توصیه‌هایی برای خبرنگاران صحی در افغانستان

مطلبی که چندی پیش در خصوص چالش‌های روزنامه‌نگاری صحت (بهداشت) در این وبسایت منتشر شد، مورد استقبال شماری از خبرنگاران افغان قرار گرفت که خواستار مطلب مکملی با تمرکز بر راهنمایی‌هایی عملی در این مورد شدند که در این مطلب ارائه شده است. 

خبرنگاران صحت که به طور مستقیم با سلامت فیزیکی و روانی مردم سرو کار دارند، باید از اصول اخلاقی هر دو حرفه خبرنگاری و پزشکی آگاه باشند.

راهنمایی‌های کاربردی مفید انجمن نویسندگان پزشکی‌ آمریکا (AMWA) نیز در این مورد بسیار کارآمد است. 

منشور اخلاقی انجمن روزنامه‌نگاران حرفه‌ای (SPJ) به روزنامه‌نگاران توصیه می‌کند تا گزارش‌های خود را با دقت و منصفانه تهیه کنند و در تهیه آنها صادق و شجاع باشند. 

خبرنگاران و رسانه‌های افغانستان باید اصولی را در تهیه گزارش‌های صحی تهیه کنند که از سوی وزارت اطلاعات و فرهنگ،‌ وزارت صحت، بیمارستان‌ها، آزمایشگاه‌ها و نهادهای مسئول دیگر تدوین شده است.

خبرنگاران و رسانه‌های افغانستان باید توجه داشته باشند که هدف روزنامه نگاری صحت، اطلاع‌رسانی است. خبرنگاران کاری با تشخیص بیماری و تداوی بیمار ندارند. کافی است به شیوه‌ای حرفه‌ای اطلاع رسانی کنند و قضاوت نهایی را به مخاطبانشان واگذار کنند. برای شفافیت در تهیه گزارش، قابل درک بودن موضوعات و انتشار گزارش‌های مفید صحی خوب است این نکات را رعایت نمایید:

۱. رسانه ها و خبرنگاران صحت باید مخاطب خود را بشناسند و محتوای گزارش را به تناسب آن تهیه کنند. 

گزارش‌های همه‌فهم و غیرتخحصصی صحی باید برای عامه مردم و روستانشینان هم مناسب و قابل درک باشد. معرفی بیماری‌ها، روش‌های وقایه و پیام‌های در این نوع گزارش‌ها می‌آید.

گزارش‌های تخصصی باید با موضوعات علمی برای پزشکان و متخصصان صحت تهیه شود. جدیدترین دستاوردهای پزشکی می‌تواند بخشی از محتوای این نوع گزارش‌ها باشد.

۲. خبرنگاران صحت باید همیشه به‌روز باشند و مقالات و انتشارات صحی را مطالعه نمایند. شما به‌عنوان خبرنگار صحی نباید تبلیغ‌کننده دارو، بیمارستان، یا وسایل بهداشتی باشید و تنها باید معلومات ارائه کنید. جامعه افغانی در بخش بهداشت سنت‌گراست. طبابت سنتی، گیاهی، بومی و حتا دعا خوانی هنوز هم در بسا نقاط افغانستان رایج است اما شما به‌عنوان خبرنگار باید تنها به مسائل علمی و تأیید شده بپردازید.

۳. خبرنگاران صحت باید محتاط باشند، زیرا موضوعاتی مثل مسائل جنسی، زایمان، تلقیح مصنوعی هنوز هم در افغانستان تابوست و شما باید برای اطلاع رسانی در چنین وضعیتی آماده مواجهه با محیط کار پرچالشی باشید و حوصله به‌خرج دهید.

۴. خوب است که رسانه‌ها و نهادهای خبری باید یک پزشک را به‌عنوان مشاور استخدام نمایند، و خبرنگاران صحت نیز با یک پزشک منحیث همکار داوطلب در تماس باشند تا از دانش و تجربه کاری آنها بهره ببرند. توجه داشته باشید که نیازی به توصیف و تشریح مراحل یک کارآزمایی بالینی، عمل جراحی یا فرایند تحقیقاتی ندارید، اما آگاهی از این مراحل مفید است.

