تلاش طالبان برای حذف تدریجی و کم‌هزینه زنان از رسانه‌های افغانستانپس از سقوط دولت اشرف غنی و روی کار آمدن دوباره طالبان در افغانستان، فضای کار رسانه ها و بستر فعالیت برای خبرنگاران و روزنامه نگاران، به ویژه زنان خبرنگار، بسیار دشوار و محدود شده است.
طالبان به طور فعال و مداوم بر کار رسانه ها نظارت دارند و با شیوه های سخت‌گیرانه و اعمال فشار، خبرنگاران و مدیران رسانه ها را وادار می‌کنند تا محتوای گزارش‌ها و برنامه های خود را قبل از انتشار با ریاست اطلاعات و فرهنگ در ولایت یا استانی که خبر در آن منتشر می شود، به اشتراک بگذارند.
از زمان حاکمیت دوباره طالبان، به دلیل فشارهای نظام‌مند این گروه، رسانه ها تلاش کرده‌اند تا اخبار و برنامه های شان در مغایرت با دیدگاه های طالبان نباشد.
برای همین است که در انتخاب مهمانان، پرسش ها و گزینش مباحث و نوع پوشش مجریان برنامه‌های تلویزیونی، به‌ویژه مجریان زن که مجبور به استفاده از ماسک و حجاب کامل هستند، بسیار محتاطانه عمل کرده‌اند .اما حتی این میزان از احتیاط و سانسور نیز برای طالبان قانع کننده نیست، چرا که آنان در پی حذف کامل اما تدریجی و کم هزینه زنان از رسانه ها هستند.
مینا حبیب، مسؤول وگزارشگر یکی از رسانه های داخلی افغانستان، می گوید در پی پوشش خبری مراسم بزرگداشت شهدای آموزشگاه « کاج» به محل برگزاری برنامه که درمنطقه دشت برچی کابل بود، رفت.
او می‌گوید با وجود رعایت حجاب کامل، طالبان به دلیل زن بودن او، مانع از حضورش در نشست شدند .
حبیب گفت: «اکثریت ما خبرنگاران در شرایط سخت امروزی، بدون هیچ نوع درآمد مالی و حتی نداشتن کرایه تاکسی، تنها به دلیل عشق و علاقه ای که به کار خبرنگاری و حفظ آزادی بیان داریم، کار می‌کنیم، اما به خاطر زن بودن با رفتار تبعیض آمیز نیروهای امنیتی طالبان مواجه می شویم.»
سازمان ملل متحد در قالب برنامه‌ای به نام «زنان سازمان ملل» برای گسترش برابری جنسیتی و قدرت بخشیدن به زنان، فعالیت می کند و در این خصوص گزارش‌هایی نیز تهیه می‌کند، که در یکی از این گزارش‌ها گفته است که محدودیت‌های طالبان در رسانه‌ها، به‌طورخاص زنان روزنامه‌نگار را هدف قرار داده و این محدودیت‌ها زنان را ازرسانه‌ها حذف می‌کند و از این بابت ابراز نگرانی جدی کرده است.
در این گزارش آمده است که از سپتامبر ۲۰۲۱، محدودیت‌های خاصی بر رسانه‌های افغانستان اعمال شده و طالبان تمامی قوانینی را که امنیت و سلامت جانی روزنامه‌نگاران را تضمین، و از روزنامه‌نگاران حمایت می‌کند، لغو کرده‌اند. بر اساس این گزارش، محدودیت‌های طالبان از طریق ارعاب، شکنجه، دستگیری وآزار مستقیم وغیرمستقیم اجرا می‌شود. بخش زنان سازمان ملل افزوده است که خطر تعطیلی رسانه‌ها، به‌دلیل بحران اقتصادی نیز فضای باز را برای حفظ کارمندان زن در رسانه‌ها محدود می‌کند.
