از پوشش خبری مسئولانه بیانات مشکل آفرین مقام‌های آمریکایی گرفته تا برخورد با تصاویر خشن و دردناک، خبرنگاران طی سال پیش رو با چالش‌های فراوانی مواجه خواهند شد. در این مطلب توصیه‌هایی را برای برخورد با این چالش‌ها می خوانید.
گزارش تازه‌ای که از سوی شبکه‌ی اخلاق خبرنگاری منتشر شده، به بررسی چالش‌هایی می پردازد که خبرنگاران در دوران پساحقیقت با آنها روبه رویند، که عده‌ای می گویند دوره‌ای است که تبلیغات و اطلاعات نادرست جایگزین واقعیات و نظرات آگاهانه شده است.
این گزارش که شامل تعدادی مقاله است که توسط استادان دانشگاه و خبرنگاران نوشته شده، خلاصه‌ای از چالش‌هایی را ارائه می دهد که در آمریکا، بریتانیا، هند، ترکیه و نقاط دیگر جهان رویاروی رسانه‌ها هستند.
برخی از چالش‌های بنیادینی که این گزارش مطرح می کند این‌هاست:
۱. چگونه گزارش‌های مسئولانه‌تری در مورد گفتار نفرت آلود و عدم تحمل تهیه کنیم.
این گزارش گفتار نفرت آلود را معادل بیاناتی می داند که اندیشه‌ی تبعیض یا خشونت را مطرح می کنند، که تفاوت بسیاری با بیانات بحث انگیزی دارد که ممکن است به عقیده‌ی عده‌ای نامحترمانه باشد.
خبرنگاران برای آن‌که بتوانند از سانسور کردن کلام تنها به سبب موهن بودن آن اجتناب کنند، با چالش توازن تشخیص یکی از دیگری مواجه‌اند.
یک مشکل خاص آن است که چگونه درباره‌ی مسئولان دولتی گزارش تهیه کنیم که عدم تسامح را تبلیغ می کنند. پوشش خبری رسانه‌ها از این نوع بیاناتِ چالش‌انگیز نه تنها ممکن است خوانندگان بیشتری را جذب کند یا تعداد بینندگان برنامه های تلویزیونی را افزایش دهد، بلکه ممکن است این نوع بیانات را مشروعیت ببخشد یا به آنها مشروعیتی بدهد که شایسته‌ی آن نیستند.
خبرنگاران چگونه می توانند پوشش رسانه‌یی مسئولانه‌تری از دیدگاه‌های بحث انگیز ارائه دهند که تساهل زیادی هم ندارند؟
شبکه‌ی اخلاق خبرنگاری فهرستی را برای راهنمایی خبرنگاران طی این فرایند منتشر کرده، که شامل آن است که پیش از انتشار مطلب، در نظر بگیریم که آیا سخنرانی خاصی که می خواهیم آن را پوشش دهیم، مبتنی بر واقعیات است یا نه و آیا ممکن است هم بی اساس باشد و هم فاقد ارزش خبری باشد؟
خبرنگاران برای کمک در این فرایند می توانند از راهنمای گرافیکی هم استفاده کنند تا در محتوا و با بررسی اخلاقی بودن یا غیر اخلاقی بودن موضوع به آن بپردازند و از احساساتی شدن در گزارش دادن احتراز کرده و در قالب اخلاقی موضوع را بررسی کنند.
طبق راهنمایی‌های شبکه‌ی اخلاق خبرنگاری، ناحیه‌ی دیگری که ممکن است بیان نفرت آلود شکوفا شود، بخش نظرات است. اگر نهادهای خبری نیروی انسانی لازم برای نظارت بر این بخش (بخش نظرات) را ندارند، یا اگر سردبیران بدانند که مقاله‌ای را منتشر می کنند که ممکن است نظرات نفرت آلود و خشمگینانه‌ی زیادی را برانگیزد، توصیه‌ی این شبکه آن است که بخش نظرات را ببندند.
در این گزارش آمده است: «چرا نهادهای رسانه‌یی باید میزبان فعالیتی باشند که توانایی و امکان مدیریت مسئولانه‌ی آن را از آنها می گیرد؟ نهادهای خبری می توانند قضاوت کنند اگر گاهی نیاز به آن باشد که بخش نظرات را غیرفعال کنند تا با هجوم نظراتی مواجه نشوند که مهارشان مشکل باشد.»
