نوشته استیو باتری
هر خبرنگاری و هر مطلبی متفاوت است. هیچ یک از این روشها در تمام شرایط و در مورد تمام خبرنگاران دقیق عمل نخواهد کرد. نیازها و شخصیتهای همکارانتان را ارزیابی کنید و این روشها را به شکلی که در تناسب با وضعیت و آدمها می بینید به کار بگیرید. به یاد داشته باشید که شما نه تها برای بهبود مطلب موجود بلکه برای بهبود مطالب آینده فعالیت می کنید.
پیش از این که خبرنگار مطلبش را تحویل دهد.
به موقع و مکرر صحبت کنید. هر قدر هم مهارت شما در ویرایش بالا باشد، این کار کم اثرترین راه بهبود یک مطلب است. از مرحله شکل گرفتن ایده تا مرحله بازنگری باید با خبرنگار در باره چالشهایی که مطلب پیش رو می گذارد و روش برخورد او به آنها صحبت کنید.
به نگارش خبرنگار احترام بگذارید. درک کنید که خبرنگاران بهترین کارشان را در مطالبی بروز می دهند که در کنترل و مسئولیت خودشان حس می کنند. هرگاه که ممکن است، بگذارید خبرنگاران بر روی مطالبی کار کنند که ایده خودشان است نه وظایفی که شما محول کرده اید. زمانی که باید وظیفه محول کنید، از خبرنگار بپرسید بهترین راه پیشروی به سوی مطلب کدام است و به این ترتیب او را بلافاصله در شکل دهی به مطلب درگیر می کنید. هر گاه که ممکن است، یک مطلب را بازنویسی نکنید، اما موضوعهایی را که مایلید او در بازنویسی به آنها بپردازد با او مورد بحث قرار دهید. وقتی که ناگزیر از بازنویسی هستید، به سبک و نظر نویسنده احترام بگذارید و سعی کنید آنها را حفظ کنید. صرفا به این دلیل که مطلب به روشی که شما می نویسید نوشته نشده است، هرگز مطلبی را بازنویسی نکنید یا بر بازنویسی آن اصرار نکنید.
ایده ها را با خبرنگار مورد بحث قرار بدهید. بسیاری از ضعف های مطلب در ایده های بنیادی آن استوار است. جهتی که شما در این مرحله ارائه می کنید می تواند منجر به صرفه جویی زیادی در کار مراحل بعدی بگردد. چه در موردی که وظیفه ای محول می کنید چه در حالتی که خبرنگاری را تشویق می کنید ایده خودش را دنبال کند، آن را مشروح مورد بحث قرار بدهید. این کار خبرنگار را وادار می کنید به دو سوال بپردازد: اصلا چرا این مطلب را تهیه می کنیم و چرا حالا؟
مرکز توجه خواننده باشد. به موقع و مکرر سوالهای معطوف به خواننده بپرسید تا توجه زیادی به خواننده بشود. چرا باید برای خواننده مهم باشد؟ چه کسانی ممکن است این مطلب را بخوانند؟ خواننده چه چیزی در باره این مطلب برای دیگران تعریف خواهد کرد؟ خبرنگار را تشویق کنید فکر کند چه کسانی احتمالا علاقه زیادی به این مطلب خواهند داشت و چه کسانی علاقه گذرا.
مشخص بودن را تشویق کنید. خبرنگار غالبا «بررسی عمقی در باره (خودتان این فضای خالی را پر کنید)» پیشنهاد خواهد کرد. او را تشویق کنید مشخصتر حرف بزند، مطلب را دقیقتر کند، محور خبری، علاقه محلی به آن و ارتباط ملی یا بین المللی آنرا تشخیص و توضیح بدهد.
بپرسید مطلب به چه چیزی مربوط است. در مراحل مختلف کار یک خبرنگار بر روی یک مطلب، بپرسید مطلب به چه چیزی مربوط می شود. گاهی جواب از مرحله ایده تا مرحله بازنویسی تغییر خواهد کرد و پرسیدن مکرر این سوال به خبرنگار کمک خواهد کرد که توجه خود را در طی تکامل مطلب حفظ کند. گاهی جواب همان باقی خواهد ماند و پرسیدن آن سوال به خبرنگار کمک خواهد کرد که توجه متمرکزش را حفظ کند. شما می خواهید مطمئن بشوید که تغییر به این دلیل است که خبرنگار اطلاعات جدید کسب کرده یا مطلب را بهتر درک می کند، و نه به این دلیل که خبرنگار توجهش را از دست داده است.