به‌گفته‌ی این نهاد، وضعیت کنونی در افغانستان، تلاشی نظام‌مند و منسجم برای سرکوب رسانه‌ها و حذف چهره‌ها، دیدگاه‌ها وتجربیات زنان از فضاهای عمومی را به اثبات می‌رساند.
چندی پیش خپلواک صافی، مدیر مسئول شبکه خبری طلوع نیوز با نشر توییتی خبر خارج شدن خود از افغانستان را همگانی نمود. آقای صافی که مدیریت شبکه پر مخاطب طلوع نیوز، یکی از مهمترین شبکه‌های خبری افغانستان، را به عهده داشت، در توییترش نوشته است: «من با قلب اندوهگین کابل را ترک کردم. من چندین دهه از عمر خود را وقف پیشرفت و حمایت از رسانه های آزاد در افغانستان کرده‌ام، اما در طی چند ماه گذشته احساس کردم که دیگر نمی‌توانم ادامه بدهم.»
دیدبان رسانه های افغانستان می گوید از زمان روی‌کار آمدن طالبان از حدود ۱۶۰۰ بانوی خبرنگار و کارمند رسانه‌ای، بیش از ۱۵۰۰ تن آنان یا به‌دلیل تهدید و فشار طالبان یا به‌سبب بسته‌شدن رسانه‌شان بیکار شده اند.
اطلاعات ابتدایی این نهاد نشان می‌دهد که در حال حاضر تنها صد بانو در رسانه‌ها مشغول کار هستند و نیمی از بانوان بیکار شده، به پاکستان، ایران یا تاجیکستان و یا فراتر از منطقه، به اروپا و آمریکای شمالی مهاجرت کرده اند..
به تازگی عبدالواحد ریان، مدیر خبرگزاری باختر تحت اداره طالبان که در هجدهمین مجمع عمومی سازمان خبرگزاری‌های آسیا و اقیانوسیه (اوآنا) در تهران شرکت کرده، گفته است که رویکرد رسانه‌ها در قبال افغانستان باید به‌گونه‌ای باشد که زمینه به رسمیت شناخته شدن طالبان توسط دولت‌ها فراهم شود.
گفته‌های ریان در حالی بیان می‌شود که وضعیت رسانه‌ها و خبرنگاران افغانستان پس از روی کار آمدن طالبان رو به وخامت گراییده است و در تازه ترین موارد، طالبان، بسم‌الله وطن‌دوست، مسئول رادیو صدای ملت، و شیراحمد نوری، خبرنگار محلی، را در قندهار بازداشت کرده‌اند. چندی پیش نیز دامنه اینترنتی روزنامه ۸صبح و زاویه میدیا توسط طالبان تعلیق شد.
بازرس ویژه آمریکا برای بازسازی افغانستان موسوم به سیگار، در بخشی از گزارش جدید خود که در اوایل آبان ماه سال جاری منتشرگردید؛ گفته است که افغانستان در حال از دست دادن دستاوردهای ۲۰ سال گذشته خود است. سیگار در این گزارش گفته است که در شش ماه اول حکومت طالبان ۵۱ درصد رسانه‌های افغانستان بسته شده اند و طالبان اکنون برای رسانه‌ها صورت‌جلسه‌ای را آماده کرده اند که طبق آن هیچ رسانه‌ای حق ندارد خبری را بدون تأیید آنها منتشر کند.
این مصداق بارز سانسور و ایجاد فضای ناامن و ملتهب برای تحریف کار رسانه های افغانستان است تا خبرنگاران واقعیت های عینی و موجود را نتوانند بازتاب دهند.
واقع امر این است که طالبان علی رغم وعده های دهان پرکن و جذاب برای نمایش چهره‌ای متفاوت، دشواری روزنامه نگاری را زیر چتر حاکمیتشان، هر روز بیش از روز گذشته، شدت می‌بخشند و در این میان زنان روزنامه نگار به دلیل تبعیض جنسیتی، مستعد صدمات و قربانی‌های بیشتری هستند.
تصویر از: افغانستان اینترنشنال
مقالات بیشتری نوشته
