از مکزیک تا بلاروس و پاکستان، خبرنگاران خود را در شرایط خطرناک می یابند، چه در فضای مجازی و چه در دنیای واقعی. بعضی از آن‌ها هنگام پوشش خبری اعتراضات و تجمع‌های مردمی در معرض خطر مواجه می شوند. حتی ملاحظه کارترین و محافظه کارترین خبرنگاران هم هر از گاه به سبب نوع کارشان با خطرات گوناگون مواجه می شوند.
Lifeline: The Embattled Civil Society Organization (CSO) Fund منبعی است که خبرنگاران می توانند برای حفاظت از خود از آن استفاده کنند. آی جی نت با Jerusha Burnham گفت‌وگو کرده است تا جزئیات بیشتری در این خصوص دریابد. او پرتفلیوی آمریکای لاتین را برای این صندوق اداره می کند.
آی جی نت: Lifeline چیست؟
Burnham:
این صندوقی است که به نهادهای حقوق بشری و خبرنگاران در معرض خطر خدمات اضطراری ارائه می دهد. Freedom House در راس این کنسرسیوم قرار دارد و ما شش شریک کاری دیگر هم داریم که با ما هم‌کاری می کنند: Front Line Defenders, the International Center for Not-for-Profit Law (ICNL), CIVICUS, the Swedish International Liberal Centre (SILC), Forum Asia, People in Need.
ما به تهدیدها و حملاتی پاسخ می دهیم که نهادهای مدنی دریافت می کنند، این نوع تهدیدها می تواند هرچیزی از تهدید به اعدام یا مرگ گرفته تا زندانی شدن باشد. خدمات ما متنوع است و بستگی به شرایط هر مورد دارد، اما هرچیزی که زندگی کارکنان نهادهای حقوق بشر و نهادهای خبری را تهدید می کند، تهدیدی به جان خبرنگاران محسوب می شود.
ما می توانیم خدمات قانونی ارائه دهیم، بر روند قانونی دادرسی خبرنگاران نظارت کنیم و به آن‌ها کمک برسانیم، به کسانی که ممکن است مورد حمله قرار گرفته باشند یا شکنجه شده باشند، کمک پزشکی کنیم. البته اگر مشکل، ناشی از بیماری باشد، کمکی از دست ما ساخته نیست. ما می توانیم کمک‌هایی برای جابه‌جایی به خبرنگاران بکنیم. این خدمات می تواند از جابه‌جایی دفتر کار تا نقل مکان به شهرهای امن‌تر باشد. ما کمک‌های انسانی هم ارائه می دهیم. کمک‌های مالی هم برای تامین امنیت بیشتر وجود دارد، مثل کمک مالی برای خرید دوربین مخفی یا مداربسته یا دزدگیر، یا کمک مالی برای گرفتن تاکسی دربست که نیازی به استفاده از وسایل نقلیه عمومی نباشد.
من خبرنگاران بسیاری را می شناسم که ممکن است خود را بخشی از یک نهاد مدنی یا کانون مدافع حقوق بشر در نظر نگیرند. برای آن‌ها چه توصیه‌ای دارید؟
ما تعداد زیادی از خبرنگاران را می شناسیم که مدافع حقوق بشر هستند. خبرنگاران آزاد و وبلاگ نویسان هم در میانشان هستند. تمایز میان این دو را خط باریکی تعیین می کند که لازمه‌ی محسوب شدن به عنوان مدافع حقوق بشر است. خبرنگارانی که بخواهند در این گروه شمرده شوند، باید سابقه‌ی قوی در کارهای مربوط به حقوق بشر یا دموکراسی داشته باشند. برای نمونه اگر سردبیر اخبار ورزشی باشید، نمی توانیم کمک‌تان بکنیم اما هر خبرنگاری که در عرصه‌های خشونت، قاچاق مواد مخدر، ارتشاء، نقض حقوق بشر، سیاست، یا نقد عملکرد دولت‌های محلی یا کشوری فعال بوده باشد، یا فعالیت‌هایی در خصوص دموکراسی و حقوق بشر انجام داده باشد، ممکن است بتواند از ما کمک بگیرد.
در آمریکای لاتین، ما از خبرنگاران، نهادهای خبری، و رادیوهای محلی حمایت کرده‌ایم، به ویژه در اجتماعات بومی، جاهایی که رادیوهای محلی اهمیت فراوان دارند.
