برای پرورش یک متن (داستان) صرفنظر از محتوای آن (خبر، گزارش) با توجه به شیوه چینش در روزنامه نگاری آنلاین می توان عواملی را در نظر گرفت که در اینجا به برخی از مهمترین آنها بصورت گذرا اشاره می کنیم:
- اکشن (تحرک): متن آنلاین باید دارای اکشن باشد، متن های پاسیو با تیتر، لید و ورودی بی بو و خاصیت هیچ توجهی برنمی انگیزد حتی اگر در برگیرنده موضوع مهمی باشد.
- شفافیت: متن باید دارای شفافیت و وضوح و بدون ابهام باشد.
- جذابیت: چینش متن و توزیع محتوای رسانه ای درون آن باید به جذاب ترین شکل صورت گیرد.
- توزیع: متن باید قابل توزیع در شبکه های اجتماعی باشد
- شمارشگر: اگر شمارش بازدیدکنندگان یا کسانی که متن را به اشتراک گذارده اند در گوشه ای ذکر شود می تواند به عاملی برای جذابیت ثانوی بدل شود.
- لینک: متن باید دارای لینک هایی برای توضیحات و اطلاعات خارج از متن باشد.
- ارتباط: خبرها یا گزارشهای مرتبط با متن باید برای آگاهی بیشتر خواننده قابل دسترسی باشد.
- بلیت دوسره: خواننده را ترغیب کنید تا به متن یا سایت بازگردد.
- بازیافت: متن باید قابل جستجو باشد.
- تعامل: خواننده باید بتواند با نویسندگان متن ارتباط برقرار کند یا نظر خود را با سایر خوانندگان در میان بگذارد.
- ایجاز: متن نباید حاوی اطلاعات ملال آور یا سرشار از نمودارها و آمارهای مختلف باشد.
- سهولت: محتوای تولید شده باید از نظر ساختار و چینش دارای نظم و ترتیب و توالی روایی باشد و به سادگی قابل درک و فهم باشد.
- صحت: متن نباید شامل اطلاعات غلط باشد مثلا اگر در متن ویدئوی اختصاصی ذکر شده این بدان معناست که این ویدئو نباید پیش از آن در جای دیگری منتشر شده باشد.
- اهمیت: متن باید برای خواننده دارای اهمیت باشد در غیراین صورت وی آن را نمی خواند در نتیجه باید با عینی گرایی اهمیت متن را با تکیه بر ارزشهای خبری روشن ساخت.
- امانت: متن باید نسبت به انتقال صحیح اطلاعات وفادار باشد، نقل قول ها را بطور کامل ارائه کند و یا منبع نخست خبر یا گزارش را ذکر کند، رعایت امانت سبب خواهد شد تا خواننده به متن و سایت اعتماد بیابد.
برای نگارش یک متن آنلاین نیز برخی از روزنامه نگاران آنلاین از جمله جاناتان داب (۱) توصیه هایی ارائه کرده اند که برخی از مهم ترین آنها عبارتند از:
- مخاطب شناسی: برای مخاطب هدف خود متن را تنظیم کنید و اولویت ها، گرایش ها وسلائق او را در نظر بگیرید.
- داستان پردازی: بهترین، شیواترین و جذاب ترین شیوه را برای پرورش و چینش اطلاعات و محتوای رسانه ای انتخاب کنید.
- زاویه نگاه: از ویدئو یا عکس همسوی متن استفاده کنید، تغییر در اندازه عکس یا تدوین متناسب با متن ویدئو و گنجاندن اطلاعات مرتبط با متن می تواند خواننده را به خواندن ادامه متن ترغیب کند.
- زبان زنده: از زبان رایج در متن آنلاین استفاده کنید که اغلب زمان حال یا گذشته ساده است، زبان متن باید زنده و پویا باشد و چنین به نظر برسد که واقعه ای در حال وقوع است یا به تازگی رخ داده است.
- چگونگی: اگرچه سرعت در خبر آنلاین اهمیت بسیاری دارد اما خواننده همواره می خواهد بداند که واقعه مورد نظر چگونه رخ داده است، بنابراین متن همواره باید دارای توضیحات کافی باشد.
- تیتر جذاب: انتخاب یک تیتر جذاب مهمترین وظیفه روزنامه نگار پس از نوشتن متن است، در خبر آنلاین تیتر شکسته یا بدون فعل مرسوم است زیرا تیتر باید کوتاه ولی کاملا چشمگیر باشد.
- نظم: علاوه بر نظم روایی، در مورد اخبار فوری باید توالی رخدادها و سیر تحولات در حالی که سایت هر چند دقیقه به روز می شود رعایت شود تا سبب سردرگمی مخاطب نشود.
- ایجاز: متن باید دارای بیشترین اطلاعات با استفاده از انواع مواد رسانه ای در کمترین حجم باشد.
