ویروس شده‌اند و یا آن را قادر ساخته‌اند که از طریق راه تازه‌ای انتقال یابد هنوز روشن نیست. به گفته حسین، این که دریابیم آیا آبله میمون از راه روابط جنسی و یا تماس پوست با پوست انتقال می‌یابد، کار دشواری‌ست.
در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان آبله میمون را یک بیماری قابل انتقال از راه مقاربتی دانست، پاسخ حسین این بود: «شاید، اما این، لزوماً راه انتقال بیماری نیست». هرچند انتقال آبله میمون پیش از این با مقاربت‌های جنسی مرتبط نبود، روابط جنسی مردان با مردان در شیوع کنونی آن نقش چشمگیری داشته است.
علائم و عوارض بیماری
وقتی ویروس آبله میمون وارد بدن شد، به تکثیر و گسترش از طریق جریان خون می‌پردازد.
علائمی مثل خارش‌های پوستی ظرف یک تا سه روز در صورت بروز می‌کند و سپس به قسمت‌های دیگر بدن سرایت پیدا می‌کند. علائم دیگر مانند تب و سردرد که سبب تورم غدد لنفاوی می‌شود، خستگی و دردهای عضلانی، معمولاً پیش از یک یا دو هفته پس از آلوده شدن ظاهر نمی‌شوند.
به گفته حسین، عوارض این بیماری در میان کودکان، بزرگسالان دچار نقص ایمنی (از جمله اشخاص دارای HIV کنترل نشده، سرطان، یا کسانی که اخیراً پیوند عضو انجام داده‌اند)، زنان باردار (این بیماری می‌تواند جنین را آلوده کند و یا باعث سقط جنین شود) و افراد با حساسیت‌های پوستی خاص (مثل پوست افروختگی - eczema) بیشتر است.
بیشتر بخوانید: پوشش خبری نابرابری توزیع واکسن کرونا
واکسن‌ها و درمان
واکسیناسیون انبوه در شرایط فعلی ضروری پنداشته نمی‌شود، هر چند کشورهای مشخصی از واکسیناسیون حلقه‌ای (ring vaccination) کار گرفته‌اند. این روند با ارائه واکسن به کارمندان بخش سلامت و افرادی که با بیماران از نزدیک تماس داشته‌اند، از گسترش ویروس جلوگیری می‌کند.
حسین توضیح می‌دهد که واکسیناسیون حلقه‌ای محدودیت‌هایی دارد: زمانی بسیار خوب نتیجه می‌دهد که افراد آلوده بی‌درنگ مشخص شوند، افرادی که با آنها از نزدیک تماس داشته‌اند ردیابی شوند، و به واکسینه شدن تمایل داشته باشند.
او می‌افزاید که آبله میمون و آبله مشابه هستند و به همین علت، واکسن آبله که با وجود نابود شدن این بیماری در بعضی از کشورها ذخیره شده است، در برابر آبله میمون ۸۵ درصد موثر است. به گفته حسین، در حال حاضر سه نسل واکسن آبله وجود دارند: Vaccinia، ACAM۲۰۰۰، و Modified Vaccinia Ankara (MVA) که در برابر بیماری آبله میمون موثر هستند.
عکس از آنسپلش، عکاس: CDC
مقالات بیشتری نوشته
