پیشگفتار ویژه ترجمه فارسی این مقاله:
۱. جنوب جهان یا کشورهای جنوب جهان در ادبیات امروز، به کشورهای در حال توسعه در سراسر جهان اطلاق می‌شود که عمده آنها کشورهای آفریقایی، کشورهای در حال توسعه آسیا و اقیانوسیه، و کشورهای جزایر کارائیب و آمریکای لاتین هستند. در ادبیات امروزین، جنوب جهان یا جنوب جهانی جایگزین عبارت جهان سوم شده است. در مقابل، کشورهای شمال جهان یا شمال جهانی، کشورهای توسعه یافته‌تر هستند.
۲. از گذار سبز، با عنوان گذار منصفانه نیز یاد می‌شود.
گذار سبز یا حرکتی منصفانه و فراگیر از فعالیت‌هایی که کربن زیادی تولید می‌کند به سوی یک اقتصاد سبز -- که در توافقنامه پاریس در سال ۲۰۱۵ تصریح شده، در سال‌های اخیر مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. این اندیشه، گذاری موفق به سوخت‌های سبز را اقدام فراگیری تلقی می‌کند که می‌تواند برای جوامع سراسر جهان، فرصت‌های اقتصادی کافی به وجود بیاورد.مطلبی که می‌خوانید، تأملی بر این اندیشه است.
پِر هگنز (Per Heggenes)، مدیر عامل بنیاد IKEA، در این مورد می‌گوید: «رسیدگی موفقیت‌آمیز به بحران اقلیمی نیازمند کاهش سریع، چشمگیر و پایدار تولید گازهای گل‌خانه‌ای در سطح جهان است. با این حال، شمار بزرگی از کارگران و جوامع جنوبِ جهان (آفریقا، آمریکای لاتین، کارائیب و کشورهای در حال توسعه در آسیا و اقیانوسیه) برای معیشت خود به صنایعی وابسته هستند که کربن زیادی تولید می‌کنند.»
این بنیاد اخیراً یک ابتکار انسان‌دوستانه را برای حمایت از کارگران و جوامعی در جنوب جهان که از روند انتقال به انرژی‌های تجدیدپذیر آسیب دیده‌اند، آغاز کرده است. هگنز می‌افزاید: «بدون حمایت لازم از این جوامع، کشورها قادر به گذار به انرژی‌های تجدیدپزیر نخواهند بود و تمایلی هم به این کار نخواهند داشت.»
مِی تاژین آنگ (May Thazin Aung)، یک متخصص تغییرات اقلیمی که برای انستیتو بین‌المللی محیط زیست و توسعه کار می‌کند، می‌گوید که هرچند طرح‌های کشورها برای گذار به منابع انرژی تجدیدپذیر می‌تواند گام مثبتی باشد، خبرنگاران باید بر این پرسش تمرکز کنند که کدام سیاست‌ها واقعاً «برای چه کسانی» عادلانه هستند.
او در توضیح می‌افزاید: «تا امروز، گذار عادلانه عمدتاً بر بخش انرژی، بر از بین رفتن شغل‌های مربوط به سوخت‌های فسیلی مانند کار معدن و بر کشورهای شمال جهان (کشورهای توسعه‌یافته) متمرکز بوده است که منابع انرژی آنها تغییرات چشم‌گیری کرده و وابستگی زیاد آنها به سوخت‌های فسیلی به سوخت‌های تجدیدپذیر انتقال یافته است.» اما دیدگاه‌ها در این باره در رسانه‌های کشورهای در حال توسعه بازتاب کمتری یافته است.
بیشتر بخوانید: شیوه تهیه گزارش «رادیوی آبی» کنیا از اقتصاد آبی آن کشور
راه‌حل برای همه کشورها یکسان نیست
ویکی آریدی (Vicky Aridi)، مدیر برنامه‌های نهاد فرصت‌های اقتصادی برای جوانان - ابتکار ۲۰۲۳ می‌گوید که برای گذار عادلانه، به ویژه در جنوب جهان، راه حل یکسانی برای تمامی کشورها وجود ندارد، زیرا شرایط اجتماعی - اقتصادی کشورهای مختلف ممکن است تفاوت‌های بزرگی با هم داشته باشند.
آریدی به خبرنگاران توصیه می‌کند که از گزارش جهانی مهارت‌های سبز لینکداین به عنوان ابزاری برای تهیه گزارش‌های آگاهانه‌تر استفاده کنند.
آریدی می‌پرسد: «چگونه مهارت‌هایی را که برای آینده نیاز هستند به جوانان می‌آموزیم؟» و خودش در پاسخ می‌گوید: «گزارش جهانی مهارت‌های سبز، مهارت‌های مورد نیاز جوانان و اثرگذاران دیگری را نشان می‌دهد که هنگام صحبت از گذار عادلانه، به آنها اشاره می‌کنیم. این یک گزارش جامع است که حتی می‌تواند به کشورها کمک کند بدانند که به کدام مهارت‌ها نیاز دارند.»