- فاصله بندی: جملات طولانی و فاصله نامناسب بلافاصله سبب واکنش منفی مخاطب و سرباز زدن از خوانش متن می شود، باید فاصله بندی مناسب و جملات کوتاه (حداکثر بیست کلمه) را همواره رعایت کرد.
- اعتمادبخشی: اگر تیتر خبر با محتوای آن تناسبی نداشته باشد، مخاطب به سایت بی اعتماد شده و مجددا به آن بازنخواهد گشت، باید همواره در جستجوی اعتمادبخشی به مخاطب بود.
- لینک: اخبار، اطلاعات و توضیحاتی که می تواند برای درک بهتر موضوع سودمند باشد باید لینک شوند.
- خلاقیت: روزنامه نگاری آنلاین اگرچه دارای اصول و موازینی است اما کاری ست خلاقانه، همواره از خلاقیت خود برای ترکیب بندی داستان و چینش مواد رسانه ای استفاده و بازخورد مخاطب را مورد ارزیابی قرار دهید.
به طور معمول مردم نگاهی به تیتر خبر و لید می اندازند و عکس نخست را نگاه می کنند این اتفاق در کمتر از پنج ثانیه می افتد، به عبارت دیگر شما برای آنکه مخاطب را ترغیب به خواندن بقیه متن خود کنید تنها پنج ثانیه فرصت دارید. پس از آن است که مخاطب تصمیم می گیرد که خبر یا گزارش را بخواند یا به سراغ تیتر دیگری برود.
اگر شما دریابید که هفتاد و پنج درصد از بازدیدکنندگان لینک خبر یا گزارش شما تنها کمتر از ده ثانیه در صفحه باقی مانده اند، در این صورت باید مطمئن شوید که کار داستان پردازی و چینش محتوا و مواد رسانه ای شما اشکال دارد. (۲)
در نتیجه شما باید مهمترین بخش از اطلاعات خود را با استفاده از عناصر خبری (چه کسی؟ چه؟ کجا؟ چه وقت؟ چگونه؟) در ابتدای خبر یا گزارش خود به جذاب ترین شکل ممکن جای بدهید.
اگر گزارش یا خبر شما مبتنی بر یک مصاحبه است بهتر است بهترین، چالش برانگیزترین و مهمترین نقل قول را در پاراگراف های ابتدایی (مثلا پاراگراف سوم تا پنجم) بیاورید.
معمولا متن یک خبر نباید از پانصد کلمه و یک گزارش آنلاین از هفتصد کلمه تجاوز کند. (۳) در نتیجه شما ناچارید بسیاری از حواشی و زوائد خبر را دور بریزید و تنها مهمترین و جالب ترین بخش های آن را نگه دارید.
میان تیترها معمولا برای فاصله گذاری، بخش بندی و ارائه توالی یا تمرکز روی یک بخش از موضوع به کار می روند و در اغلب مواقع دو میان تیتر در یک متن خبری کفایت می کند. (۴)
کادر نقل قول که شامل مهمترین، چالش برانگیزترین و یا موجزترین بخش از مصاحبه یا گفتار شخصیت مرتبط با خبر است بهتر است بالاتر از اصل نقل قول بیاید تا خواننده برای خواندن ادامه متن انگیزه بیشتری داشته باشد. (۵)
چینش خبر و گزارش در رسانه های آنلاین مهارتی است که یک روزنامه نگار آنلاین باید با توجه به قواعد روزنامه نگاری آنلاین و پیگیری روند پیشرفت عرضه فرم و قالب کسب و بطور دائمی در پی ارتقاء آن باشد.
اگر قصد دارید تا در روزنامه نگار آنلاین پیشرفت کنید باید همنوا با سرعت تحولات در شیوه ها و قالب های تولید و عرضه آن پیش بروید در غیر این صورت به زودی از دائره رقابت در این حوزه پویا بازخواهید ماند.
پانویس ها:
۱- A Dozen Online Writing Tips, Jonathan Dube
۲-برخی از نظرسنجی ها حاکی ست متوسط زمانی که یک خواننده برای خواندن یک خبر آنلاین صرف می کند کمتر از پنج دقیقه است.
۳-در بی بی سی این میزان معمولا 400 کلمه برای خبر و 600 کلمه برای گزارش ( یا فیچر) است.
۴- به عنوان مثال بی بی سی در این خبر:
Chile miners discharged from hospital in secret از دو میان تیتر: 'Waiting for death' و Offers استفاده کرده است.
۵-در همان خبر نمونه بالا نقل قول از جانب یک معدنچی نجات یافته در انتهای خبر آمده است. توضیح: بخشی از محتوای این مقاله براساس آموزشهای دوره Online English News Writing در BBC World Service که نگارنده در آن شرکت داشته، تهیه شده است.