در افغانستان و برخی از کشورهای دیگر در حال جنگ مردم با کلمه «حمله انتحاری» آشنا هستند.
در افغانستان این حمله ها و انفجارهای دیگر سال‌ها از مردم قربانی گرفته است.
اما تنها مردم عادی قربانی این حملات نبوده اند، بلکه گزارشگران و تصویربردارانی که برای پوشش خبری حمله های انتحاری و انفجارها به محل رفته بودند نیز قربانی این حملات شده اند.
در این نوشته به برخی از راهکارهایی می‌پردازیم که می‌توانند به شما کمک کنند هنگام تهیه گزارش از چنین رویدادهایی، ایمنی خودتان را حفظ کنید.
پس از روی کار آمدن طالبان در افغانستان، اوضاع امنیتی بهبود چندانی نیافته و هنوز هم شاهد انفجارها و حملات در کابل و شهرهای دیگر هستیم. وقتی کسی به سر کار می رود امید بازگشت او به خانه تنها پنجاه درصد است. در این میان خبررسانی و آگاه سازی جامعه هم مهم است و کار خبرنگاران را دشوارتر ساخته است.
اما پوشش خبری یک انفجار یا حمله انتحاری مانند پوشش یک کنفرانس یا تهیه یک خبر عادی نیست. خبرنگاران و تصویربردارانی که برای پوشش این رویدادها به محل وقوع رویداد می‌روند باید چابک باشند تا بتوانند امنیت خود و همکارانشان را حفظ کنند.
چند نکته مهم که در پوشش حملات انتحاری و انفجارها باید در نظر گرفت:
۱. خبرنگاران باید به کلاه و جلیقه ضد گلوله مجهز باشند.
۲. هماهنگی با مقامات امنیتی در محل واقعه و فراتر از آن مفید است.
۳. خبرنگاران باید تمام وسایل تکنیکی (فنی) مورد نیاز را همراه با خود داشته باشند.
۴. خبرنگاران به هر اندازه‌ای که می توانند باید با محل رویداد آشنایی پیدا کنند.
۵. خبرنگار باید با تمام افرادی که در محل با آنها روبرو می شود برخورد درست داشته باشد، به ویژه با آسیب دیدگان.
چرا باید کلاه و جلیقه ضد گلوله داشته باشیم؟
وقتی که خبرنگاری برای پوشش خبری یک انفجار یا حمله انتحاری به محل حادثه می رود، آنجا به هیچ صورت امن نیست و احتمال حمله یا حملات دیگر وجود دارد. یک انفجار دیگر می تواند تلفات و خسارات بیشتری بر جای بگذارد.
امکان برخورد خشونت بار نیروهای امنیتی و یا آسیب دیدگان حادثه یا رویداد هم وجود دارد. چون محیط حادثه معمولاً بسیار وحشت زده است هیچ کس در آن زمان در حالت عادی نیست. همه جا را خون و ناله و فغان فرا گرفته و تهیه خبر کار دشواری است. در چنین شرایطی استفاده از کلاه و جلیقه ضد گلوله بسیار کمک می‌کند تا جان خبرنگار در امان باشد.
هماهنگی با نیروهای امنیتی چرا اهمیت دارد؟
زمانی که یک حمله انتحاری یا انفجار صورت می‌گیرد، یکی از مهمترین کارهای یک خبرنگار این است که کسب اطلاعات کند و این اطلاعات دقیق و موثق را می‌تواند از نیروهای امنیتی به‌دست آورد.
پیش از آنکه خبرنگاران به محل رویداد بروند باید با مقام های امنیتی در تماس باشند تا وضعیت محل را بدانند.
این کار به شما کمک می‌کند تا اخبار دقیقتری حاصل نمایید و واقعیات بیشتری را بدانید. اما گاهی نیروهای امنیتی شاید خبر دقیق و موثق به شما ندهند و کتمان کنند. انتظار چنین برخوردی را باید داشته باشید.
برخی اوقات نیروهای امنیتی می کوشند که رویدادهای بزرگ را کوچک جلوه دهند و مانع کار درست خبرنگاران شوند.
در این صورت داشتن منابع معتبر در میان نیروهای امنیتی که بدون ذکر نام شان به شما اطلاعات بدهند، مهم است.
