روز اول مارس امسال، یک خبرنگار نهاد Africa Check (ویژهی راستی آزمایی در آفریقا) توییتی از خوانندهی دریافت کرد مبنی بر آنکه یکی از کارگران کارخانهی شکلات سازی کدبری خون آلوده به ویروس اچ آی وی خود را وارد محصولات کرده است. این خواننده، عکسی را هم ضمیمه کرده بود.
Anim van Wyk امین ون ویک، سردبیر Africa Check، می گوید که او و همکارانش می دانستند که این خبر غلط است، اما چون از سوی خوانندهی بوده، تصمیم گرفتند از صحت آن اطمینان یابند.
پس از انجام تحقیقات لازم، Africa Check گزارشی را در رد این خبر منتشر کرد. ون ویک می گوید: «ما همواره از خود می پرسیم که اگر راستی آزمایی نکنیم، نتیجه ممکن است چه بشود؟»
Africa Check یک نهاد راستی آزمایی است که در سال ۲۰۱۲ فعال شده است و چهار دفتر در سراسر قارهی آفریقا دارد. این نهاد به همت Peter Cunliffe-Jones پیتر کنلیف-جونس فعال شد، پس از شکست کمیپن واکسیناسیون (مایه کوبی) فلج اطفال که از سوی سازمان جهانی بهداشت و یونیسف برگزار شده بود. دلیل شکست این کمپین، انتشار اطلاعات جعلی و غلط بود.
Cunliffe-Jones کنلیف-جونس در اوایل دههی ۲۰۰۰ برای خبرگزاری فرانسه گزارش تهیه می کرد که از ادعاهای کذب پیرامون این واکسن آگاه شد، ادعاهایی مبنی بر آنکه این کمیپن واکسیناسیون، بخشی از توطئهی غرب برای کاهش جمعیت مسلمان جهان است. (این کمپین بر مناطقی که فلج در آنها هنوز شایع بود، تمرکز داشت، و جمعیت آن مناطق عمدتا مسلمان بود.) شایعات و ادعاهایی که مطرح بود، این بود که این کمپینی برای مبارزه با فلج نیست، بلکه برای نازا کردن زنان و کاهش جمعیت مسلمان است. از این روی، هزاران مورد فلج طی سالهای پس از آن کمپین در آن مناطق دیده شد، چون مردم حاضر نشدند کودکانشان را برای تزریق واکسن ببرند.
چند سال پس از آن، کنلیف-جونس نهاد راستی آزمایی Africa Check را بنیان نهاد که در دانشکدهی خبرنگاری دانشگاه ویتواترزسراند فعال شد. هدف این نهاد تامین و انتشار اطلاعات دقیق پیرامون موضوعات مهم همگانی مثل تندرستی و بهداشت و سیاست، و آموزش دادن به خبرنگاران است.
Justin Arenstein جستین ارنستین که دورهی نایت را در مرکز بینالمللی خبرنگاران گذرانده، مدیریت طرح چالش نوآوری اخبار آفریقا را به عهده دارد که بودجهی این نهاد راستی آزمایی را تامین کرده است.
از موضوعات مورد بررسی این نهاد، بهای برق در کنیا و خطرات، تشخیص، و درمان بیماری ایبولا بوده است.
ون ویک می گوید تلاش این نهاد، دنبال کردن چرخهی خبری و در عین حال، اندکی فاصله یافتن با آن است. این نهاد عمدتا کار خود را در اینترنت منتشر می کند، اما سعی دارد که به شیوههای دیگر، طیف مخاطبان خود را گسترش دهد. کنلیف-جونس می گوید که بسیاری از گزارشهای این نشریه، بازنشر می شود و اغلب مطالب آن مورد توجه و استقبال عدهی زیادی قرار می گیرد.
یکی از فعالیت های دیگر این نهاد، برگزاری رقابتهای خبرنگاری و اعطای جایزه به برندگان این رقابتهاست. سال گذشته، Cunliffe-Jones کنلیف-جونس گفت که یکی از این رقابتها ۱۵۹ شرکت کننده از ۲۵ کشور داشته است. یکی از برندگان این رقابت، گزارشی دربارهی مواضع امانوئل ماکرون رییس جمهوری فرانسه در قبال آفریقا تهیه کرد و در ضمن به راستی آزمایی مواردی که ماکرون به آنها اشاره کرده بود، پرداخت.
Africa Check در دو دانشگاه حضور دارد: دانشگاه ویتواترزراند در آفریقای جنوبی، و دانشگاه خبرنگاری EJICOM در سنگال.
Cunliffe-Jones کنلیف-جونس می گوید معتقد است که Africa Check در راستای مشارکت با دیگر نهادها پیشرفت بیشتری خواهد کرد و دقت کار آن بیشتر خواهد شد. در ضمن، این نهاد در پی پیشبرد تعامل همگانی هم خواهد بود. او می گوید: «اطلاعات غلط مشکلی واقعی و در حال تشدید است و نهاد ما برای مقابله با آن به مشارکت با نهادهای دیگر نیاز دارد.»