ارتشاء در سراسر آفریقا پدیده ای معمول و مایه نگرانی های عمده است که اغلب از آن گزارش تهیه نمی شود.
علت آن که نام خبرنگاری پاکت قهوه ای را به خود گرفته، آن است که این نوع خبرنگاری همراه رشوه هایی نقدی که معمولا در پاکت قهوه ای گذاشته می شود، انجام می شود. این رشوه ها به قصد این به خبرنگاران داده می شوند که آنها را به تهیه گزارش های مثبت تر ترغیب کند یا سبب شود که گزارش های منفی یا انتقاد آمیز را منتشر نکنند.
یک فعال رسانه ای ایتالیایی به نام آنا ملی می گوید بهبود بخشیدن به وضع و شرایط کار و معاش خبرنگاران به مستقل ماندن آنها و دور نگاه داشتنشان از ارتشاء کمک شایانی می کند.
فدراسیون بین المللی خبرنگاران و اتحادیه خبرنگاران در سراسر جهان مشغول کوشش برای ایجاد این شرایط بهتر از نظر اقتصادی هستند. خانم ملی می گوید با توجه به مشکلات اقتصادی خبرنگاران می دانیم که ممکن است تحت تاثیر قرار بگیرند و به دام ارتشاء بیافتند، از این روی است که مشغول تلاش برای ایجاد وضع و پرداخت بهتر برای خبرنگاران هستیم تا آنها را از این نوع نفوذ در امان نگاه داریم.
جوزف آسوماه، استادیار دانشگاه سینت تامس در کانادا می گوید که مبارزه با این نوع ارتشاء ممکن است قدری دشوار باشد چرا که همواره مخفی است و رازی است میان خبرنگار و کسی که به او رشوه می پردازد.
او که خود اهل تناست، گفت با این وصف، کوششهایی برای رفع این معضل در حال انجام است. به عنوان نمونه در غنا، بنیاد رسانه های غرب آفریقا یک طرح تحقیقی خبرنگاری ایجاد کرده اند که کوششی است برای به پاسخگویی واداشتن صاحبان قدرت.
در زیمبابوه، بسیاری از خبرنگاران، کارشناسان رسانه، و ناظران رسانه ای معتقدند که خبرنگاران در این راستا به آموزش بیشتر نیاز دارن. خبرنگاری به نام لولو برندا هریس از مرکز نوآوری و فن آوری زیمبابوه می گوید که برای حصول نتیجه، مهمترین بخش کار آن است که اخلاقیات در خبرنگاران نهادینه شود.
او می گوید که وظیفه تبعیت از اخلاقیات بر دوش خبرنگاران است و مسئولیت آنهاست در برابر مخاطبانشان. مخاطبان به خبرنگاران اطمینان دارند و می اندیشدند که آنها راست می گویند. اگر این اعتماد از میان برود، رسانه ها نیز بسیار ضعیف خواهند شد.
خبرنگاران عضو شورای داوطلبان رسانه زیمبابوه نیز گفتند که درآمد اندک خبرنگاران آنها را به سوی ارتشاء می کشاند.
آنها می گویند که معضل خبرنگاری پاکت قهوه ای مدتهاست که با جوامع آفریقایی است و علت عمده آن حقوق پایین، شرایط نامناسب زندگی، و شرایط بسیار بد کار کارکنان رسانه و خبرنگاران است که باید بهبود یابند.
در زیمبابوه، موضوع رشوه دادن به خبرنگاران پس از آن مطرح شد که خبرنگاری به نام نیارادزو نایر از تجربه خود گزارش تهیه کرد؛ او درباره نحوه رد کردن پیشنهادی برای دریافت یک رشوه دو هزار دلاری را رد کرد. این رشوه را نمایندگان یک شرکت تنباکو به او پیشنهاد داده بودند.
طی سالها اخیر نیز گزارشهایی از خبرنگاری پاکت قهوه ای در نیجریه، غنا، اتیوپی، آفریقای جنوبی، جمهوری دموکراتیک کنگو، اوگاندا و زیمبابوه منتشر شده و به دست نهاد شفافیت بین المللی در زیمبابوه رسیده است. برخی خبرنگاران فعالیت های خلاف مسئولان دولتی را برملا کرده اند اما سردبیرانشان با دریافت رشوه، گزارشهایشان را منتشر نکرده اند. گروهی دیگر نیز ابتدا گزارشی نوشته اند و بعد محتوای آن را «پس گرفته اند».
برخی کارشناسان رسانه ای قبول دارند که شرایط کار و حقوق دریافتی خبرنگاران سبب آن می شود که آنها به رشوه گرفتن روی آورند، اما افزود که کارکنان رسانه ای باید اخلاق گرایانه تر رفتار کنند. آنها می افزایند که با ارتشاء، نمی تواند با ( با استفاده از) ارتشاء جنگید.
آنها می گویند که در نبود خبرنگاران مسئول و کاردانی که می توانند نهادهای دولتی را به پاسخگویی وادارند، همه افراد جامعه به دردسر می افتند.
تصویر از آنسپلش، عکاسک Ryul Davidson.
مقالات بیشتری نوشته
