من ستون نویس بزرگترین روزنامه ونزوئلا بودم. اما طی دهه بعد از فارغ التحصیل شدنم از دانشکده خبرنگاری، کشورم به کشوری اقتدارگرا و استبدادی تبدیل شد و ناقض حقوق بشر و زنانی برای خبرنگاران. آنجا بود که حس کردم این همه تلاشی که کرده ام برای هیچ بوده است، یا دست کم من نمی توانستم اهمیتش را بسنجم.
سنجیدن اثر گزارشگری خبرنگاران در کشورهای دموکراتیک و آزاد ساده تر است. در این کشورها، احتمال آن که نهادهای مقتدر و سیاستگران قدرتمند به اصلاح شیوه های عملکرد خود در زمانی که شواهدی مبنی بر ارتشاء یا سوء‌مدیریت وجود دارد، بپردازند، بیشتر است. اما در غیاب فرایند قانون و دموکراسی، بازیگران قدرت با همین نوع فشار مواجه نیستند و این، می تواند برای خبرنگاران نومید کننده باشد. علاوه بر آن، رسانه هایی که شهامت انتقاد از دولت را داشته باشند، بیشتر ممکن است مورد حمله یا سرکوب قرار گیرند.
فارغ از آن که چه شواهدی از ارتشاء یا خلافکاری از سوی خبرنگاران در چنین کشورها و شرایطی برملا شود، همچنان در ما و افکار عمومی این ایده وجود دارد که اندک چیزی تغییر خواهد کرد. با این وصف و با وجود این احساس، خبرنگاران همچنان می توانند تغییرات مثبت ایجاد کنند اما اثر آنها ممکن است به شیوه هایی ظاهر شود که زیاد سنتی نیست.
موانع خبرنگاری
شرایط کار برای خبرنگاران در کشورهای مستبد چالش انگیز است، دسترسی به اطلاعات بسیار محدودتر است، و خبرنگاران ممکن است سانسور، پی‌گرد قانونی و حتی تهدید جانی را تجربه کنند.
منابعی که خبرنگاران به آنها اتکاء می کنند نیز اغلب به سبب دیکتاتوری حاکم بر کشورهایی که در آنها کار می‌کنند، در معرض خطر هستند.
Patricia Marcano، هماهنگ کننده تحریریه نشریه تحقیقی ونزوئلایی به نام Armando.info، می گوید سنجش تاثیر یک مطلب بر اساس شمار خوانندگان آن اینجا کارآمد نیست، چون فیلترهایی که دولت‌ها در چنین کشورهایی بر روی سایت های اینترنتی قرار می دهند، مانع از دسترسی مخاطبان به مطالب و بالا رفتن شمار خوانندگان می شود.
اثرات خبرنگاری
در بحبوحه این چالش ها، خبرنگاران باید درک خود را از راه های کمتر سنتی خبرنگاری گسترش دهند که همچنان می تواند به ثبت موارد نقض حقوق بشر کمک کند و پیرامون نهادهای مدنی و برای برداشتن گام های قانونی آگاهی رسانی کند، جامعه ای ورای مرزها بسازد و پیشینه ای برای نسل های آینده فراهم کند.
ثبت موارد نقض حقوق بشر
Armando.info موارد متعددی را از نقض عدالت در ونزوئلا بین سال های ۲۰۰۰ و ۲۰۱۹ یافت. این موارد پس از مرور یک مجموعه داده درباره حدود شش هزار قاضی کشور تهیه شده و نشان می دهد که عدم استقلال و ارتشاء در دستگاه قضایی موانع عمده ای است که شهروندانی که درگیر دعوی حقوقی می شوند، با آنها مواجهند.
گزارشی که حاصل این تحقیق است، مرجعی شد برای گزارش ماموریت مستقل حقیقت یابی شورای حقوق بشر و همچنین برای گزارش سالانه سال ۲۰۲۰ کمیسیون حقوق بشر قاره آمریکا.
به لطف این گزارش و گزارش‌های مشابه دیگر است که امروز می دانیم ونزوئلا یکی از بدترین شیوه های اجرای قانون را در سال ۲۰۲۱ داشته است. داشتن شواهد کمی در این زمینه کمک می کند تا کسانی که درگیر دعاوی حقوقی هستند، پرونده خود را نزد نهادهایی بین المللی چون دادگاه بین المللی جنایی یا دادگاه بین آمریکایی حقوق بشر بیاورند و به آنها اطمینان می بخشد که کسانی چون خودشان درگیر یا قربانی بی عدالتی قضایی هستند.
