شیوه فعالیت نهادی در سودان برای مبارزه با انتشار اطلاعات ساختگی

در اواخر سال ۲۰۱۹، از حساب کاربری ناآشنایی پیامی برای گروهی در واتس‌اپ فرستاده شد که در سودان جنوبی به دست چند نهاد مدنی اداره می شود. این پیام همراه تصویری از یک مدرک به‌اصطلاح رسمی فرستاده شده بود و حاوی جزئیاتی پیرامون گسترش کرونا در سودان جنوبی بود، در حالی که این ویروس هنوز به آنجا نرسیده بود. مشکل این «مدرک» که در سودان در شبکه های اجتماعی انتشار یافت آن بود که نه امضاء یا تمبر رسمی روی آن دیده می شد نه سربرگ داشت.

گروهی از خبرنگاران و فعالان فضای مجازی قصد کردند که کسی را که این نامه را منتشر کرده، شناسایی کنند. در نهایت روشن شد که این نامه جعلی بوده است. این گروه از فیس بوک خواست نامه را از شبکه خود حذف کند.

این موضوع سبب شد که اعضای گروه واتس‌اپ تریبونی به نام 211 Check ایجاد کنند که برای راستی آزمایی اخبار و فرستادن خبرها و اطلاعات درست و دقیق به کاربران ایجاد شد که همه امور آن به دست داوطلبان اداره می شود. این نهاد بدواً توسط یکی از اعضای گروه واتس‌اپ به نام Nelson Kwaje ایجاد شد. وی این تریبون را به عنوان زیرمجموعه ای از نهادی بزرگتر به نام Defyhatenow بنیان نهاد.

تلاش‌های این گروه برای مبارزه با اطلاعات غلط پیرامون کرونا و حضور فعال در شبکه‌های اجتماعی به گرد آوردن بیش از نهصد هزار کاربر انجامید.

Emmanuel Bida که سردبیر خبر این تریبون است، می گوید چک ۲۱۱ تاکنون حدود ۵۰ گزارش پزشکی در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرده و بیش از یکصد خبرنگار و نویسنده را از شیوه‌های مبارزه با انتشار اطلاعات نادرست آموزش داده است.

Geu Lazarus که خبرنگار آزادی است که کار راستی آزمایی اخبار آفریقا را در چک ۲۱۱ به عهده دارد، یکی از کسانی است که این دوره آموزش را گذرانده است. 

چک ۲۱۱ به‌همراه فیس‌بوک برای حذف کردن پستهایی که حاوی اطلاعات ساختگی یا گمراه‌کننده هستند، فعالیت می کند. نمونه‌ای از کارهایی که این نهاد کرده،  راستی آزمایی یک خبر ساختگی است که در نیمه سال ۲۰۲۰ روی فیس‌بوک منتشر شده بود. این خبر جعلی، پیرامون ابتلای یک مقام سودانی به کرونا و مرگ او بود. او به کرونا مبتلا شده بود، اما درنگذشته بود و چک ۲۱۱ نیمه شب مشغول کار شد و به فاصله کوتاهی این خبر جعلی را از شبکه‌های اجتماعی حذف کرد. 

چک ۲۱۱ در مواردی دیگر هم به راستی‌آزمایی و اصلاح اخبار ساختگی یا اطلاعات نادرست پیرامون کرونا دست زده است، اما اعضای آن می گویند دولت سودان جنوبی نیز باید فعالیت خود را در این زمینه افزایش دهد. 

کواجی افزود که اگر مشکل مالی پیش نیاید، چک ۲۱۱ به کار آموزش خبرنگاران ادامه خواهد داد و فعالیت خود را در سطح منطقه‌ای و جهانی گسترش خواهد داد.

تصویر از آنسپلش، عکاس: Markus Winkler.