همچنین گفتگو با شاهدان عینی می تواند اطلاعات دقیقی به شما بدهد. اما کوشش کنید با نیروهای امنیتی هماهنگ باشید تا مانع کار شما نشوند.
چرا خبرنگار باید تمام وسایل مورد نیاز کار را با خود ببرد؟
زمانی که خبرنگاران و تصویربرداران برای پوشش رویداد انفجار یا انتحاری از دفتر می‌روند باید با دقت تمام وسایل فنی خود را از قبیل کمره، میکروفن، باتری، وسایل نورپردازی، سه پایه و ابزار دیگر را بردارند و بدون هیچ کمبود باید از دفتر خارج شوند، چون وقتی به محل رویداد می رسند، شاید وضعیت تغییر کند و نیاز باشد که مدت بیشتری را در آنجا بمانند.
شاید درگیری شود و نتوانند آنجا را ترک کند. در این صورت مجبورند است همچنان رویدادها را پوشش دهند. باید به یاد داشت که امنیت خود خبرنگار اولویت دارد، اما اگر بتوانند این رویدادها را پوشش دهد، باید وسایل کافی داشته باشد.
اگر شما به عنوان خبرنگار در چنین شرایطی با مشکلات فنی روبرو شوید، مثلاً باتری کم بیاورید و یا تنها یک میکروفن داشته باشید و آن هم خراب شود، چه خواهید کرد؟
در آن شرایط شاید کسی نتواند برای شما وسیله‌ای بیاورد، شاید رفت و آمد به محل رویداد دشوار باشد. از همین رو باید آمادگی هر نوع شرایط را داشته باشید.
چرا خبرنگار باید با محل رویداد آشنایی دقیق پیدا کند؟
هر خبرنگار باید با محلی که از آن گزارش تهیه می کند، آشنایی پیدا کند.
این کار به ویژه در پوشش خبری رویدادهای انفجاری و انتحاری، کار خبرنگاران حرفه ای است.
اگر با محل آشنایی دقیق نداشته باشیم احتمال بروز خطر برای ما بیشتر است.
در چند حمله انتحاری در افغانستان تعداد زیادی از خبرنگاران کشته یا زخمی شدند که یکی از علتهای آن آشنا نبودن آنان با محل رویداد بود.
در تهیه گزارش از این رویدادها باید محتاط بود. باید در جایی بایستید که خلوت باشد و بتوانید فضای اطراف تان را زیر نظر داشته باشید. باید حداقل یک راه را پیدا کنید که اگر مجبور شوید بتوانید با سرعت از آنجا خارج بیرون شوید.
هیچ گاه نباید به محض رسیدن به محل وارد نقطه دقیق حمله انتحاری شوید، چون احتمال انفجار دیگر وجود دارد.
چرا خبرنگار باید برخوردی نرم و شکیبا داشته باشد؟
وقتی در یک محل حمله انتحاری یا انفجار صورت می‌گیرد بوی خون، فریاد افرادی که در حالت زخمی هستند، و وحشت، محل را فرا می گیرد.
کسانی هستند که عضو خانواده شان را از دست داده اند، و غضبناک‌اند و حتی با حرف زدن عادی بیشتر خشمگین می شوند.
نیروهای امنیتی نیز معمولاً برخورد خشنی دارند و شاید تاب سوال های خبرنگاران را نداشته باشند.
نرم خوی بودن، خُلق خوش و درک خوب از وضعیت محل رویداد می‌تواند کار خبرنگار را ساده تر بسازند.
این نوع رفتار خبرنگار بیانگر حرفه ای بودن او است.
در بعضی حملات انتحاری در کابل ما شاهد آن بودیم که خبرنگاران با برخورد تند نیروهای امنیتی روبرو شدند و در بعضی حادثه‌ها حتی مردم عادی با خبرنگاران برخوردی خشونت‌آمیز داشتند.
سبب برخی از این برخوردها، سوال های خبرنگاران بود که بدون درک درست از وضعیت و حالت مردم آنها را مطرح می‌کردند.
این نکات برگرفته از بیش از ده سال کار خبرنگاری در یک کشور جنگ زده (افغانستان) است.
انفجار انتحاري در کابل، تصویر از خبرگزاری مهر
مقالات بیشتری نوشته