آریدی راه حل‌های دیگری، از جمله طرح برنامه زیست محیطی سازمان ملل متحد برای ساخت شبکه‌ای از دانشگاه‌های سبز و برنامه یا Green TVET از سوی یونسکو را هم معرفی می‌کند. این برنامه، رهنمودهایی ارائه می‌دهد که نهادهای تحصیلات عالی و آموزش حرفه‌ای می‌توانند از آنها برای سبزتر کردن برنامه‌های درسی خود استفاده کنند.
او می‌گوید: «علاوه بر این، جنبه استفاده از مرکزهای شتاب‌دهنده‌ای که کربن کمی تولید می‌کنند نیز در کشور وجود دارد تا بتوان با کارآفرینان و نوآوران جوان همکاری کرد و مهارت‌هایی را در اختیار آنان قرار داد؛ خبرنگاران می‌توانند از این‌ها به عنوان منابع اطلاعاتی استفاده کنند.»
آنگ در این مورد می‌گوید خبرنگاران باید بپرسند که تصمیم‌گیری‌های سبز و تدابیر پایداری در کشورهای ثروتمند بر کشورهای دیگر چه تأثیری خواهند داشت. به عنوان مثال، واشنگتن پُست در این مقاله پیرامون استخراج فراورده‌هایی مثل مواد خام مورد نیاز باتری، مانند لیتیم، تحقیق کرده؛ فراورده‌هایی که در کشورهایی در جنوب جهان استخراج می‌شوند.
خبرنگاران همچنین برای رسیدن به درک بهتری از چگونگی اثرگذاری سیاست‌های بین‌المللی بر کشورها، باید مذاکرات اقلیمی را که در رخدادهای بزرگی مثل نشست‌های تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد برگزار می‌شوند، پوشش بدهند.
آنگ می‌افزاید: «خبرنگاران باید در این مورد تحقیق کنند که در سطح ملی و منطقه‌‌ای، چه کسانی از منابع انرژی تجدیدپذیری مثل مزرعه‌های آفتابی، و پیشرفتهای انرژی‌های آبی و سبز اثر می‌پذیرند، و چه کسانی از آنها سود می‌برند.»
بیشتر بخوانید: ضرورت توجه خبرنگاران ایرانی به حوزه محیط زیست
صدای جوانان
بسیار مهم است که خبرنگاران هنگام پوشش گذار سبز، بر کسانی که بیشتر از همه تحت تأثیر تغییرات اقلیمی قرار می‌گیرند، یعنی جوانان، تمرکز کنند. یکی از زاویه‌هایی که خبرنگاران می‌توانند درباره آن تحقیق کنند، سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی جوانان است.
آریدی می‌گوید: «جوانان در سراسر جهان در شرکت‌های کشاورزی که در زمینه محیط زیست فن‌آوری‌های هوشمند و پیشرفتهای به‌‌کار می‌گیرند و در حوزه agroforestry (دارکشت‌ورزی یا تلفیق مدیریت کشاورزی و پرورش درخت برای بهره‌برداری از مزایای زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی آن) سرمایه‌گذاری می‌کنند.»
وی در این زمینه به کسب و کارهای شماری از کارآفرینان فیلیپینی و لبنانی اشاره می‌کند که از فن‌آوری‌های پیشرفته برای چاپ سه‌بعدی لباس از مواد سازگار با محیط زیست استفاده می‌کنند.
دیدگاه‌های بومیان
جوآن کارلینگ (Joan Carling)، رئیس اجرایی سازمان جهانی حقوق بومیان، تأکید دارد که خبرنگاران هنگام تهیه گزارش از موضوعات مرتبط با گذار سبز، باید دیدگاه‌های مردم بومی را نیز در گزارش‌های خود جا بدهند. او می‌افزاید: «روشن است که وقتی بومیان به علت سبک زندگی ساده، کمترین مقدار کربن را تولید می‌کنند، در خط مقدم قرار دارند، به این معنی که از پیامدهای تغییرات اقلیمی، بیشترین آسیب را می‌بینند. همزمان، بومیان قربانی گذار سبز هم می‌شوند که برای آنان به معنای ادامه استعمار است؛ اما این بار، استعماری از نوع استعمار سبز.»
کارلینگ می‌گوید که استعمارِ سبز به آواره شدن بومیان، اخراج‌های اجباری، ویرانی ساختارهای غذایی و معیشت، تخریب میراث فرهنگی و حمله به مدافعان زمین و محیط زیست انجامیده است.
او می‌افزاید: «وقتی ما در برابر چنین اقدامات تحمیلی از زمین‌های خود دفاع می‌کنیم، مجرم شناخته می‌شویم و اغلب به زندان می‌افتیم یا کشته می‌شویم. آلودگی و تخریب محیط زیست و افزایش خشونت علیه زنان و آزار و اذیت آنها هم چشمگیر است که استفاده از تخصص زنان و نقش آنها در مدیریت منابع را تضعیف می‌کند.»
گنجاندن این دیدگاه‌ها می‌تواند گزارش‌های خبری را جامع‌تر کند و راه‌حل‌هایی را جستجو کند که صدمات احتمالی جوامع محلی و بومی را در نظر بگیرد.
تصویر از آنسپلش، عکاس: Andreas Gücklhorn
مقالات بیشتری نوشته