۵. ایجاد بانک معلوماتی برای هر رسانه و یا خبرنگار صحی الزامی است؛ بانکی که معلومات کاملی در مورد پزشکان محلی و ملی، شفاخانه‌ها، بیماری‌های فصلی، کمپین‌های صحی، نهادهای بخش صحی و تقویم سالانه‌ سازمان صحی جهان داشته باشد.

۶. خبرنگاران باید پروتکل‌های ایمنی صحی را مد نظر داشته باشند. قبل از داخل شدن به بیمارستان یا آزمایشگاه با مسئولان آن مشورت نمایید. استفاده از دستکش، ماسک، روبند یا face shield و حتا لباس مخصوص محافظت شخصی را فراموش نکنید تا خود را در مقابل ویروس، تشعشات اکسری، امراض ساری و میکروب‌ها محافظت نمایید و از آلودگی محیط بیمارستان نیز دور بمانید.

از تماس مستقیم با وسایل طبی، دست دادن با بیماران، وارد شدن به اتاق عمل، اتاق رادیولوژی و محل دفع زباله‌های کلینیکی جلوگیری کنید. بعد از خارج شدن از محیط شفاخانه بلافاصله دستانتان را ضدعفونی کنید و در ختم وظیفه اگر‌ فرصت داشتید دوش بگیرید. استفاده از این امکانات در اغلب بیمارستان‌ها به رایگان امکان‌پذیر است.

۷. گزارش خبرنگار صحت نباید ترس از دارو و بیماری را نزد مردم ایجاد کند و نباید باعث نادیده گرفتن بیماری‌‌ها شود و سبب شود مردم در مقابل آنها بی‌تفاوت باشند.
تا حد امکان از استفاده از اصطلاحات پیچیده‌ پزشکی خودداری کنید و گزارشتان را به زبان ساده تهیه کنید. اصل دوم منشور اخلاقی انجمن نویسندگان پزشکی امریکا AMWA می‌گوید که عینیت، دقت علمی و تعادل در حین انتقال اطلاعات باید همواره مراعات شود.

۸. گزارش خبرنگار صحی نباید باعث گسترش شرم و ننگ از بیماری در اجتماع شود. خبرنگاران صحت باید خدمات صحی و بیماری‌ها را به مردم معرفی نمایند و مخاطبان را تشویق کنند تا هنگام بیماری یا احتمال دادن بیماری، به مراکز بهداشتی مراجعه کنند. 

۹. توجه داشته باشید که بیشتر موضوعات صحت، پیچیده و دارای جزئیاتند و منبع واحدی نمی‌تواند آن را تأیید کند و یا درباره آن معلومات دهد. از این رو، به عنوان خبرنگار، باید منابع مختلف را بررسی کنید. انجمن‌های صحت، محققان، شرکت‌های دارویی، تولید کنندگان لوازم بهداشتی، ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی، و بیمه‌گذاران صحی منابع معتبری برای شما هستند. برای شفافیت و قابل فهم بودن موضوعات بر حقایق اصلی تمرکز داشته باشید. مثل یک قصه‌گو فکر کنید و در صورت امکان از مطالعات موردی و نقل قول‌های کارشناسان استفاده کنید.

۱۰. خبرنگار صحت باید ذهن انتقادی داشته باشد. ذهن انتقادی در عصر اطلاعات ابزار قدرتمندی است که توانایی تجزیه و تحلیل داده‌ها، تفسیرمفاهیم پیچیده و شناسایی تبعات اجتماعی و اقتصادی موضوعات سلامت را فراهم می‌کند. شما باید توانایی تشخیص کمبودهای کمی و کیفی بخش صحت را در افغانستان داشته باشید، همیشه در جستجوی برملا سازی طبابت نادرست و هزینه‌های گزاف خدمات سلامت در افغانستان باشید.

تصویرها از نوید حمیدی.