در ایران خبرنگاری حوزه محیط زیست آنچنان که باید، مورد اقبال نبوده است. در گرماگرم گرمتر شدن کره زمین و تشدید تغییرات اقلیمی، خشکسالی و کمبود منابع آب در ایران، نیاز به این نوع خبرنگاری از هر زمان دیگری بیشتر حس می‌شود. آنچه خبرنگاران در ایران یا هنگام پوشش خبری مسائل ایران باید به آن توجه داشته باشند، ضرورت پرداختن به مشکلات زیست محیطی و آگاهی‌رسانی در مورد آنهاست.
بسیاری از ایرانیان، به‌ویژه آنها که در مناطق روستایی به سر می‌برند یا دانش اندکتری در خصوص موضوعات زیست محیطی دارند، با آگاهی بیشتر ممکن است بتوانند به گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی توجه کنند و در نهایت با آگاهی بیشتر زندگی کنند.
عادات هر یک از ما مردم، بر کیفیت کلی زندگی همه‌مان اثرگذار است، از این روست که هر قدر میزان آگاهی مردم از مشکلات بشرْساخته‌ای که کره زمین به گونه‌ای روزافزون با آنها روبه‌روست بیشتر باشد، امید به کندتر شدن روند تغییرات شدید زیست محیطی و اقلیمی نیز بیشتر خواهد شد.
این مسائل به‌ویژه اکنون که گرم‌ترین تابستان کره زمین را سپری می‌کنیم، بیش از هر زمان دیگری مشهود و محسوس است. در ایران، گرمای بی‌سابقه تعطیلی دو روزه بی‌سابقه‌ای را در سراسر کشور رقم زد و جامعه را در روزهای ۱۱ و ۱۲ مرداد امسال (سال ۱۴۰۲) به توقف واداشت.
ایرنا، خبرگزاری دولتی ایران، روز ۱۲ مرداد به نقل از پدرام پاک‌آیین، سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نوشت: «اگر دمای هوا از دامنه مشخصی بالاتر رود، به طوری که برای سلامت مردم مخاطره‌آمیز باشد، باز هم پیشنهاد تعطیلی مطرح خواهد بود.»
پاک‌آیین درباره تعطیلی بی‌سابقه دو روزه در ایران به سبب گرمای هوا گفت: «این تعطیلی اقدامی پیشگیرانه است، زیرا تاثیر افزایش دما بر سلامت مردم، به خصوص سالمندان، کودکان، افراد دارای بیماری های زمینه‌ای و مادران باردار می‌تواند مخاطره‌آمیز باشد.»
نقش خبرنگاران در گسترش آگاهی و پاسخگویی
خبرنگاران و روزنامه‌نگاران گروهی از شهروندان هستند که وظیفه، تعهد، و عملکردشان در میان مهمترین وظایف و مسئولیت‌هایی است که در جامعه می‌تواند مطرح و مورد توجه باشد.
بسیاری از عادات روزانه مردم و الگوهای نادرست مصرف، در ناآگاهی یا دانش کم نسبت به مسائل زیست محیطی ریشه دارد و خبرنگاران می‌توانند با اطلاع‌رسانی بهتر، دقیقتر و همه‌جانبه‌تر، سطح آگاهی همگانی را ارتقاء بخشند و به شکل دادن الگوهای صحیح مصرف و تنظیم و تطبیق آنها با آنچه مورد نیاز روز است، کمک شایانی کنند.
چند روز پیش از اعلام تصمیم دولت برای تعطیلی دو روزه در ایران، بهرام عین اللهی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در جمع خبرنگاران، با اشاره گرمای بی‌سابقه هوا در کشور، گقت: «سلامت مردم عوامل مختلفی دارد که بخشی از آن محیطی است و ممکن است سلامت را به خطر اندازد؛ به عنوان مثال در زمستان موضوع آلودگی هوا را داریم که اگر به میزان خاصی برسد مجبور به تعطیلی هستیم.»
به دنبال سخنان عین اللهی، رسانه‌های ایران گزارش دادند که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در پی گرمای شدید در کشور به هیأت دولت پیشنهاد کرده که در سراسر کشور تعطیلی اعلام کند، که متعاقب آن دو روز تعطیل سراسری اعلام شد.
همزمان، خبرنگاران جدا از آگاهی رسانی، مسئولیت مهم و حساس دیگری هم دارند که اهمیت آن اگر مهمتر از آگاهی‌رسانی نباشد، دست کم به همان اندازه است. این مسئولیت، پاسخگو گرفتن یا به جوابگویی واداشتن مسئولان دولتی است. خبرنگاران به‌عنوان صدای مردم، بهترین و گاه تنها منبعی هستند که می‌توانند از مقامات دولتی و مسئولان امر، سؤال کنند و از آنها توضیح و پاسخ بخواهند.
این‌که دولت، تنها مردم را مسئول و مقصر خشکسالی یا کمبود آب بشمارد، یا دست‌کم به عنوان بخش عمده‌ای از این مسئولیت را به‌گردن مردم بیاندازد، ساده‌‌ترین کاری است که هر حکومت و دولتی می‌تواند انجام دهد. اما این خبرنگاران هستند که می‌توانند مقام‌های دولتی و مسئولان وزارتخانه‌ها را به توضیح وادار کنند و از آنها پیرامون عملکرد دولت بپرسند و توضیح بخواهند که چرا و چطور است که مقام‌های دولت راه ساده تفویض مسئولیت به مردم را انتخاب کرده‌اند و به این سبب، خود، از پاسخگویی و حتی عمل کردن به وظایف مبرهنشان، احتراز می‌کنند. از آنها بپرسند که چگونه است که مسئولان، همواره مردم را به سبب آنچه مصرف بالا و کمبود منابع آبی می‌خوانند، به قطع آب و برق و در نتیجه مواجهه شدید با گرما تهدید می‌کنند.
در شرایط اقلیمی اکنون، با تشدید گرمایش زمین و تداوم تغییرات اقلیمی، توجه به خبرنگاری عرصه محیط زیست از هر زمان دیگری اهمیت بیشتری دارد و در سطح جهان نیز در حوزه خبر و رسانه حائز اهمیت بسزایی است. از این روست که خبرنگاران ایرانی و خبرنگارانی که از ایران گزارش و خبر تهیه می‌کنند نیز، باید در صدد آن باشند که خود را در تطبیق با معیارهای رسانه‌ای و خبری جهان، برای خبرنگاری بهتر و باکیفیت‌تر در حوزه محیط زیست آماده کنند.
در این راستا، ارتقاء سطح آگاهی خودِ خبرنگاران از مهمترین اصولی است که در آغاز کار باید آن را مدنظر داشته باشند. بالا بردن توانایی علمی -- که نباید لزوماً تخصصی باشد -- و توجه به نیازهای مردم در گرماگرم گرمایش شدید جو زمین از سویی، و طرح پرسش و خواستن توضیح از دولت و مسئولان مملکتی از سوی دیگر، از وظایف مهم خبرنگاران حوزه محیط زیست است.
مقالات بیشتری نوشته
