من به عنوان سردبیر همیشه سعی می کنم که سوال های خوبی مطرح کنم، فرد کنجکاوی هستم که سوالات زیادی در سر دارد. اما بخشی از این ویژگی در واقع بر می گردد به این نظر روی پیتر کلارک، کارشناس موسسه پوینتر که گفته است: "اساتید و سردبیران به عنوان منابع بهترین خدمت را به نویسندگان می کنند، با مشورت نه با دستور دادن به آنها که چه باید بکنند."
البته این طرز تفکر به معنای آن نیست که هیچگاه پیشنهادهای خودم را با روزنامه نگاران مطرح نمی کنم. بلکه شیوه کارم این است که ابتدا سوال هایی را بپرسم که قوه خلاقه گزارشگر را تقویت کند. از این طریق، روزنامه نگار را به تفکر عمیق تر درباره موضوع ترغیب می کنم و او را تشویق می کنم که برای بیان شرح ماجرا از شیوه های تازه و جذابی استفاده کند.
همه ما با سوال های بنیادین که هر روزنامه نگار حین نگارش به آنها پاسخ می دهد آشنا هستیم: سوال هایی که با چه کسی، چه، کجا، چه زمان، چرا و چگونه آغاز می شود.
علاوه بر این سوال ها، هر روزنامه نگار باید شش سوال مهم دیگر را مد نظر داشته باشد و پیش از آغاز نگارش مقاله اش درباره آنها تامل کند.
اگر ماجرا را برای یک دوست تعریف می کردید چگونه آنرا می گفتید؟
این سوال باعث می شود که بر جالب ترین و مهم ترین نکته ماجرا تمرکز و توجه مخاطبان را جلب کنید. بسیاری از روزنامه نگاران در تشخیص ارزش خبری یک رویداد به خوبی عمل می کنند اما نمی توانند به درستی دریابند که چرا مخاطبان آنها باید به رویداد مورد نظر آنها توجه کنند. اگر در همان ابتدا، گزارش خود را طوری بیان کنید که گویی آنرا برای یک دوست بیان می کنید به احتمال زیاد با نکته ای شروع خواهید کرد که برایش جالب است. به علاوه از این طریق، به زبان ساده روایت را بیان و از کاربرد واژگان پیچیده و عبارات طولانی خودداری خواهید کرد.
تیتر گزارش شما چه خواهد بود؟
پاسخ به سوال فوق در واقع پاسخ به این سوال است که گزارش شما به چه موضوعی یا موضوعاتی می پردازد. به عبارت دیگر، اگر تیتر خبر خود را از ابتدا مد نظر داشته باشید راحت تر می توانید محور آنرا تعیین و ساختار و تمرکز آنرا رعایت کنید. من در تحریریه از روزنامه نگاران می خواهم که پیش از هر کاری تیتر و چند جمله کوتاه درباره گزارش ارائه کنند. این کار به خاطر ملاحظات فنی انجام می شود اما در عمل به روزنامه نگار در نگارش بهتر مقاله و خبر خود کمک می کند.
چه چیزی شما را متعجب کرد؟
بسیاری از گزارش هایی که روزنامه نگاران تهیه می کنند یک روند کلیشه ای و قابل پیش بینی را طی می کند. سعی کنید که از نقش روزنامه نگار یک لحظه خارج شوید و به عنوان یک فرد عادی از خود بپرسید در مشاهدات خود از رویداد چه نکته ای برای شما تازگی داشت و تعجبتان را برانگیخت. شخصیت های عجیبی که دیدید چه افرادی بودند؟ اظهارات تکان دهنده ای که شنیدید چه بود؟ جزئیات جذابی که درباره آن یادداشت برداشته اید چه مواردی است؟
سوال هایی که بدون پاسخ گذاشته اید چیست؟
بسیاری از روزنامه نگاران به جوانب ماجرا که درباره آنها اطلاعات موثقی ندارد اشاره ای نمی کنند و فقط بر جوانب معلوم آن تمرکز می کنند. این امر به خصوص در مواردی که خبر تازه ای اعلام می شود مشهود است. اما بهتر است که روزنامه نگار به آن جوانب امر که از آنها اطلاعاتی کسب نکرده یا به طور کامل مجهول مانده است اشاره و با سوالات خود دیگران را به تحقیق و تفحص بیشتر تشویق کند.
آیا در بیان گزارش نوآوری دارید؟
گزارشگران ممتاز علاقه دارند که به چالش کشیده شوند. اگر از یک گزارشگر با تجربه درخواست کنید که درباره موضوعی گزارشی تهیه کند به احتمال زیاد او در گذشته موضوع مشابه ای را پوشش داده است. بنابران بهترین راه برای به چالش کشیدن چنین روزنامه نگاری این است که از او بخواهید در گزارش خود ابتکار نشان دهد، یعنی از عکس نمودار یا مقدمه تازه استفاده کند. این کار به ويژه به کار گروهی و همکاری در تحریریه کمک می کند.
چه نکات خردمندانه ای را می توانید به مخاطبان منتقل کنید؟
هدف اصلی هر گزارش اطلاع رسانی است اما مهم است که در گزارش خود به مخاطبان نکته یا نکات اخلاقی را که حین نگارش مقاله به آن برخورد کرده اید یادآور شوید، از جمله درس عبرتی درباره ارزش های جهان شمولی مانند وفاداری، استقامت و شجاعت. گزارش هایی که علاوه بر جنبه خبری مسایل مهم تر اخلاقی را هم گوشزد می کند همواره از بهترین گزارش های بوده است که به آنها برخورد کرده ام. فراموش نکنید که در عصر اینترنت و رسانه های دیجیتال، دریافت اطلاعات و خبر برای مردم بیش از همیشه راحت شده است، اما آنچه به راحتی یافت نمی شود تشریح پیش زمینه های خبر و ترسیم تصویر جامع از آنچه روی داده است.
این مطلب پیش از این در سایت Media Helping Media منتشر شده بود که با کسب اجازه به وسیله شبکه بین المللی روزنامه نگاران به فارسی برگردانده شد.