۲. اخلاق انتشار عکس‌های پُرمخاطب از خشونت و مرگ
به مرور که خبرنگاران به گزارش از پدیده‌هایی چون تنش در سوریه، مهاجرت دسته جمعی و بحران آوارگان ادامه می دهند، همچنان با دوراهی‌هایی رو به رو خواهند شد که اخلاقیات خاص انتشار تصاویر ایجاب می کند. شبکه‌ی اخلاق خبرنگاری پیشتر در این مورد راهنمایی منتشر کرده که با مراجعه به این لینک می توانید آن را ببینید.
یکی از پُر مخاطب‌ترین تصاویر سال ۲۰۱۵ جسد پسر ۳ ساله‌ی آواره‌ی سوری بود که به طور گسترده‌ای در صفحه‌ی اول شبکه‌های اجتماعی و روزنامه‌ها منتشر شد، اما در این مورد بحث انگیز شد که آیا انتشار این تصویر درست بود یا نه.
شبکه‌ی اخلاق خبرنگاری توصیه می کند که نهادهای رسانه‌یی برای انتشار تصاویری اینچنین تنها به این دلیل که پُر مخاطب بوده‌اند، شتاب نکند. سردبیران باید تأمل کنند و در نظر بگیرند که آیا نیازی به تأمین زمینه‌ی بیشتری از نظر محتوا وجود دارد یا نه، که می تواند شامل اطلاعاتی باشد مثل هویت عکاس یا اطلاعات حیاتی که ممکن است همراه عکس منتشر نشده باشد.
۳. برخورد درست با منابع و اطمینان یافتن از صحت اخبار اینترنتی
این گزارش شامل راهنمای مفصلی در این مورد است که خبرنگاران چگونه می توانند به بهترین نحو با منابع اطلاعاتی خود برخورد، و از آنها استفاده کنند. وقتی سعی بر آن است که رابطه‌ی خوبی با منبعِ خبری ایجاد شود، این راهنما به خبرنگاران اصرار می کند که برخی از این موارد را در نظر داشته باشند:
خبرنگاران باید درباره‌ی نیات و مقاصد خود کاملا شفاف برخورد کنند و اطمینان یابند که منبع‌شان متوجه شرایط مصاحبه آنها هست؛
اگر خبرنگاری با فرد کم سن یا آسیب پذیری مصاحبه می کند، باید اطمینان حاصل کند که فرد مصاحبه شونده، با پیامدهای انتشار اطلاعاتی که به خبرنگار می دهد، آشناست؛
این راهنما همچنین پرسش‌هایی را در برمی گیرد که خبرنگاران باید هنگام برخورد با منابع ناشناس با خود مطرح کنند؛
این راهنما همچنین توصیه‌هایی را در بردارد که اگر خبرنگاران برای برملا کردن منابع خود یا به اشتراک گذاشتن مطلب‌های‌شان با منابع پیش از انتشار، تحت فشار قرار بگیرند، چه باید بکنند؛
از آنجا که بسیاری از خبرنگاران به عنوان منبع اطلاعات از شبکه‌های اجتماعی استفاده می کنند، این گزارش شامل راهنمایی می شود که برای اطمینان از صحت پُست‌های شبکه‌های اجتماعی، ویدیوها و تصاویر و دیگر مطالب روی اینترنت قابل استفاده است.
این راهنمایی‌ها شامل این نکات است:
حصول اطمینان از این که به هیچ وجه تصویر یا ویدیویی که از شبکه‌های اجتماعی گرفته شده، مثلا از راه ابزاری مثل فوتوشاپ دستکاری نشده است؛
شناسایی و تماس با منبع اولیه‌ی مطلب‌های شبکه‌های اجتماعی با هدف آگاهی از آن که مطلب از کجا آمده و آنچه را قرار است نشان بدهد، واقعاً نشان می دهد یا نه؛
علاوه بر گزارش شبکه‌ی اخلاق خبرنگاری، راهنمایی‌های بیشتری برای کسب اطمینان از صحت محتوای شبکه‌های اجتماعی در این دفترچه قابل دسترس است، که به زبان های عربی، پرتغالی، و اسپانیایی نیز منتشر شده اند.
تصویر اصلی از فلیکر، با مجوز Barry Solow.