چالشهای گزارشگری را مورد بحث قرار بدهید. از خبرنگار بپرسید چه چیزهایی فهمیده است. بپرسید چه راههایی را دنبال و با چه کسانی مصاحبه خواهد کرد، چه اطلاعاتی ممکن است آنلاین در دسترس باشد. بپرسید با چه موانعی روبروست. بپرسید چگونه بر آن موانع غلبه می کند. اگر بر آنها نمی تواند غلبه کند
، به مشکل گشایی بپردازید تا معلوم شود دیگر در کجا می تواند آن اطلاعات را کسب کند.
سوابق را مورد بحث قرار دهید. بپرسید خبرنگار چه سوابقی را بررسی خواهد کرد. از سوالهای عمومی شروع کنید که خبرنگار را وادار به فکر در باره یافتن سوابقی کند که کمکش کنند. اگر او سوابقی را که شما مفید می دانید نمی تواند مشخص کند، سوالهای مشخصتری بپرسید که او را به طرف سوابق مشخص هدایت کند. با قوانین آزادی دسترسی به سوابق در سطح کشوری، ایالتی و محلی آشنایی داشته باشید و خبرنگاران را به سوی دسترسی به سوابق هدایت کنید.
داده ها را مورد بحث قرار دهید. بحث کنید که خبرنگار کجا ممکن است داده هایی را پیدا کند که برای مطلب مفید باشند. بپرسید که آیا داده ها در اینترنت در دسترس هستند یا خبرنگار باید آنها را مستقیما از موسسه مربوطه کسب کند. موضوعهای مربوط به دسترسی را مورد بحث قرار دهید از جمله قوانین پرونده های باز، هزینه و مسئولانی را که بیش از همه احتمال دارد سوابق را سریع در اختیار بگذارند. بحث کنید که آیا خبرنگار از مهارت لازم برای تجزیه و تحلیل داده ها برخوردار است یا به کمک یک همکار نیاز دارد. اگر خبرنگار از این مهارتها برخوردار نیست، کمک کنید آنها را بپروراند. اگر تا حالا این کار را نکرده اید، خودتان گزارشگری به کمک کامپیوتر را بیاموزید تا بتوانید به خبرنگار بیشتر کمک کنید.
در جستجوی موارد مشابه باشید. خبرنگار را تشویق کنید در مطالب منتشر شده، تاریخ، فرهنگ یا زندگی روزمره منابعی پیدا کند که به درک مطلب به وسیله خوانندگان کمک کند. وقتی در طی بحث در باره مطلب، منابع مرتبطی می بینید، آنها را پیشنهاد کنید اما اصرار نورزید.
تخلیه اطلاعاتی کنید. پس از مصاحبه از خبرنگار بپرسید چطور گذشته است. چه اطلاعاتی کسب کرده است؟ چه چیزی باعث تعجبش شده است؟ چه چیزی تکانش داده است؟ چه چیزی را امیدوار بود بفهمد که منبع نگفته است؟ چه کس دیگری ممکن است آن اطلاع را داشته باشد؟ خبرنگار چه موقعی دوباره با آن منبع تماس خواهد گرفت؟ خبرنگار را تشویق کنید نوشتن را شروع کند حتا اگر بخش زیادی از تهیه گزارش هنوز انجام نشده است. بپرسید مطلب به چه چیزی مربوط است.
خلاصه کردن را تشویق کنید. از برخی روشها برای تشویق خبرنگار به خلاصه کردن لُب مطلب در چند کلمه استفاده کنید. جک هارت از روزنامه اُرِگونیَن یک اظهاریه در باره موضوع در 6 تا 8 کلمه توصیه می کند. بیل لونینگ از روزنامه کانزاس سیتی استار توصیه می کند مطلب در یک جمله سه کلمه ای خلاصه شود: فاعل، فعل، مفعول. بروس دِ سیلوا از آسوشیتد پرس نوشتن عنوان مطلب را توصیه می کند (بر یک عنوان خوب اصرار بورزید). ممکن است از هیچ یک از این ابزارها در مطلب نهایی استفاده نکنید، اما آنها در ایجاد کانون توجه برای مطلب مفید هستند.