برای لایف لاین Lifeline، یک نهاد به دو تا چند نفر تلقی می شود که طی دستِ‌کم شش ماه با یکدیگر کار می کنند. برای اقدام و کمک گرفتن لازم نیست این چند نفر به صورت گروهی ثبت نام کرده باشند، و از این نظر، برای برخی نهادها ساده‌تر است که ثبت نام کنند، اما در عین حال ما به طور فردی قادر به حمایت از خبرنگاران مستقل نیز هستیم.
خبرنگاران چگونه می توانند اقدام کنند؟ چه نکاتی را باید در نظر داشته باشند؟
اولین چیزی را که باید در نظر داشته باشند آن است که حمله یا تهدید علیه فرد یا نهاد خبری باید طی سه ماه گذشته اتفاق افتاده باشد. احتمالاً ما می توانیم در شرایط خاص تا شش ماه را هم در نظر بگیریم، اما نمی توانیم تهدیدهایی را که بیش از یک سال از زمان آن‌ها گذشته در نظر بگیریم، مگر آن که مداوم باشند.
باید بتوانند پیشینه کار حقوق بشری خود را نشان دهند و تهدیدهایی را هم که علیه آن‌ها شده، نشان دهند. ما همواره از آن‌ها می خواهیم که مراجع مستقلی را برای اقدام برای کمک، به ما معرفی کنند تا بتوانیم از خطرناک بودن شرایط اطمینان حاصل کنیم اما می توانیم برای این کار به شبکه‌های خودمان هم اتکا کنیم.
اگر ممکن باشد برای‌مان مهم است که نوع حمایتی را که از ما می خواهید، قبل از اقدام‌تان بدانیم. برای ما بهتر است که موارد اقدام را با سرعت بیشتری بررسی کنیم. عاملی که می تواند به ما کمک کند آن است که خبرنگاران خود بدانند مشکلی که دارند چیست، راه حل آن کدام است، و به چه قدر پول نیاز دارند تا مشکل‌شان حل شود.
چه مدت طول می کشد تا کمک مالی به خبرنگاران برسد؟
اغلب دو هفته طول می کشد، هم‌چنین به این بستگی دارد که تا چه اندازه بتوانیم اصول و واقعیات مورد نیازمند کمک را بررسی کنیم. اگر شرایط فوق‌العاده اضطراری باشد، سعی می کنیم سرعت رسیدگی به آن را افزایش دهیم. برخی موارد هستند که ممکن است بیشتر طول بکشند، اما در این صورت، به بررسی آن که چرا بیشتر طول کشیده؛ خواهیم پرداخت.
آیا به برخی کشورها اولویت می دهید؟
به طور خاص برای خبرنگاران ما موارد بسیاری از نیاز به کمک را از کشورهای اروپایی و آسیایی دریافت کرده‌ایم. فکر می کنم این روند ادامه خواهد داشت. در آفریقای شرقی، بعد از بحران بوروندی که یک سال و نیم پیش اتفاق افتاد، ما از تعداد زیادی خبرنگار هم حمایت کردیم. در آمریکای لاتین، ما با خبرنگاران زیادی از مکزیک و آمریکای مرکزی، به ویژه هندوراس، کار کرده‌ایم. ما تقاضانامه را از هر جایی در آمریکای لاتین و جزایر کاراییب می پذیریم.
خبرنگاران چگونه می توانند اقدام کنند؟
می توانند به طور مستقیم به lac@csolifeline.org ایی‌میل بزنند.
برای آمریکای لاتین، نشانی ایی میل ما این است: info@csolifeline.org
یکی از کارهایی که می خواهیم انجام دهیم آن است که راه امنی برای ارتباط با خبرنگاران ایجاد کنیم، چون اغلب ارتباطات آن‌ها شنود می شود. ما ابزار گوناگونی برای این کار داریم. PGP و چت مخفی و ایی‌میل محرمانه هم در میان راه‌هایی است که به طور امن می توانند با ما ارتباط برقرار کنند. اگر نمی دانند چگونه می توانند از این ابزار استفاده کنند، می توانیم برای‌شان توضیح دهیم.
ما با نهادهای دیگری که به طور مداوم از خبرنگاران حمایت می کنند هم در ارتباط مستیقم هستیم، به همین دلیل اگر به هر علتی نتوانیم حمایت کنیم، مورد آن‌ها را به نهادهای دیگر ارجاع خواهیم داد که آن‌ها هم به طور خاص با خبرنگاران کار می کنند.
تصویر اصلی از فلیکر، با مجوز Ed Jeavons.