توصیه¬هایی برای انجام مصاحبه¬های دشوار

نوشته­ی جولیا بارتُن

پیش از هرچیز، بهترین کار این است که اول با منابع دوستانه مصاحبه کنید. کسی که شکایتی دارد غالبا یک منبع دوستانه است، چون خواهان توجه است. شاید یک سازمان غیر دولتی یا کارشناسی با اطلاع در زمینه­ی مشکل پیدا شود. پیش از رفتن به سراغ سوژه­ی دشوار، بکوشید در حد امکان از جوانب متعددی از خبر آگاه بشوید. با این روش می­توانید بگویید: «بسیاری از مردم به رسانه­ها در باره­ی ... شکایت ­می­کنند. من مایلم نظر شما را در باره­ی خبر بدانم.»

پیش از موعد در باره­ی شکل و نقطه­ی کانونی مصاحبه­تان فکر کنید: مایلید آن شخص در باره­ی چه چیزی صحبت کند؟ اگر چیزی است که انتظار دارید دشوار باشد، در باره­ی رویکرد به موضوع فکر کنید. تدارک ببینید که ابتدا یکی دو سوال آساننر بپرسید: چیزی خنثی و مبتنی بر اطلاعات. برای مثال (اگر در کارگاهشان هستید): «ممکن است توضیح بدهید اینجا دقیقا چه کاری انجام می­دهید؟»

بسیاری از آدمها مشکلی با توضیح دادن در باره­ی کارشان ندارند، در نتیجه این در آرامش­بخشی به مصاحبه­شونده و ایجاد اعتماد موثر است. در عین حال به راه افتادن گفت­وگو و نشان دادن این­که شما واقعا گوش می­دهید کمک می­کند. می­توانید به جوابها با «واقعا؟ جالب است. نمی­دانستم...» پاسخ بدهید.

پیش از مصاحبه، یک دقیقه صرف فهرست کردن سوالهایتان به ترتیب تقریبی که مایلید آنها را بپرسید، بکنید. اما احساس نکنید که در طی مصاحبه حتما باید همان فهرست را دنبال کنید. این فهرست فقط برای کمک به برنامه­ریزی مصاحبه است و اغلب اصلا آن را نگاه نخواهید کرد. اگر مصاحبه خوب پیش برود، اصلا نیازی نخواهید داشت نگاهش کنید.

زمانی که مصاحبه را شروع می­کتید، حتما پیش از آن توضیح بدهید که مصاحبه چگونه، در کدام برنامه ... مورد استفاده قرار خواهد گرفت. این برای کسانی که زیاد مصاحبه نکرده­اند مهم است. ضمنا توضیح بدهید که مصاحبه را ویرایش خواهید کرد، بنابراین در صورت لزوم می­توانند مطلبی را دوباره از نو مورد بررسی قرار دهند.

مصاحبه را با درخواست از ایشان برای ذکر نام و حرفه­شان شروع کنید.

مهم است که حقیقتا به بیان آن شخص علاقمند باشید. اگر به یادداشت­ها یا دستگاه­هایتان نگاه کنید یا به سوال بعدی فکر کنید، مصاحبه­شونده بی­علاقگی شما را حس خواهد کرد.

سرانجام این­که، نمی­توانید از سوالات دشوار بپرهیزید. کار شما کسب اطلاعات و نقطه نظرهای مختلف برای شنوندگانتان است. می­توانید بگویید: «البته باید از شما در این باره سوال کنم...» یا حتا بهتر از آن: «می­خواهم تعریف شما از واقعه را بدانم. چه اتفاقی افتاد؟»

گاهی بعضی­ها از شما خواهند خواست ضبط صوت را خاموش کنید. بپرسید: «مطمئن هستید؟» اما اگر اصرار بورزند، باید درخواستشان را رعایت کنید. با وجود این، اگر مطلب جالبی ابراز کنند، به ایشان بگویید که چقدر این مطلب روی نوار موثرتر خواهد بود. می­توانید بگویید: «من در رادیو کار می­کنم. صدا همه چیز است. اگر صدای شما در گزارش نباشد، روایت شما نماینده­ای نخواهد داشت. مطمئن هستید که از گفتن آن در نوار نگران نیستید؟» با وجود این اگر باز هم حاضر به صحبت در نوار نیستند، حتما مشخص کنید که آیا اطلاعات کاملا غیر رسمی است یا این­که می­توانید از آن بدون ذکر منبع استفاده کنید.

متاسفانه حقیقت این است که رادیو یک رسانه­ی صدایی است. گفتن این حرف بسیار نامناسب است که: «منابعی که مایل هستند ناشناس بمانند، می­گویند...» این در رادیو درست به نظر نمی­رسد. من غالبا می­بینم که مطالبی که در نوار ندارم فقط به همین دلیل هرگز در گرارش به کار گرفته نمی­شوند.

یک راه خوب برای به پایان بردن یک مصاحبه این گفته است: «چیزی هست که در باره­اش صحبت نکرده باشیم و شما بخواهید در باره­ی آن چیزی بگویید؟» گاهی دیگران حرفی برای افزودن ندارند، اما گاهی این حرف می­تواند راه را برای بهترین بخش تمامی مصاحبه باز کند.