در باره بند آغازین سوال کنید. خبرنگار احتمالا بدون یادآوری شما در فکر بند آغازین است، اما اگر خبرنگار در تقلا با آن بند باشد، گفت و گو در باره آن مفید است. پس از بحث در باره بند آغازین، آن بحث را فراموش کنید. ممکن است خبرنگار بعدا به نتیجه متفاوتی دست پیدا کند و اگر شما وادارش کنید به توافق قبلی برگردد، امکان بحثهای به موقع آتی در باره بندهای آغازین را از بین خواهید برد. بپرسید بند آغازین چگونه خبرنگار را به مطلب هدایت می کند.
اهداف کوتاه مدت نگارشی. در حینی که خبرنگار شروع به نوشتن مطلبی می کند، او را تر غیب کنید به بهبود یک مهارت خاص توجه کند. می توانید این چالش را به ضعفهای گذشته معطوف کنید: برای مثال، اگر فعلهای غیرضروری مجهول در مطلب قبلی دیده اید، از او بخواهید این بار به استفاده از فعلها توجه کند و از یک مرحله بازنویسی برای تمرکز دقیق بر اطمینان از به کارگیری فعلهای قوی و معلوم استفاده کند. یا این که می توانید چالش را به مطلب حاضر معطوف کنید: این یکی پیچیده است و خبرنگار را ملزم می کند بوروکراسی و مقررات زیادی را پشت سر بگذارد. از او بخواهید قیاسی با زندگی روزمره پیدا کند که خواننده آن را بفهمد. یا این که کار را بر موفقیتهای گذشته بنا کنید: در مطلب قبلی خیلی از روشی خوشم آمد که برای این که خواننده صحنه را ببیند و بشنود و ببوید، استفاده کردی. حتما کاری کن که در این مطلب خواننده را درست به داخل آشپزخانه شخصیت اصلی ببری.
استفاده از ستونهای تکمیلی و نمودار را پیشنهاد کنید. از خبرنگار بپرسید چه اطلاعاتی را می توان با نمودار بهتر از نوشته بیان کرد. بپرسید چه نکاتی را به جای تلنبار کردن در مطلب اصلی باید در ستونهای تکمیلی مطرح کرد. آیا یک عکس می تواند نکته ای را بهتر از نوشته بیان کند؟
یک طرح کلی پیشنهاد کنید. اگر به نظر می رسد خبرنگار در مورد مطلبی آشفته است، پیشنهاد کنید یک طرح کلی تهیه کند. اگر خبرنگار مقاومت کند یا در گذشته طرح کلی را خوب تهیه نکرده است، یک طرح کلی را شرح دهید. می توانید در حینی که نکات اصلی را مشخص می کنید، طرح کلی را خودتان بنویسید.
پیشنهاد کنید بدون استفاده از یادداشت مطلب نوشته شود. یادداشتها می توانند حواس خبرنگار را پرت کنند. مطلب باید در مغز خبرنگار باشد. پیشنهاد کنید یادداشتها را مرور کند، بعد آنها را کنار بگذارد و بدون این که برای پیدا کردن اطلاعات و نقل قولها توقف کند مطلب را بنویسد. وقتی مطلب را تمام کرد، می تواند دوباره به دفتر یادداشتها رجوع کند و اطلاعات و نقل قولها را تصحیح کند. او در دفتریادداشتها چیزهایی خواهد یافت که حذف کرده است. بپرسید اگر آنها را فراموش کرده است، آیا واقعا خیلی مهم هستند. (شاید باشند، اما به او بگویید در باره هر قطعه ای که به مطلب اضافه می کند خیلی سختگیری کند).
روشهای کاری را مورد بررسی قرار بدهید. از خبرنگار بپرسید چگونه کار می کند و آن را مورد ملاحظه قرار بدهید. در برخی موارد، ممکن است بتوانید روشهای جدیدی پیشنهاد کنید که به بهبود کار یک خبرنگار کمک کند: نوشتن در حین این که گزارش تهیه می کند، نوشتن بدون یادداشت، توجه عمیقتر به بازنویسی. در موارد دیگر، می توانید پیشنهاداتتان را با عادتهای خبرنگار تطبیق بدهید.
