اخبار ابتدا منحصر به کاغذ و روزنامه بود و سپس به رادیو و تلویزیون محدود شد. امروز، اخبار در فضای مجازی وجود دارد، جایی که خبرنگاران و اتاق‌های خبر نه‌تنها گزارش‌های خود را منتشر می‌کنند، بلکه به تحقیق و برقراری ارتباط نیز می‌پردازند.
این تحول، واقعیت تازه‌ای را هم به‌همراه دارد: حمله‌های (سایبری) هدفمند، نظارت و تهدیدهای آنلاین که به جهان واقعی کشانده می‌شوند. در جنوب آسیا، خبرنگاران، به‌خصوص آنهایی که حقوق اقلیت‌های مذهبی و پیگرد عمومی یا طبقاتی را پوشش می‌دهند، در خط مقدمِ یک میدانِ نبردِ دیجیتال قرار دارند.
این رهنمود، تنها درباره ایمن ساختن اطلاعات شما نیست، بلکه درباره ساختن زِرِهِ دیجیتال شماست -- سپری برای محافظت از شما، منابع شما و کار حیاتی‌تان. آن را به چشم یک رهنمود اساسی برای سیر در محیطِ همواره در حالِ تغییرِ فضای مجازی ببینید.
بیشتر بخوانید: معرفی منابعی برای تأمین امنیت خبرنگاران حوزه مذهب
در آغاز، باید متوجه برخی از روندها باشید:
- حملات هدفمند: بازیگران بدخواه -- از حکومت‌های متخاصم گرفته تا گروه‌های تبه‌کار -- از روش‌های پیچیده‌ای برای صدمه زدن به وسایل شما، دزدیدن اطلاعات و خاموش کردن صدای‌تان استفاده می‌کنند. یک ایمیل فیشینگ (phishing) شخصی‌شده را در نظر بگیرید که به دنبال سوء استفاده از آخرین تحقیقات شماست، و یا یک بدافزار که در تلفن همراه شما کارگذاری شده تا حرکات‌تان را ردگیری کند.
- ویرانی: افشا شدن اطلاعات و دسترسی غیرقانونی به آنها، بسیار معمولند. سازمان‌های خبری و خود خبرنگاران، از اهداف اصلی هکرهایی هستند که می‌خواهند به اطلاعات حساسی مثل راه‌های ارتباطی منابع محرمانه، کارهای منتشر نشده و یا ارتباطات داخلی دست یابند. تصور کنید که اگر همه جزئیات تحقیقات شما در فضای مجازی منتشر شود، چه پیامدهایی خواهد داشت.
- نظارت زیر ذره‌بین: ممکن است فعالیت‌های ما در فضای مجازی، تحت نظارت قرار گیرد و ما را در برابر تمام انواع خطرها، آسیب‌پذیر کند. تهدید احتمالی افتادن اطلاعات حساس ما به دست افراد نادرست، اغلب می‌تواند بر آزادی ما برای تهیه برخی از گزارش‌های خاص، تأثیر وحشتناکی داشته باشد. رژیم‌های مستند و بازیگران بدخواه دیگر از ابزارهای نظارتی پیچیده برای ردگیری ارتباطات، حرکات و گردهم‌آیی‌ها استفاده می‌کنند. تصور کنید که تماس‌های تلفنی شما با یک افشاگر، رصد شود و یا تاریخچه تحقیقات شما در فضای مجازی، برای شناسایی و آزار و اذیت منابع‌تان مورد استفاده قرار گیرد.
اما، تنها سرقت اطلاعات حائز اهمیت نیست:
- خطرات دیجیتال، به آسیب‌های فیزیکی تبدیل می‌شوند: تهدیدهای آنلاین می‌توانند پیامدهایی در جهان واقعی داشته باشند. داکسینگ (Doxxing - جستجو و انتشار اطلاعات محرمانه و یا شناسایی اطلاعات درباره یک فرد بخصوص در اینترنت، معمولاً با نیت بد)، آزار و اذیت آنلاین و حتی حملات فیزیکی، به‌طرز ناراحت‌کننده‌ای برای خبرنگاران، به‌ویژه آنهایی که موضوعات حساس را پوشش می‌دهند معمول شده است. مثال‌های بسیار زیادی وجود دارد که نشانی خانه خبرنگاری در فضای مجازی منتشر شده و یا پیام‌های تهدیدآمیزی دریافت شده که به خشونت انجامیده‌اند.
- خطرات زیادی در کمین است: امنیت دیجیتال ما دیگر تنها یک نگرانی فنی نیست، بلکه برای امنیت و شفافیت خبرنگاری ما، بنیادی است. ما با درک تغییرات همیشگی این میدان نبرد دیجیتال می‌توانیم با احتیاطِ آگاهانه در آن سیر کنیم و از خود و فعالیت‌های عمده خبرنگاری‌مان محافظت کنیم. تنها مسأله ترس مطرح نیست؛ مقاومت هم مهم است. اگر در جهان دیجیتال، امن باشیم، برای ادامه کار تحقیقی، روشن‌گری و وادشتن زورمندان به پاسخ‌گویی، حتی با وجود تهدیدات فزاینده، قدرتمندتر خواهیم بود.