آگاهی رسانی پیرامون نهادهای مدنی محلی
خبرنگاری در رژیم های مستبد می تواند برای نهادهای مدنی غیرانتفاعی محلی نیز آگاهی ایجاد کند و آنها را به عمل ترغیب کند. سال گذشته که یک نهاد خبری مستقل در روسیه به نام مدوزا گزارشی را درباره زنی منتشر کرد که به سبب ناپدید شدن فرزندش طی جنگ اول چچن از وزارت دفاع روسیه شکایت کرده بود و خود مورد شکنجه جنگجویان چچن قرار گرفته بود، یک گروه حقوق بشری به نام Pravo Materi به وی و دیگر خانواده هایی که پسرانشان را در دوران سربازی از دست داده بودند، کمک کرد. این نهاد می گوید بسیاری از خانواده‌ها داوطلبانه اطلاعاتی را که داشتند، در اختیار آن قرار دادند.
آگاهی رسانی برای عملکرد قانونی
خبرنگاران می توانند ملهم اقدام قانونی در کشورهای دیگر شوند. در سال ۲۰۱۷، Armando.info گزارش هایی را پیرامون نقض مقررات بهداشتی در واردات خوراکی در ونزوئلا منتشر کرد و یک تاجر وارد کننده را به نام الکس ساب مقصر شناخت. از آنجا که ساب برای اعاده حیثیت شکایت کرد، چندین خبرنگار که برای این نشریه کار می کردند، به تبعید رفتند تا از مورد حمله قرار گرفتن پیشگیری کنند.
به لطف Armando.info، وزارت دادگستری آمریکا بعدتر از ساب و یک تاجر دیگر که کلمبیایی بود، به سبب پولشویی به میزان ۳۵۰ میلیون دلار آمریکا شکایت کرد. ساب در فرودگاهی در کیپ ورده در حال مسافرت از ونزوئلا به ایران بازداشت شد و امروز در آمریکا منتظر برگزاری دادگاه است.
ساختن جامعه ای ورای مرزها
رسانه های مستقل می توانند به پناهندگان و پناهجویان کمک کنند تا در جریان اخبار کشورهای خودشان قرار بگیرند. کوبا در میان این کشورهاست، به ویژه از آن روی که اغلب وبسایتهای خارجی در آن فیلتر است.
حتی اگر سانسور شدید باشد، همواره راه هایی برای نفوذ اطلاعات وجود دارد تا آنها را که کشورشان را ترک کرده اند با کسانی که مانده اند، در ارتباط قرار دهند. در مورد کوبا، چنین ارتباطی بین شهروندان داخل و خارج از کشور وجود دارد که گاهی به تجمع ها یا تظاهراتی در خارج از آن کشور در اعتراض به وضع داخلی آن کشور می انجامد.
به جای گذاشتن پیشینه ای برای نسل های آینده
دولت های مستبد اغلب مصمم هستند که تعبير خود را از وقایع به عنوان واقعیت ارائه دهند. اینجاست که خبرنگاران می توانند دست به کار شوند و تاریخ ساز باشند. حتی اگر گزارشگری آنها اثر فوری نداشته باشد، می تواند سابقه ای تاریخی به جای بگذارد که بر اعمال و رفتارهای نسل های آینده اثرگذار باشد.
گزارش کردن تجمع ها و قتل عام سال ۱۹۸۹ در میدان تیان‌آن‌من نمونه ای قوی از این دست است. بائو چوی، خبرنگار و تهیه کننده تلویزیون در هنگ کنگ، می گوید: در ذهن همه ما حک شده بود که حزب کمونیست می تواند بسیار بی رحم باشد و حقوق بشر را نقض کند. من فکر می کنم این اندیشه و خاطرات نقشی در این راستا بازی کرد که مردم هنگ کنگ طی دهه های پس از آن رویدادها، برای دموکراسی خود بجنگند.
امروز، خبرنگاران و حامیان مالی آنها باید درک خود را از اثرات خبرنگاری و از مجاری غیرسنتی که از راه آنها اثرات خبرنگاری مستقل تغییر می یابد، گسترش دهند. در جهانی که به گونه ای فزاینده استبدادگراست، انجام این کار می تواند به انگیزه دادن و حمایت از نسل تازه ای از خبرنگارانی که در پی اثرگذاری بر جامعه شان هستند، کمک کند.
تصویر از فلیکر، عکاس: Holly Grier.
مقالات بیشتری نوشته
