خبر بسیاری از رویدادهای خشن یا حوادث ناگواری که رخ می دهد، از راه اپلیکیشین واتس اپ به کاربران و مردم می رسد، و از این رو ممکن است با کاستیها یا بی دقتیهای بسیاری همراه باشد.
در هند که میزان افزایش استفاده از اینترنت در مناطق روستایی۲۶ درصد افزایش یافته، در حالی که این میزان در مناطق شهری ۹ درصد بود، شبکههای اجتماعی مثل فیسبوک و اپلیکیشنهایی مثل واتس اپ بسیاری از اخبار را به مردم انتقال می دهند، چون عمدهی دسترسی مردم به اینترنت از روشهای سیار (عمدتا تلفن) است. از اینرو، امکان انتقال اخبار نادرست یا جعلی بسیار است.
Alt News در این دوران انتقال اطلاعات غلط می کوشد تا این نوع سوءتفاهمها یا اشتباهات را از میان ببرد. اثری که این وبسایت بر سیاستمداران و رسانههای همگانی هند گذارده، قابل توجه است. این وبسایت شش ماه است که فعال شده و تلاش می کند تا آنچه را که تبلیغات سیاسی به شمار می رود، فاش کند. این وبسایت تاکنون حدود ۳ و نیم میلیون بازدیدکننده و ۵ میلیون بازدید از صفحهی اصلی اش دارد و در حال حاضر ۵۶ هزار دنبال کننده هم در فیسبوک دارد که به گفته ی Pratik Sinha، یکی از بنیانگذاران آن، تعداد بسیار اندکی است؛ به ویژه با توجه به جمعیت هند. اما این وبسایت اثرات خود را گذاشته و می گذارد.
سینها می گوید: «اثری را که گذاشته ایم، در افرادی که منتفذ یا در جایگاه قدرت هستند، می بینیم، چه در رسانههای جمعی عادی، چه در میان سیاستمداران. ما به آنها آموخته ایم که نمی توانند ما را، و پدیدهی اخبار جعلی را، نادیده بگیرند. و این به عنوان گام اول، خوب است. برخی از بزرگترین ناشران خبر در هند که تاکنون نسبت به انتشار لینک مطالب محافظه کار بوده اند، اکنون چنین لینکهایی را از وبسایت ما منتشر می کنند.»
عمدهی این وبسایت به زبان انگلیسی است، و گاهی بخشهایی را هم به هندی منتشر می کند. اغلب محتوای این وبسایت تجزیه و تحلیل آثار و رد پایی است که سازندگان اخبار جعلی در شبکههای اجتماعی به جای می گذارند.
سینها می گوید: «به سادگی می توان اخبار جعلی منتشر کرد یا آن را به افراد یا نشریاتی نسبت داد. کار ما این است که چنین افراد یا نشریاتی را برملا کنیم و به این ترتیب اگر کسی یا ارگانی صدمهای از انتشار خبر جعلی خاصی دیده باشد، مرتبهی آیندهی که این اتفاق بیافتد، می تواند از راه قانونی پیگیر موضوع باشد.»
از آنجا که وبسایت آلت نیوز از اصطلاح اخبار جعلی به وفور استفاده می کند، از او پرسیدیم که از نظر او، معنای این اصطلاح چیست. او می گوید در بسیاری از موارد در هند، وبسایتهای اخبار جعلی، آنها هستند که برای دامن زدن یا ایجاد اختلاف میان هندویان و مسلمانان و افزایش تنش میان آنها، اخبار نادرستی منتشر می کنند. او می گوید که با شماری جوان، از جمله تعدادی دانش آموز دبیرستانی، صحبت کرده و آنها به او گفته اند که وبسایتهای اخبار جعلی درست کرده اند که تا حدود ۶۰۰ دلار در ماه برایشان سودآوری دارد.
او می افزاید: «برای چنین افرادی، اعتبار مطرح نیست. راهی برای ورود و محبوبیت در فیسبوک می یابند، صفحهی می سازند، و مطلبی منتشر می کنند که طرفدار فراوان پیدا می کند. تنها شمار اندکی از این طرفداران ممکن است به سراغ وبسایت ما بیایند. اما اگر بیایند، می بینند که ما ممکن است تا ده بار از اصطلاح اخبار جعلی استفاده کنیم. بالاخره، بار یازدهم، وقتی می خواهند خبر یا مطلبی را از راه واتس اپ برای دوستانشان بفرستند، ممکن است یک لحظه فکر کنند و بدون تامل، این کار را انجام ندهند و به اصطلاح اخبار جعلی بیاندیشیند.»
این مطلب ابتدا در وبسایت Nieman Lab منتشر شد و بازنشر آن، با اجازهی آن وبسایت، اینجا انجام شده است.
تصویر اصلی از فلیکر، با مجوز Adam Cohn.