خواستار یک برنامه بشوید. اگر خبرنگاری مشکلات سازماندهی دارد یا مطلبی را به عهده می گیرد که پیچیده تر از مطالب قبلی اوست، خواستار یک برنامه کتبی بشوید. ترتیبی بدهید طرحی کلی در باره منابع مورد مصاحبه، سوابقی که باید مورد رجوع قرار بگیرد و داده هایی که باید تجزیه و تحلیل شود، تهیه کند. به ستونهای تکمیلی، نمودارها و عکسها در برنامه رسیدگی کنید. مهلت تعیین کنید و برای بازنویسی فرصت بگذارید. برنامه باید در همکاری تهیه شود، اما بیشتر آنرا باید خبرنگار ارائه کند نه شما. و زمانی که کم تجربگی و موانع غیرمنتظره در هنگام انتشار خبر تغییراتی را در برنامه باعث می شوند، هر دوی شما باید انعطاف پذیر باشید.
دیگران را در شادی از کشف مطالب شریک کنید. اگر مطلبی را زودتر و مکرر با خبرنگار مورد بحث قرار می دهید، انتظاراتی برای شما و خبرنگار و ویراستاران همکارتان ایجاد خواهد شد. ممکن است شما آن انتظارات را به ردیفهای بودجه مرتبط کنید، صرفنظر از این که شما یا خبرنگار آن ردیفها را بنویسید. وقتی خبرنگار گزارش تهیه می کند و می نویسد، از مطلبی پرده برخواهد داشت که با انتظارات شما سازگار نیستند. ممکن است پایینتر از انتظارات شما باشد. ممکن است بالاتر باشد. ممکن است در جهت متفاوتی باشد. در شادی کشف مطلب با خبرنگار شریک بشوید. او را به انتظاراتی که قبلا داشته اید پایبند نکنید، وگرنه امکان ارتباط به موقع در باره مطالب بعدی را از بین خواهید برد.
خبرنگاران را تشویق کنید زودتر بنویسند. نوشتن در حین تهیه گزارش یکی از بهترین روشهاست برای این که خبرنگاران عملکردشان در هر مهارت را بپرورانند. این کار را کلا و نیز در هر مطلب تشویق کنید. در حالی که خبرنگار اطلاعات گردآوری می کند، مرتبا بپرسید که آیا نوشتن را شروع کرده است یا نه.
در باره عناصر مطلب صحبت کنید. برای تشویق داستان گویی در خبرنگاران، از آنها سوالهایی در باره عناصر مطلب بپرسید. چه کسی شخصیت اصلی است؟ اختلاف بر سر چیست؟ چگونه فضا را تشریح خواهی کرد؟
بازنویسی را تشویق کنید. شاید بهترین راه مشاهده بهبود اساسی در کار یک خبرنگار این است که خبرنگاری را که پیش نویس اول خود را تحویل می دهد، تشویق به بازنویسی کنید. به این کار نه به عنوان یک کار اصلاحی بلکه به عنوان یک تحول حرفه ای نگاه کنید. حتا مطالب خوب از بازنویسی نفع می برند. حتا مطالب عالی از بازنویسی نفع می برند. مهلتی برای به پایان بردن پیش نویس اول و سپس مهلتی برای به پایان رساندن بازنویسی تعیین کنید. در باره توجه به نکات مشخص در بازنویسی صحبت کنید: فعلهای قوی، طول جمله، حشو و زواید و غیره.
پس از این که پیش نویس اول را دریافت کردید.
بدیلها را تشویق کنید. خبرنگار را تشویق کنید سعی کند یک بند آغازین متفاوت بنویسد. حتا اگر هر دوی شما از اولی خوشتان می آید، کوشش برای یافتن یک رهیافت متفاوت را تشویق کنید. تعلیم نباید صرفا بر بهتر کردن کارهای بد بلکه بر بهتر کردن کارهای خوب و حتا عالی متمرکز باشد.
