استفاده از واقعیت مجازی در خبرنگاری امروز مورد توجه قرار گرفته، و درک دلیل آن دشوار نیست. واقعیت مجازی مخاطبان را در شرایطی قرار می دهد که قرار گرفتن در آن در حالت عادی و زندگی روزمره ناممکن است. وقتی می توان تصاویری از یک اردوگاه پناهجویان را در گزارشی در مورد آن‌ها گنجاند، روشن است که سطح آگاهی مخاطبان از موضوعات مربوط به پناهندگان افزایش خواهد یافت.
اما واقعیت مجازی تنها شامل یک نمای ۳۶۰ درجه نیست. هنر بیشتری از قرار دادن یک دوربین ۳۶۰ درجه در یک محیط هیجان انگیز یا جالب برای تهیه‌ی گزارش‌های حرفه‌ای و جذاب مورد نیاز است. مهم آن است که تمرکز ویدیوهایی که توسط دوربین ۳۶۰ درجه واقعیت مجازی تهیه می شود، بیشتر بر حرکت باشد تا سکون. به این ترتیب، حکایتی قوی باید همراه تصاویر و تحرک قوی باشد تا به گزارش جان ببخشد.
در استفاده از واقعیت مجازی، باید اهمیت داستان گویی را در تهیه‌ی گزارش از موضوعات مهم انسانی و جهانی رعایت کنیم.
روایت بر مبنای شخصیت
برای استفاده از واقعیت مجازی و ۳۶۰ درجه، یکی از بهترین شیوه‌های تجربه کردن یک گزارش از راه موضوع آن است. ما در Contrast VR تصمیم گرفته ایم که گزارش‌های همراه با واقعیت مجازی را از دریچه‌ی یک شخصیت روایت کنیم.
برای نمونه، Lessi Phillips موضوع یکی از گزارش‌های ماست، دختری که در سال ۲۰۰۸ شانزده ساله بود که یک خط لوله نفتی شرکت شل در دلتای نیجر منفجر شد و به مدت ۷۷ روز در باتلاق‌های نزدیک روستای محل زندگی اش، نفت ریخت. ما داستان او را با واقعیت مجازی گزارش کردیم و نام آن را Oil In Our Creeks (نفت در چشمه‌های ما) گذاشتیم. استفاده از واقعیت مجازی به ما امکان داد تا مستندات تاریخی را به تصویر بکشیم و به محتوای گزارش‌مان جذاییت و زیبایی ببخشیم.
درک درست داستان
آن‌چه استفاده از دوربین‌های واقعیت مجازی باید انجام بدهد، جریان سیال داستان است که گزارشی را بیان می کند، که نباید پریدن و انتقال تصویر از جایی به جای دیگر باشد. ما توانسته ایم از امکانات امروز بهره ببریم تا ساختار خطی فیلم‌های مستند سنتی را تغییر دهیم و به آن‌ها رونقی ویژه ببخشیم.
اگر صحنه‌ها و تصاویری را که داریم، به خوبی نمی توانیم به هم ربط بدهیم، باید تلاش کنیم تا حکایتی منسجم‌تر پیدا کنیم که به واقع به درد گزارش‌مان می خورد و به بهترین شکل می تواند محتوای گزارش‌مان را حکایت کند.
همین کار را در تهیه‌ی مستند I Am Rohingya (من روهینگیا هستم) انجام دادیم و داستان یک پناهجوی مسلمان به نام جمالیدا را باز گفتیم. به جای استفاده از آب وان حمام هنگام حمام کردن کودکانش، از تصاویر آب با واقعیت مجازی استفاده کردیم تا سیال بودن وقایعی را نشان دهیم که او با آن‌ها مواجه است و دست و پنجه نرم می کند.
برای بهره بردن از دوربین ۳۶۰ درجه واقعیت مجازی به بهترین شکل، از موضوع گزارش‌مان می خواهیم که از نقطه و زاویه‌ی خاص حرکت یا انجام کارشان را شروع کنند تا بتوانیم مهار شروع و پایان و زاویه‌ی تصاویر را در دست داشته باشیم. باز هم مهم است که خواهان و مایل به آن باشیم که قوانین و قواعد مستندهای سنتی را تغییر دهیم تا با مخاطبان‌مان بهتر و بیشتر تعامل کنیم.
استفاده از تمامی ۳۶۰ درجه
در دو فیلمی که در بالا از آن‌ها نام بردیم، از انیمیشن هم استفاده کردیم تا به محصول نهایی مان جان بیشتری ببخشیم و مخاطبان‌مان را ترغیب کنیم که حرکت کنند و متوجه آن باشند که در پیرامون‌شان چه می گذرد.
در صحنه‌ی در فیلم مربوط به مسلمانان روهینگیا، وقتی قهرمان داستان فرار از خانه اش را تعریف می کند، انیمیشنی از آدم‌های فراری و در حال دویدن به فیلم اضافه کردیم. ما با این کار می خواستیم تعامل بیشتری را در مخاطبان ایجاد و ترغیب کنیم و به آن‌ها آزادی عمل دهیم تا دوربین را حرکت دهند. به این ترتیب، بیننده حس گریز را بهتر و بیشتر درمی یابد.
به جای چه چیزی، چرا
مهم آن است که در به کارگیری واقعیت مجازی و تدوین تصاویر آن، به سراغ عمق محتوا برویم و به حکایت موضوع گزارش اکتفا نکنیم، بلکه علت وقوع آن را هم جویا شویم و در گزارش مطرح کنیم. برای این کار، باید در پی خاص ترین گزارش‌هایی باشیم که می توانیم بیابیم. درک و به کارگیری این پرسش که چگونه می توان داستان‌های مهم و موضوعات حساس انسانی و جهانی را در قالب گزارش بیان کرد، از اهمیت خاص و بسیاری برخوردار است. اما یافتن تکنیک‌ها و شیوه‌های مبتکرانه‌ی برای کمک به مخاطب برای گذار از تجربه ۳۶۰ درجه و دریافت محتوا و موضوع اصلی گزارش، به همان اندازه برای جلب مخاطب مهم است. با این کار، نه تنها می توان مخاطب را جلب کرد، بلکه او را در آینده در پی محتوای بیشتر به موضوع گزارش بازگرداند.
تازگی فن آوری واقعیت مجازی از هم اکنون کم رنگ تر شده است. چالش کنونی صنعت خبر و مستند در به کارگیری واقعیت مجازی آن است که مخاطبان را مشتاق مطالب و گزارش‌های بیشتر بکند.
زهرا رسول سردبیر استدیوی جدید واقعیت مجازی شبکه‌ی الجزیره است. او در سال ۲۰۱۵ شرکت رسانه‌ا‌ی خود را به نام Gistory تاسیس کرد.
MediaShift ناشر اولیه‌ی این مطلب بوده و بازنشر آن در وبسایت آي جی نت، با اجازه، انجام شده است.
تصویر اصلی از فلیکر، با مجوز Games for Change.