بیشتر بخوانید: نکاتی برای حفظ امنیت تلفن همراه هنگام پوشش خبری انتخابات
طبقه‌بندی حریم خصوصی: آن‌چه باید بدانید
- محرمانه بودن اطلاعات: اطلاعات شخصی خود را در برابر جمع‌آوری، استفاده و یا افشای غیرمجاز، محافظت کنید.
- محرمانه بودن ارتباطات: اطمینان یابید که برای ارتباطات محرمانه با منابع و همکاران خود، از کانال‌های ارتباطی امن استفاده می‌کنید.
- امنیت دستگاه: از لپ‌تاپ، تلفن‌ها و وسایل کار دیگر خود که برای تحقیق، ارتباطات و ذخیره اطلاعات از آنها استفاده می‌کنید، به‌خوبی محافظت کنید.
اشتباهات رایج، موشکافی و رد کردن باورهای نادرست معمول دنیای مجازی:
- باور نادرست: «من چیزی برای پنهان کردن ندارم، پس چرا نگران باشم؟» واقعیت: حتی از اطلاعات ساده هم برای حملات هدفمند استفاده می‌شود.
- باور نادرست:«اطمینان از امن بودن نرم‌افزار، کافی است.» واقعیت: محافظت چندلایه‌ای، برای رسیدگی به آسیب‌پذیری‌های فیزیکی، دیجیتال و اجتماعی، کلیدی است.
- باور نادرست:«ابزارهای رایگان، به اندازه کافی خوبند.» واقعیت: باید بر راه‌کارهای امنیتی قدرتمند که تأثیرگذاری آنها ثابت شده سرمایه‌گذاری کنید.
ابزارها و روش‌ها:
- گذرواژه‌ها: همه‌جا از گذرواژه‌ها یا رمزهای عبور قوی و منحصربه‌فرد و سیستم احراز هویت چند مرحله‌ای استفاده کنید.
- رمزگذاری: اطلاعات حساس خود را در دستگاه‌ها، فضاهای ذخیره مجازی و کانال‌های ارتباطی، رمزگذاری کنید.
- ارتباطات امن: برای گفتگوهای حساس، از پیام‌رسان‌های امن مثل سیگنال و یا Wickr Me استفاده کنید.
- بهداشت دستگاه: نرم‌افزارهای خود را مرتباً به‌روزرسانی کنید، از کلیک کردن روی لینک‌های مشکوک و یا دانلود کردن فایل‌های مشکوک خودداری کنید و از وی‌پی‌ان استفاده کنید. وقتی از یک شبکه وای فای عمومی استفاده می‌کنید، مطمئن شوید که پروتکل ارتباطی (https://) برای همه وبسایت‌ها فعال است.
- امنیت فیزیکی: دستگاه‌های فیزیکی خود را امن کنید، در محیط کاری از گذرواژه‌های قوی استفاده کنید و متوجه اطراف باشید.
گام‌های عملی: همین امروز شروع کنید!
- قدرت گذرواژه: همه گذرواژه‌های خود را به رمزهای عبور قوی و منحصربه‌فرد تغییر دهید. تأیید هویت چند مرحله‌ای را برای تمام حساب‌های مهم خود فعال کنید.
- همه‌چیز را رمزگذاری کنید: همه فایل‌های حساس را در دستگاه‌ها و فضای ذخیره کلاود، رمزگذاری کنید.
- پیام‌رسانی امن: یک اپلیکیشن پیام‌رسان امن را انتخاب کنید و روش استفاده از آن را به منابع خود آموزش دهید.
- از نرم‌افزارهای رایگان و منبع باز استفاده کنید: بر خلاف نرم‌افزارهای اختصاصی، این نرم‌افزارها شفافیت، کنترل و آزادی بیشتر به شما می‌دهند تا بتوانید آنها را مطابق نیازهای خود تغییر بدهید و توزیع کنید.
- هوش نرم‌افزاری: همه نرم‌افزارها را به‌طور منظم به‌روزرسانی کنید و از رفتار خطرناک در فضای مجازی بپرهیزید.
- از اطلاعات خود به‌طور منظم نسخه پشتیبان تهیه کنید: تهیه نسخه پشتیبان را از اطلاعات حساس به‌صورت خودکار تنظیم کنید تا در برابر گم شدن، ازبین رفتن و یا سرقت، از آنها محافظت کنید.
- همیشه به یاد داشته باشید که: امنیت دیجیتال، یک فرایند مداوم است، نه یک باره. خود را آگاه نگه دارید، تکنیک‌هایی را که می‌دانید عملی کنید و به امنیت دیجیتال خود اهمیت دهید.
منابع بیشتر:
راهنمای امنیت خبرنگاران، از کمیته محافظت از خبرنگاران (CPJ)
دفاع شخصی در برابر نظارت، از بنیاد جبهه الکترونیک (EFF)
تصویر اصلی از Gabrielle Rocha Rios
این منبع نخست به عنوان بخشی از جعبه ابزار خبرنگاری ادیان منتشر شده بود که به‌عنون بخشی از برنامه ریشه‌کن کردن ناشکیبایی: شبکه‌ای از خبرنگاران جنوب آسیا برای ترویج آزادی مذهبی از سوی مرکز بین‌المللی خبرنگاران (ICFJ) تهیه شده است.