بیان دقیق را پیشنهاد نکنید یا دستور ندهید. در حین این که در باره رهیافت به مطلب یا بند آغازین بحث می کنید یا در حین ویرایش، کار خبرنگار را که نوشتن مطلب است به عهده نگیرید. سوالهایی بپرسید که خبرنگار را به فکر کردن برمی انگیزد یا وامی دارد. رهیافتهایی را پیشنهاد کنید که در نظر بگیرد. مشکلات خودتان با پیش نویس اول را شرح بدهید. وقتی کلماتی را می شنوید که دوست دارید، با علاقه واکنش نشان بدهید و خبرنگار را تشویق کنید بلافاصله بنویسد. اما وقتی بر بیان دقیق اصرار می کنید، خبرنگار را ناامید می کنید. و مطلب را هم محدود می کنید.
از خبرنگار بخواهید بند آغازین را بلند بخواند. اگر بند آغازین یا مطلب پر از جملات بلند باشد و روان خوانده نشود، از خبرنگار بخواهید آن را بلند برای شما یا خودش بخواند. این کار غالبا باعث می شود خبرنگار جملات سنگین و قسمت های ضعیف را تشخیص بدهد. ضمنا از خبرنگار بخواهید قسمتهایی را که دوست دارید بلند بخواند. این کار استحکام آن قسمتها را نشان خواهد داد. از خبرنگار بخواهید خواننده ای را مجسم کند که این قسمت را بلند برای همسرش می خواند.
بخشهایی را که باید فشرده تر کرد پیشنهاد کنید. از این که خودتان مطالب را کوتاه کنید بپرهیزید. به جای این کار، قسمتی را که می توان فشرده تر کرد یا جمله خاصی را که به نظر زیادی بلند می رسد پیشنهاد کنید. بپرسید کدام قسمتهای بخصوص چیزی به مطلب اضافه می کنند. بپرسید آیا خواننده واقعا باید تمام اطلاعات فلان قسمت را بداند.
کلمات بند آغازین را بشمارید. اگر خبرنگاری یک بند آغازین بلند نوشته است، کلمات را بشمارید و بپرسید آیا مطلب به یک بند آغازین 35 کلمه ای نیاز دارد. یا پیشنهاد کنید که خبرنگار کلمات را در این بند آغازین بشمارد. یا پیشنهاد کنید که خبرنگار همیشه کلمات را در تمام بندهای آغازین بشمارد.
بند آغازین را بازنویسی نکنید. به خبرنگار بگویید که بند آغازین چه اشکالی دارد. رهیافتهای جایگزین احتمالی را پیشنهاد کنید. خواستار یک بند آغازین کوتاهتر، روشنتر و بهتر بشوید. اما خبرنگار را وادارید بند آغازین را بازنویسی کند.
بر رهیافت خودتان اصرار نکنید. اگر شما بند آغازین را بازنویسی یا رهیافت متفاوتی پیشنهاد کردید، اصرار نکنید که در مطلب باید از بند آغازین یا رهیافت شما استفاده شود. توضیح بدهید که چرا متن اولیه نتیجه بخش نبود و پایه فکری بازنگری را تشریح کنید. سپس خبرنگار را به چالش بخواهید که چیزی بهتر از هر دو بنویسد.
مثالهایی پیدا کنید. اگر مطلب باید زیاد کوتاه شود، چند عبارت، جمله یا قسمت را برای کوتاه کردن مشخص کنید و توضیح بدهید که چرا آنها قابل چشم پوشی هستند. سپس از خبرنگار بخواهید قسمتهای مشابهی پیدا و کوتاه کند.
وقتی جا زیادی تنگ است بگویید. اگر مطلب به شکل موجود برای انتشار خوب است، بگویید که کوتاه کردن به علت تنگی جا در روزنامه ضروری است. خبرنگاران باید بدانند که چه موقعی باید مطلب را کوتاه کنند به این دلیل که بیش از خواست خواننده نوشته اند و نیز چه موقعی به این دلیل که شما جای کافی برای بیان تمام چیزی که خواننده می خواهد ندارید.
خبرنگار را برانگیزید استانداردها را بالا ببرد. گاهی وقتی مطلبی را کوتاه می کنید، از محتوا کم می کنید. اما گاهی استانداردها را بالا می برید. اگر خبرنگاری یک مطلب 25 اینچی نوشته و شما فقط 20 اینچ جا دارید (یا فکر می کنید خواننده تنها به 20 اینچ علاقه خواهد داشت)، خبرنگار را برانگیزید استانداردها را بالا ببرد و فقط 80 درصد از بهترین بخشهای پیش نویس اول را نگه دارد.
تغییرات ناشی از ویرایش را توضیح بدهید. صرفنظر از این که تغییراتی که انجام داده اید به علت سبک، دستور زبان، وضوح، اختصار یا دلیل دیگری است، دلیل تغییر در مطلب را توضیح بدهید. آن تغییرات به خبرنگار کمک خواهد کرد بار بعد مطلب بهتری تحویل بدهد.
از نسبت دادن بکاهید. از خبرنگار بپرسید آیا موضوعی را به عنوان حقیقت می داند یا نه. اگر این طور است، آیا می توانید از نسبت دادن غیر ضروری کم کنید؟ یا وقتی اطلاعات زیادی را مکرر به یک منبع نسبت می دهید شاید بتوان نسبت دادن را فشرده تر کرد. اگر خبرنگار از حقیقت داشتن چیزی مطمئن نیست، بپرسید آیا می تواند آن را با منابع دیگر کنترل کند که نظر منبع اول را تایید یا تکذیب کنند.
«از کجا این را می دانید؟» وقتی خبرنگار حقایق را بدون انتساب بیان می کند، بپرسید چطور آن را می داند. شاید باید آن را به کسی نسبت بدهید.
تمام اطلاعات را مورد سوال قرار بدهید. در مورد مطالب یا پروژه های بزرگ، در فکر «ویرایش سطر به سطر» باشید. خبرنگار باید برای هر اطلاعی یادداشت یا سندی در تایید آن نشان دهد.
بازتاب ارائه کنید. از خبرنگار بپرسید از چه چیزی در مطلب خوشش آمده است. اگر موافقید، همین را بگویید. اگر شما از چیز دیگری خوشتان آمده، چیزی را که دوست داشته اید بگویید. بپرسید خبرنگار چطور به موفقیت دست پیدا کرده و در باره این صحبت کنید که چطور این روشها می تواند در آینده نزدیک در مورد مطالب مشخص به کار رود. بپرسید خبرنگار دوست می داشت چه کاری را بهتر انجام داده بود. اگر موافقید، راههای بهبود در آن مهارت را، در صورت امکان در مطلب بعدی، مورد بحث قرار بدهید. اگر دوست داشتید خبرنگار به نحوی بهتر عمل کرده بود که خودش مشخص نکرده است، برای مطلب بعدی چالشی طرح کنید. یک فهرست طول و دراز از اشکالات را در مورد هر مطلب مطرح نکنید.
عذرخواهی کنید. شاید باید مهلتی را رعایت می کردید و فرصت مشورت با خبرنگار در مورد مطلبی را نداشتید. بگویید که متاسف هستید (حتا اگر در عین حال باید خبرنگار را تشویق کنید در آینده مطالب را زودتر تحویل بدهد). شاید در ویرایش یک اشتباه در مطلب اضافه کرده اید. عذر بخواهید. حتا اگر اشتباه را به این دلیل مرتکب شدید که می خواستید یک قسمت آشفته را واضح کنید. صرفنظر از این که مطلب اصلی چقدر ایراد داشته، باید چنین تغییری را به نظر خبرنگار می رساندید، بنابراین بدون بهانه بگویید که متاسف هستید. به واضح بودن مطلب در کار بعدی رسیدگی کنید. ویراستاری که عذرخواهی نمی کند یا ویراستاری بی نقص است یا ویراستاری که به روابط با خبرنگاران لطمه می زند.
منابع دیگر برای کمک به خبرنگاران در تهیه مطلب:
Joe Grimm on Bruce DeSilva on coaching writers: http://www.freep.com/jobspage/academy/desilva98.htm
Joe Grimm on Jack Hart: "Edit, don't just tweak": http://www.freep.com/jobspage/academy/hartedit.htm
John Wicklein on "Finding the Holes": http://www.notrain-nogain.com/Train/Res/Edit/jw.asp
Michael Roberts on "Finding a Story's Focus": http://www.notrain-nogain.com/Train/Exer/Edit/focus.asp
Michael Roberts' "Editing on Deadline": http://www.notrain-nogain.com/Train/Exer/Edit/90min.asp
Jill Geisler on "How to Be an Effective Coach": http://www.poynteronline.org/content/content_view.asp?id=4367
Poynter videotape: "Coaching Writers: The Human Side of Editing"